دانشکده‌های تئاتر باید به گروههای دانشجویی امکانات اجرا بدهند
با آغاز بکار دوباره معاونت فرهنگی وزارت علوم و انتخاب محمدباقر خرمشاد به این سمت، تغییرات ساختاری در این بخش آغاز شد. این تغییرات خود را در سیاست‌های کلان فرهنگی، اساسنامه مجامع فرهنگی هنری، فراخوان‌ها و آئین‌نامه‌های اجرایی جشنواره‌های هنری دانشگاهها نشان داد. دکتر محسن اسلامی مدیر کل فرهنگی وزارت علوم در این گفتگو به شرح دیدگاهها و سیاست‌های وزارت علوم درباره کانون‌های فرهنگی، برنامه‌های هنری اداره کل فرهنگی و دهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران می‌پردازد.
مدیر کل فرهنگی وزارت علوم درباره تغییرات صورت گرفته در معاونت فرهنگی دانشگاهها تصریح کرد: "در حوزه فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی یک سال و نیم گذشته بین معاونت فرهنگی و دانشجویی ادغامی صورت گرفته بود که با آمدن دکتر زاهدی وزیر جدید و معرفی دکتر خرمشاد، بار دیگر معاونت فرهنگی وزارت علوم شکل گرفت و به تبع آن مجموعه اداره کل فرهنگی وزارت علوم که بنده از آبان 84 مسئولیتش را پذیرفتم برنامه های خود را به صورت تفصیلی و در برخی حوزه ها با تعریف برنامه های جدید آغاز کرد و با اجرای این برنامه ها در هشت ماه گذشته فعالیت های فراوانی شکل گرفت."
دکتر محسن اسلامی ادامه داد: "ما با چهار رویکرد آموزش محوری در حوزه های مختلف، ارتقاء محوری برنامه ها، اعتدال محوری و اصالت بخشی به هویت ملی اسلامی کشور کار خود را آغاز و آن را در سه سطح دانشجو، استاد و کارمند تعریف کردیم. اگر قرار است تحول فرهنگی در دانشگاهها صورت بگیرد باید در این سه سطح باشد. یکی دیگر از کارهایی که انجام شد، ارائه برنامه های فرهنگی در دانشگاهها و خوابگاهها بود. دوستان در دوره گذشته بیشتر تمرکز خود را روی ارائه برنامه های فرهنگی در دانشگاهها قرار داده بودند، اما ما با توجه به اینکه دو سوم وقت دانشجویان در خوابگاهها می گذرد، سعی کردیم برای خوابگاهها نیز برنامه فرهنگی تعریف کنیم. همچنین ما در برگزاری جشنواره ها سعی کردیم به موضوع آموزشی آن در قالب برپایی کارگاه آموزشی بیشتر توجه کنیم."
اسلامی در مورد سیاست های بخش فرهنگی وزارت علوم در برگزاری جشنواره ها توضیح داد: "هدف ما از برگزاری جشنواره های ملی این بوده که بیشتر از کمیت به کیفیت توجه کنیم، چرا که احساس درونی دانشجو، استاد و کارمند به این سمت است که محتوا و کیفیت باید بهتر باشد و باید از کمیت گرایی گریز بزنیم و به سوی آینده بهتری در عرصه فرهنگی گام برداریم. احساس ما این است که در حوزه های متعدد در دوره های گذشته یک پراکندگی وجود داشته است، به این معنا که هدف مشخص نبوده است. این اداره کل تنها تبدیل به اداره جشنواره ها شده، در حالی که اداره کل فرهنگی وزارت علوم باید در موارد و حوزه های متعدد به سمتی برود که دانشجویان و جامعه جدید می خواهند. البته ما باید برنامه های گذشته را آسیب شناسی کنیم، ولی آنچه مد نظر ماست این است که برنامه های فرهنگی باید منبعث از نیاز درست دانشجویان و دانشگاهها باشد و دور از واقعیت ها نباشد."
یکی از مسائلی که در ماههای گذشته به زعم برخی فعالان فرهنگی دانشجویی نگران کننده شده، کمرنگ شدن حضور کانون های هنری فرهنگی دانشگاههاست که با تغییر مدیریت در مجامع شکل گرفته است. دکتر اسلامی در مورد نقش این کانون ها معتقد است: "حوزه های متنوعی زیرمجموعه بخش فرهنگی وزارت علوم است که یکی از اینها کانون های فرهنگی هنری است. تشکلات، نشریات، جشنواره های دانشجویی و ... از جمله اینها هستند. همه این موارد بیانگر تنوع و گستردگی است. بنابراین تنوع ما نیازمند برنامه ریزی منسجم تری هستیم و در این مدت به این رسیدیم که باید به صورت تخصصی با این حوزه ها برخورد کنیم. دانشگاه باید محل فعالیت دانشجویان با سلایق مختلف باشد، به این معنا هر دانشجویی بر اساس نیاز و علاقه خود می تواند به طور مشخص به سمت کانون های فرهنگی هنری برود و بر اساس برنامه های این کانون ها به ساماندهی اوقات فراغت خود بپردازد."
وی ادامه داد: "کانون های فرهنگی دانشجویان یکی از بازوهای خوب اداره کل فرهنگی وزارت علوم برای تقویت، حرکت و ساماندهی امور فرهنگی است. یکی از مشکلات کنونی دانشجویان در این کانون ها کمبود امکانات است، این کانون ها باید تقویت شوند و به آنها برنامه و امکانات داده شود. مجامع می توانند برنامه هایی در سطح ملی برنامه ریزی کنند و با ارائه آنها کانون ها را به خدمت بگیرند. به عنوان مثال ما به مجمع فیلم و عکس گفتیم که جشنواره فیلم و عکسی که در دانشگاه شریف برگزار می کنید، امسال با رویکرد حمایت از کانون های فیلم و عکس دانشجویی سراسر کشور باشد و به آنها پول پرداخت کنید. وزارتخانه به شما پول می دهد تا شما به این گروهها برای ساخت فیلم مستند پرداخت کنید. بنابراین ما با هزینه ای بالغ بر 30 میلیون تومان از آنها حمایت کردیم."
مدیر کل فرهنگی وزارت علوم همچنین با اشاره به نقاشی کردن دیوارهای خوابگاهها توسط دانشجویان علاقمند و عضو کانون هنرهای تجسمی مجامع فرهنگی اظهار داشت: "با اجرای این طرح هم برای دانشجویان کارآفرینی شده و هم موجب ایجاد یک فضای با نشاط و تزئین شده برای دانشجویان شده ایم. برنامه های مختلفی برای تقویت کانون های فرهنگی در ماههای اخیر انجام شده که همه اینها حاکی از آن است که تقویت این کانون ها باید به صورت عملی باشد و ما باید از هرگونه شعارزدگی فرار کنیم. بسیاری از مسائلی که خیلی ها با شعار می خواستند به سمت آنها بروند، ما در مقام عمل به آن پرداختیم."
اسلامی همچنین در مورد محدودشدن آزادی عمل این مجامع توضیح داد: "یک آئین نامه ای از قبل در حوزه کانون های فرهنگی هنری بوده که این مبنای کار ما در ارتباط با مجامع نیز هست. من شخصا چندان معتقد نیستم که فعالیت های مجامع و کانون های فرهنگی دانشجویی را باید محدود کرد، بلکه معتقدم باید ساماندهی خوبی در این حوزه صورت گیرد. به عنوان مثال در حوزه کانون ها به آئین نامه ها خوب عمل نشده یا تعامل خوبی بین دانشگاهها وجود نداشته و طبعا به خاطر همین مشکلاتی بین کانون ها و مدیریت دانشگاه ایجاد شده که در این شرایط باید ساماندهی صورت گیرد. بحث نظارتی که در این کانون ها مطرح شده برای ایجاد فضای مناسب در دانشگاههاست و این به معنای محدودشدن فعالیت کانون نیست. ما معتقدیم کانون های فرهنگی هنری یک بستر برای کمک به پرشدن اوقات فراغت داشجویان هستند."
وی افزود: "ما معتقدیم در حوزه های مختلف کانون ها باید از دانشجویان حمایت عملی شود تا رشد کند و موفق شوند. برای برخی افراد ممکن است این سخت باشد که ما اکنون به صورت بسیار روان با دانشجویان کار می کنیم به طوری که برای اولین بار در 16 سال گذشته ما به 9 گروه برتر جشنواره تئاتر دانشگاهی اجرای عمومی در مولوی دادیم یا گروه برگزیده را تا دو ماه دیگر به فرانسه اعزام می کنیم. در این حوزه باید عمل کرد تا حرف زد، مجامع باید به جایگاه خود بیندیشد و بنده باید به عنوان متولی باید وقت بگذارم و برنامه ها و کیفیت کانون های فرهنگی هنری را را ارتقاء دهم تا به رضایتمندی دانشجویان از کانون ها منجر شود."
وی در توضیح اتفاقات مراسم اختتامیه نهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران به "مهر" گفت: "در این مراسم من حرفم را در حضور هزار استاد و دانشجو زدم. شش روز قبل از اختتامیه به من سه گزینه برای دبیری جشنواره دهم داده شد، معتقد بودم در شش روز نمی شود دبیر یک جشنواره را انتخاب کرد. بنابراین گفتم وقت بیشتری می خواهم. در هیچ جا نیزعرف نیست که اگر دبیر جشنواره در اختتامیه جشنواره قبل معرفی نشود، یعنی آن جشنواره منتفی است. من باید با کارشناسی دبیر جشنواره دهم تئاتر دانشگاهی را انتخاب می کردم. همه این مسائل همان حاشیه هایی است که درباره آن با شما صحبت کردم. خیلی از افراد هم به رفتار این چند نفر معترض شدند و آنها بعد خودشان احساس کردند کار اشتباهی کرده اند و متوجه شدند چه با حضور من و چه بدون من تئاتر دانشگاهی ادامه پیدا می کند."
استفاده از تجارب و توانایی نیروهای فعال گذشته از جمله برگزارکنندگان و سیاستگذاران جشنواره های تئاتر دانشگاهی از مواردی است که به نظر می آید مسئولان کنونی به آن بی توجه اند. مدیر کل فرهنگی وزارت علوم درباره علت استفاده نکردن از تجارب دبیران جشنواره های قبل تئاتر دانشگاهی به ویژه دبیر جشنواره نهم به عنوان مشاور یا سیاستگذار در جشنواره دهم گفت: "من اختیارات همکارانم را محدود نمی کنم. خود آقای اقسامی دبیر جشنواره دهم تئاتر دانشگاهی باید تصمیم بگیرد که با چه کسانی مایل است کار کند یا با چه کسانی کار نکند؟ ایشان چند نفر را برای همکاری خود انتخاب کرده، حکم زده و تنها رونوشت حکم آنها را برای من ارسال کرده است. ما هیچ محدودیتی برای دوستان قائل نمی شویم. من نیز به توانایی های ایرج محرمی (دبیر جشنواره نهم تئاتر دانشگاهی) اعتقاد دارم و به آن احترام می گذارم. اما در این مورد کاملا دست دبیرخانه تئاتر دانشگاهی را باز گذاشته ام."
وی همچنین در مورد شورای سیاستگذاری این جشنواره تصریح کرد: "ما معتقدیم شورای سیاستگذاری باید فعال شود و به صورت عملی از محضر اساتید بهره بگیرد. البته دانشجویان ما نیز هم اکنون در سطحی هستند که بتوانیم در این مورد از آنها کمک بگیریم."
تغییر در فراخوان دهمین جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران و اولویت دادن موضوعی به آثار دانشگاهی از تحولات حوزه فرهنگی وزارت علوم بود. مدیر کل فرهنگی وزارت علوم درباره موضوعی شدن این فراخوان به "مهر" گفت: "البته موضوع آزاد نیز در این فراخوان اعلام شده و اما پیشنهادش برای اولین بار از طرف خود دبیر جشنواره دهم به ما شد. من از دبیر جشنواره دهم خواستم بر اساس بیانیه هیأت داوران نهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران فراخوان دهمین دوره را بنویسد. در بیانیه هیأت داوران جشنواره نهم اعلام شده بود ما در برگزاری جشنواره موفق بوده ایم اما می رساند که ما به موضوعات کلاسیک خارجی کمی بیشتر توجه کرده ایم. آقای اقسامی پیشنهاد بسیار خوبی داشت که ما موضوعات تازه ای را اعلام کنیم تا به این وسیله به سمت نوآوری برویم. یکی از ویژگی های دهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی آسیب شناسی برنامه است. منظور ما از اولویت بندی حمایت مالی بیشتر از موضوعات اعلام شده است."
آیا موضوعیت دادن به تئاتر دانشگاهی موجب محدودیت در خلق آثار خلاق دانشجویی نمی شود؟ اسلامی به این پرسش چنین پاسخ داد: "ما معتقدیم تئاتر دانشگاهی وقت فکر کردن است، چون دانشجو زمان فکر کردن دارد، فرق استاد و دانشجو نیز در همین است که دانشجو به جهت جوان بودن ایده نو دارد، بنابراین اگر بیائیم برخی موضوعات کلاسیک غربی را که خود داوران نیز به آنها چندان نظری ندارد برداریم، مشکلی نیست. ما موضوعات تئاتر دانشگاهی را آزاد گذاشته ایم، اما در فراخوان اعلام کرده ایم در این موضوعات اگر دانشجویان کار کردند از اولویت ها و امتیازاتی برخوردار خواهند شد. شما باید به عملکرد ما نگاه کنید، ما اگر مشکلی داشتیم می گفتیم اثر نفر اول جشنواره نهم قبل از رفتن به فرانسه باید بازبینی شود."
وی گفت: "ما به اینجا رسیده ایم که دانشجو فکور، خلاق است، برنامه های نو انجام می دهد و قصدمان از موضوعی کردن جشنواره تئاتر دهم این بوده که انگشت تئوریک را بالا ببریم و این کار ما به معنای نفی موضوع آزاد نیست. همچنین همه اینها در پرتو دانشجویی به من معرفی شده، من که پیش نویس دبیرخانه یا فراخوان تئاتر دانشگاهی را نمی نویسم، بلکه این پیش نویس توسط دبیر و دانشجویان نوشته و به من ارائه می شود. این تمایل خود دانشجویان است که به این سمت بروند، وقتی خود دانشجویان و اساتید تمایل دارند به این سمت بروند، ما نمی توانیم بگویم به این سمت نروید."
کمبود امکانات اجرایی، سالن های نمایشی و بودجه مشکل همیشگی بخش فرهنگی به ویژه تئاتر است و تئاتر دانشگاهی از نبود امکانات و فضای دانشگاهی بسیار آزرده است. دانشجویان تئاتر ما با مشکل کمبود پلاتو و سالن تمرین مواجه اند و اجرای تئاتر خلاق دانشجویی تنها مختص به ایام جشنواره ها شده است. مدیر کل فرهنگی وزارت علوم در این باره نیز تدابیری اندیشیده است: "طبق گفته دکتر خرمشاد معاونت فرهنگی وزارتخانه در مراسم اختتامیه تئاتر عروسکی دانشجویان سراسر کشور، دانشکده های تئاتری باید به دانشجویان خود امکانات اجرایی بدهند، حرف ما این است همانطور که ما برای برگزاری یک جشنواره تئاتر دانشگاهی 130 تا 150 میلییون هزینه می کنیم، باید دانشکده تئاتری هم به گروههای دانشجویی امکانات اجرایی بدهند."
اسلامی همچنین افزود: "گروههای دانشجویی علاقمند می توانند برای اجرا به ما مراجعه کنند یا از طریق مدیران گروه خود در دانشگاهها به ما معرفی شوند و درباره موضوعاتی که جامعه نیز با آنها همخوان است آثاری را ارائه دهند. این نکته بسیار مهم است که آثار متناسب با فرهنگ عمومی باشد. اکنون شرایط همکاری ما با شهرداری به خوبی فراهم شده، آنها به ما سالن تخصیص داده اند و صحبت هایی برای به نمایش گذاشتن عروسک های تئاتری دانشجویان در گالری های شهر کرده ایم. دانشکده ها باید به سمت ارائه سالن به دانشجو گام بردارند، چون دانشجو اگر نتواند در دانشگاه اجرا کند وقتش تلف شده است. چند دانشکده تئاتری هم که به ما مراجعه و اعلام کرده بودند وسایل فنی سالن هایشان با مشکل مواجه شده، ما هزینه ترمیم و تجهیز این سالن ها را پرداخت کردیم."
دبیرخانه دهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی با پایان یافتن دوره نهم این جشنواره در اردیبهشت ماه کار خود را آغاز و در کمتر از یک ماه فراخوان جدید تئاتر دانشگاهی را منتشر کرد. مدیر کل فرهنگی وزارت علوم در شرایطی صحبت از حمایت مالی از دبیرخانه دهم تئاتر دانشگاهی می کند که به گفته دبیر جشنواره نهم هنوز بخش اندکی از مطالبات و دستمزدهای این دوره پرداخت نشده است. خرمشاد با رد این موضوع به خبرنگار "مهر" گفت: "من تصورم این است که همه مطالبات پرداخت شده، اما حتما این موضوع را پیگیری می کنم. ما 170میلیون تومان برای نهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی هزینه کرده ایم و در دهمین دوره جشنواره اگر حمایت هایمان بیشتر نشود، کمتر از این نیز نمی شود."
لینک:
