نگاهی به ابعاد وجودی حضرت

زهرا علیهاالسلام

فرزندداری و تربیت كودك

فضائل علمی

برگرفته از سلسله درس‌های استاد طاهایی

زندگانی معصومین صلوات الله علیهم اجمعین تماماً درس است وهر یك دفتری است عظیم در دریای بی‌كرانه كه در ظرف افكار و اوهام ما نمی‌گنجد. زندگی پر فراز و نشیب حضرت زهرا سلام الله علیها نیز همچون پدر بزرگوار و همسر والا مقام و فرزندان گرامی‌شان از اوج والایی برخوردار است. اگر در ابعاد وجودی حضرت زهرا سلام الله علیها نظری بیافكنیم اولین بُعدی كه توجه ما را جلب می‌كند بُعد شخصیتی آن حضرت است.

معمولاً الفبای شخصیت هر فردی را هدف او مشخص می‌كند هدف هر چه بالاتر و عالی‌تر باشد شخصیت انسان هم عالی‌تر می‌شود. اگر هدف انسان دنیا باشد با تمام شدن دنیا هدف هم به پایان می‌رسد. اما اگر هدف خدا باشد نابود شدنی و از بین رفتنی نیست. "كُلُ مَنْ عَلَیها فَانٍ و یَبْقَی وَجْهُ رَبِّكَ ذُوالجَلالِ وَالاِكْرام."(1)

فاطمه زهرا سلام الله علیها به مرحله‌ای از كمال رسید كه خود واسطه فیض گردید و جز به ذات اقدس اله به چیز دیگری تكیه نكرد. اگر قلب با خدا پیوند بخورد و مؤمن در هر كاری اول رجوع به قانون اساسی الهی یعنی قرآن بكند، و از خدا كمك بطلبد، زندگی‌اش را با این قانون اساسی الهی یعنی قرآن منطبق بكند و زندگی‌اش را با این قانون اساسی تطبیق دهد و فقط رضای اله را در نظر بگیرد این پیوندی است محكم كه دیگر گسستنی نیست نتیجه این می‌شود كه "اِنَّ اللهَ یَغضِبُ لِغَضبِ فاطمه و یَرضِی لِرِضاها"؛ یك دخترهجده ساله چنان رشد و كمال پیدا می‌كند كه خدا به غضب او غضب می‌كند و به رضایت او راضی می‌شود.

فاطمه زهرا سلام الله علیها به مرحله‌ای از كمال رسید كه خود واسطه فیض گردید و جز به ذات اقدس اله به چیز دیگری تكیه نكرد. اگر قلب با خدا پیوند بخورد و مؤمن در هر كاری اول رجوع به قانون اساسی الهی یعنی قرآن بكند، و از خدا كمك بطلبد، زندگی‌اش را با این قانون اساسی الهی یعنی قرآن منطبق بكند و زندگی‌اش را با این قانون اساسی تطبیق دهد و فقط رضای اله را در نظر بگیرد این پیوندی است محكم كه دیگر گسستنی نیست نتیجه این می‌شود كه "ان الله یغضب لغضب فاطمه و یرضی لرضاها"؛ یك دخترهجده ساله چنان رشد و كمال پیدا می‌كند كه خدا به غضب او غضب می‌كند و به رضایت او راضی می‌شود .

گرچه حضرت زهرا سلام الله علیها دختر پیامبر صلی الله علیه و آله، همسر علی و مادر ائمه علیهم‌السلام است و اینها همه از افتخارات ایشان است اما این از ارتباط او با خدا و پیوند قلبی آن «حضرت با ذات اقدس الهی است كه چنین شخصیتی را به او داده و باعث شده محورعالم وجود قرار گیرد. در حدیث كساء وقتی خداوند اصحاب كساء را معرفی می‌نماید اول نام فاطمه را ذكر می‌كند "هُم فاطمَةُ و ابوها و بَعْلُها و بَنُوها" در حدیث دیگری آمده است:

"یا احمد لَولاك لَما خَلَقتُ الاَفْلاكَ و لَولا علیٌ لَما خَلَقْتُكَ و لَولا فاطمةُ لَما خَلَقتُكُما"(2) ؛ «ای احمد اگر تو نبودی آسمان و زمین را نمی‌آفریدم و اگر علی نبود تو را نمی‌آفریدم و اگر فاطمه نبود تو و علی را نمی‌آفریدم.»

بهانه آفرینش فاطمه است، فاطمه یعنی جدا شده از آتش، جدا شده از درك و فهم مردم، كسی كه دیگران در شناختش عاجزند.

در بُعد عبادت هم می‌بینیم كه سراسر زندگی حضرت زهرا حركات و سكنات، همسرداری و فرزندداری و... در همه زندگی حضرت عبودیت خداوند تبارك و تعالی نمایان است. "سیماهُم فی وجوهِهِم مِن اَثَرِ السُجود، نشانه آنها اثر سجده هایی است كه بر چهره هایشان است"(فتح 29)، تنها رضای خدا را در نظر داشت و فضل و رضوان الهی را می‌جست. تحمل تمام زحمات، سختی‌ها و مبارزات و سرانجام شهادت آن حضرت همه و همه برای خدا بود. از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده: زمانی كه فاطمه سلام الله علیها به نماز می‌ایستاد نوری از او ساطع می‌شود كه آسمان را روشن می‌كند ملائكه از نور او استفاده می‌كنند خداوند تبارك و تعالی به فاطمه افتخار می‌كند می‌فرماید: ای ملائكه من نظر كنید به این بنده من "زهرا" ببینید چگونه در نهایت خضوع و تواضع در مقابل من ایستاده كه تمام مفاصل او می‌لرزد. ای ملائكه آگاه و گواه باشید كه من شیعیان او را از آتش جهنم ایمن می‌كنم .

در حدیث آمده است: " یا احمد لَولاك لَما خَلَقتُ الاَفْلاكَ و لَولا علیٌ لَما خَلَقْتُكَ و لَولا فاطمةُ لَما خَلَقتُكُما "(2) ؛ «ای احمد اگر تو نبودی آسمان و زمین را نمی‌آفریدم و اگر علی نبود تو را نمی‌آفریدم و اگر فاطمه نبود تو و علی را نمی‌آفریدم.»

همسرداری و خانه داری

ترقی یا عقب ماندگی، سعادت یا بدبختی یك مرد به همسرش بستگی دارد به فرموده امام رضوان الله تعالی علیه: «از دامن زن مرد به معراج می‌رود» مردانی‌ كه در میدان مبارزه یا در اجتماع وظائف سنگین را به دوش می‌كشند و با حوادث و مشكلات برخورد می‌كنند سنگر و آرامشگاهشان خانه است به خانه پناه می‌برند تا تجدید نیرو كنند. زهرا سلام الله علیها از مسئولیت سنگین و حساس زن مطلع بود و خود را برای نیرو بخشیدن به همسرش آماده كرده بود وقتی كه علی علیه السلام به خانه می‌آمد چون پروانه‌ای به گرد او می‌گشت، دلجویی می‌كرد و دلداری می‌داد، از حوادث و مشكلات او می‌پرسید و تسلی بخش او بود. لذا می‌بینید علی علیه السلام می‌فرماید هر وقت زیاد كسل می‌شدم و اندهگین و غمناك می‌گردیدم به خانه می‌آمدم و به چهره فاطمه نگاه می‌كردم غم‌ها از دل من خارج می‌شد. حضرت زهرا سلام الله علیها با این روش به استقبال همسر می‌شتافت كه: لباس‌های خون آلودش را تطهیر كرده و زخم‌هایش را پانسمان می‌نمود بعد دلجویی می‌كرد و از وضعیت جنگ می‌پرسید فداكاری و شجاعت آن حضرت را می‌ستود و برای جنگ تشویق می‌كرد. او می‌دانست كه اگرعلی از خانه و خانواده اطمینان خاطر نداشته باشد نمی‌تواند آنچنان كه شایسته است در جنگ جانفشانی كند.

بهانه آفرینش فاطمه است، فاطمه یعنی جدا شده از آتش، جدا شده از درك و فهم مردم، كسی كه دیگران در شناختش عاجزند.

ساده زیستی

در رابطه با خانه و زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها هرچه را بنگریم دارای امتیاز خاصی است. ساده زیستی در زندگی آن حضرت بسیار جلب توجه می‌كند و در تمام امور زندگی ایشان نمایان است.

رمز آسایش فكر و روح انسان در زندگی ساده است علاوه بر این وسیله‌ای برای تقرب به خداست هرچه ما در زندگی ساده‌تر باشیم به خدا نزدیك‌تریم و از بسیاری از گرفتاری‌های اجتماعی نیز نجات پیدا می‌كنیم .

زندگانی حضرت زهرا، لباس ایشان، نحوه سلوك و رفتارشان، از سادگی خاصی برخوردار بود. البته حضرت ندار و فقیر نبودند در تاریخ آمده كه وقتی علی علیه السلام از جنگ برمی‌گشتند سپری پر از زر می‌آورد و در سكوی در می‌نشست و همه را در راه خدا انفاق می‌كرد دامنش را تكان می‌داد و به خانه وارد می‌شد.

زهرا دختر اولین شخص عالم اسلام حضرت ختمی مرتبت محمد صلی الله علیه و آله بود و مادرش ثروتمندترین مردم حجاز، با این حال می‌بینیم در شب زفاف لباس عروسی‌اش را به سائل می‌دهد و با تنها پیراهن كهنه‌ای كه دارد به خانه شوهرمی‌رود.

از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده: زمانی كه فاطمه سلام الله علیها به نماز می‌ایستاد نوری از او ساطع می‌شود كه آسمان را روشن می‌كند ملائكه از نور او استفاده می‌كنند خداوند تبارك و تعالی به فاطمه افتخار می‌كند می‌فرماید: ای ملائكه من نظر كنید به این بنده من "زهرا" ببینید چگونه در نهایت خضوع و تواضع در مقابل من ایستاده كه تمام مفاصل او می‌لرزد. ای ملائكه آگاه و گواه باشید كه من شیعیان او را از آتش جهنم ایمن می‌كنم .

فرزندداری و تربیت كودك

زهرا سلام الله علیها به زن بودن خود افتخار می‌كرد و مقام زن را بسیار شامخ و عالی می‌دانست و چنین لیاقتی را در خود می‌دید كه دستگاه آفرینش مسئولیت بزرگی یعنی مادر شدن را به او افاضه كرده است . بچه داری و تربیت فرزند برای ایشان یك مساله پیش پا افتاده نبود.

فاطمه سلام الله علیها در خانه كوچك خویش یك دانشگاه برای تربیت كودكانش تأسیس نمود در این دانشگاه كه به امر حق و نظارت پیامبر اكرم تأسیس شده بود از مدیریت علی نیز بهره وافی و كافی می‌برد. اصول تربیتی و برنامه این كلاس مستقیماً از طرف خداوند تبارك و تعالی داده می‌شد. لذا بهترین برنامه تربیتی در آن اجرا شد و برجسته‌ترین افراد را تربیت نمودند شاگردان این مدرسه آنچه می‌آموختند در عمل پیاده می‌كردند یعنی فهم كاربردی.

چهار دانشجو در این كلاس تربیت شدند كه تا دنیا برقرار است مردم از دانش آنها بهره‌مند می‌شوند. درس اولی كه در این كلاس به بچه‌ها آموختند درس محبت بود پیامبر صلی الله علیه و آله عملا محبت را یاد می‌دادند و حضرت زهرا سلام الله علیها به طور كامل این درس را اجرا می‌كرد.

پیامبر صلی الله علیه و آله سجده نمازش را آن قدر طولانی می‌كند تا امام حسین به اراده خودش از روی شانه پیامبر برخیزد. هنگامی كه شخص یهودی چنین صحنه‌ای را می‌بیند مسلمان می‌شود.

علی علیه السلام می‌فرماید هر وقت زیاد كسل می‌شدم و اندهگین و غمناك می‌گردیدم به خانه می‌آمدم و به چهره فاطمه نگاه می‌كردم غم‌ها از دل من خارج می‌شد.

درس دیگر، پرورش شخصیت فرزندان است . پیامبر صلی الله علیه و آله حسین را در آغوش می‌گرفت و دهان او را می‌بوسید و می‌فرمود: تو آقایی، پسر آقایی، تو امامی پسر امامی، و پدر امامان هستی. و این چنین شخصیت كودك را ارج می‌نهادند.علی علیه السلام و زهرا سلام الله علیها از این روش پیامبر متابعت كرده و هرگز كودكان را تحقیر نمی‌كردند. حَسَنَیْن علیهماالسلام و زینبین سلام الله علیهما درس ایمان و تقوی و دفاع از حق و حقیقت را در این كلاس آموختند.

فاطمه سلام الله علیها در بازی‌های كودكانه با فرزندانشان اشعاری می‌خواندند كه تماما درس ایمان و شجاعت و شهامت بود. به حسن علیه السلام می‌فرمود:

اَشْبِه اَباكَ یا حَسن وَاخْلَعْ عَن الحَقِّ الرَسَن

وَاعْبُد اِلَهًا ذَاالمِنَن وَلا تُوالِ ذَالاالحَسَن

شبیه پدرت باش و طناب از گردن حق باز كن، یكتا پرست باش و دست دوستی به دشمن مده.

فضائل علمی

از حضرت زهرا سلام الله علیها صحیفه‌ای بر جای مانده كه در میان ائمه علیهم السلام دست به دست می‌گشت و هم اكنون در اختیار امام زمان(عج) می‌باشد. تمام ائمه به این صحیفه مادرشان افتخا ر می‌كنند. امام باقرعلیه‌السلام كه شكافنده علوم است می‌فرماید: «ما آنچه داریم از صحیفه مادرمان زهرا سلام الله علیها داریم.»

در شب عروسی آن حضرت پس از این كه پیامبر صلی الله علیه و آله زن و شوهر را دست به دست هم داده و از خانه خارج شدند زهرا سلام الله علیها به علی فرمود: «خبر بدهم به شما از آنچه در دنیا واقع شده و آنچه هست و آنچه بعداً تا قیامت واقع خواهدشد.» علی علیه السلام خدمت پیامبر برگشت حضرت تبسمی كرده و فرمودند علی جان تو می‌گویی یا من بگویم عرض كرد یا رسول الله شما بفرمایید. فرمود: فرزندم زهرا سخنی گفت كه تو را به شگفت آورد عرضه داشت یا رسول الله مگر زهرا هم از نور ما آفریده شده فرمود: بلی. علی علیه السلام به سجده افتاد و شكر خداوند تبارك و تعالی را به خاطراین نعمت بزرگی كه به او عنایت كرده به جای آورد.

از حضرت زهرا سلام الله علیها صحیفه‌ای بر جای مانده كه در میان ائمه علیهم السلام دست به دست می‌گشت و هم اكنون در اختیار امام زمان(عج) می‌باشد. تمام ائمه به این صحیفه مادرشان افتخا ر می‌كنند. امام باقر علیه‌السلام كه شكافنده علوم است می‌فرماید: «ما آنچه داریم از صحیفه مادرمان زهرا سلام الله علیها داریم.»

برای پی بردن به مقام علمی آن حضرت كافی است به خطبه ایشان كه در مسجد نزد مهاجرین و انصار قرائت فرمودند نظری افكنده شود. حضرت در این خطبه یك سلسله معارف عقیدتی و فلسفه احكام را به گونه‌ای بیان می‌دارند كه درهیچ سخنی یافت نمی‌شود همچنین احتجاجات خصوصی كه با ابوبكر در باره فدك داشتند كه از نظر استدلال و منطق و بلاغت بی‌نظیر است. از رسول اكرم صلی الله علیه و آله سئوال كردند آیا فاطمه در زمان خودش برترین زنان عالمیان است؟ فرمود: برترین زنان در زمان خود دارای مقامی است كه از آن مریم عمران است اما فاطمه برترین زنان در تمام زمان‌ها از ابتدا تا انتهاست.