تلاش برای لقمه حلال و آثار آن

از کارهایی که در دین مبین اسلام توصیه فراوان به آن شده است کسب لقمه حلال است که در شرایط رایج در جامعه دستیابی به آن کاری بس دشوار است. امام صادق علیه السلام فرمود: « مُجَادَلَةُ السُّیُوفِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ» (1) کسب لقمه حلال از جنگ تن به تن هم سخت تر است. ناگفته نماند که این گونه روایات هرگز به معنای محال بودن دستیابی به مال حلال نیست بلکه ضمن گزارش از وضعیت مال حلال در جامعه افراد را آماده تلاش برای دست یافتن به آن می کند.

اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که سخنگویان وحی الهی اند برای اینکه بندگان خدا را به انجام این کار واجب و در عین حال سخت و مهم وادارند با استفاده از همان روش تربیتی که در طلیعه سخن به آن اشاره شد ارزش و آثار مثبت کسب حلال را به عبارتهای گونان بیان کرده اند تا همگان به سمت عمل به آن تشویق و ترغیب شوند؛ چرا که کسب حلال برای کسی که نان خور کسی نیست امری لازم و ضروری است. در روایات آمده است: « طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِیضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة» (2) در ادامه به نمونه هایی از این روایات که به امر ترغیب و تشویق مردم به سوی کسب حلال پرداخته است اشاره می کنیم:

لقمه حلال مهمترین عامل استجابت دعا است

امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْیُطَیِّبْ كَسْبَهُ» (3) ؛ کسی که دوست دارد با استجابت دعایش شادمان گردد باید کسب و درآمد خود را طیب و حلال کند.

شخصی به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود. حضرت به او فرمود: « طَهِّرْ مَأْكَلَكَ وَ لَا تُدْخِلْ بَطْنَكَ الْحَرَام‏» (4) کسب و خوراکت را حلال کن و مراقب باش که ذره ای حرام از گلویت پایین نرود.

ترک لقمه حرام برتر از دوهزار رکعت نماز مستحبی است

امام صادق علیه السلام فرمود: « تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَیْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً» (5) نزد خداوند متعال ترک یک لقمه حرام از دو هزار رکعت نماز مستحبی با ارزش تر است.

رد ذره ای حرام معادل هفتاد حج مبرور است

و باز امام صادق علیه السلام فرمود: « رَدُّ دَانِقِ حَرَامٍ یَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ سَبْعِینَ حِجَّةً مَبْرُورَةً» (6) پس زدن یک دانق(7) حرام در نزد خداوندمتعال با هفتاد حج شایسته برابری می کند.

ترک کننده لقمه حرام، غرق در رحمت و محبت الهی است

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:« ... مَنْ قَدَرَ عَلَیْهَا وَ تَرَكَهَا مَخَافَةَ اللَّهِ كَانَ فِی مَحَبَّةِ اللَّهِ وَ رَحْمَتِهِ وَ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَى الْجَنَّة» (8)هر کس بتواند مالی به حرام تصرف کند ولی به دلیل تقوی و ترس از خدا از آن چشم پوشی کند غرق در محبت و رحمت الهی خواهد بود در قیامت فرمان می رسد که او را وارد بهشت کنید.

استغفار ملائکه برای کسانی که اهل حلال خوری اند

و نیز آن حضرت فرمود: « مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ قَامَ عَلَى رَأْسِهِ مَلَكٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّى یَفْرُغَ‏ مِنْ أَكْلِهِ‏» (9) وقتی بنده ای مشغول خوردن مالی می شود که از راه حلال به دست آورده است فرشته ای هم مشغول طلب بخشش برای او می شود تا زمانی که او دست از خوردن بکشد.

نورانیت قلب با مال حلال حاصل می شود

و نیز آن حضرت فرمود: « مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِینَ یَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَه‏» (10) هر که چهل روز بر خوردن لقمه حلال مداومت داشته باشد خداوند متعال قلب او را نورانی می گرداند.

کسب نان حلال جزء با فضیلت ترین اعمال است

امام صادق علیه السلام فرمود: از سلمان(ره) سوال شد که با فضیلت ترین اعمال کدام اعمالند؟ پاسخ داد: « الْإِیمَانُ بِاللَّهِ وَ خُبْزٌ حَلَالٌ» ایمان به خدا و کسب نان حلال.(11)

طالب لقمه حلال مانند مجاهد در راه خداست

امام صادق علیه السلام فرمود: « إِذَا كَانَ الرَّجُلُ مُعْسِراً فَیَعْمَلُ بِقَدْرِ مَا یَقُوتُ بِهِ نَفْسَهُ وَ أَهْلَهُ وَ لَا یَطْلُبُ حَرَاماً فَهُوَ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (12) مردی که در فشار اقتصادی قرار می گیرد و برای خلاصی از آن به مقداری که روزی خود و خانواده اش را بیاورد کار می کند چنین کسی مانند رزمنده ایست که در راه خدا جهاد می کند.

نُه بخش عبادت در کسب حلال است

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَال‏» (13) عبادت ده جزء دارد که نُه جزء آن در کسب لقمه حلال است.

پی نوشت ها :

1.کافی ج5 ص161

2.جامع الاخبار ص139

3.بحار ج90 ص373

4. عدة الداعی ص139

5. همان

6.  همان

7. عربی شده « دُنگ» است که در فارسی به یک ششم یک چیز گفته می شود که در عربی منظور یک ششم درهم یا دینار(واحد پولی رایج آن عصر) است. ر. ک به المصباح المنیر ج2 ص201

8. ثواب الاعمال ص283

9.الدعوات (للراوندی) ص25

10. عدة الداعی ص153

11.بحار ج63 ص314

12. کافی ج5 ص88

13. مستدرک الوسائل ج13 ص12

امید پیشگر

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان