کودکی که صحبت دیگران را قطع می‌کند
اگر شما هم با خردسالانی تماس دارید که عموماً بین کار یا صحبت بزرگ‌ترها می‌پرند حتماً تصدیق می‌کنید که این رفتار آن ها بسیار آزار دهنده است و گاهی باعث عصبانیت بیش از اندازه در بزرگ‌ترها می‌شود.
فرض کنید خانه کاملاً آرام است. شما تمام کارهای مربوط به کودک خود را انجام داده‌اید. کودک شما تازه ناهار خورده، حمام کرده و بی‌هیچ مشکلی مشغول کار خودش است. به نظر می‌رسد این مناسب‌ترین زمان است که گوشی را بردارید و کمی تلفنی صحبت کنید. اما می‌بینید که وسط گفت‌و‌گو، کودک به پاهای شما آویزان شده، پیراهن شما را می‌کشد و نمی‌گذارد حرف بزنید.
در مورد این کوچولوها و وقفه‌هایی که ایجاد می‌کنند، چه باید کرد؟ این رفتار بچه‌هایی که عموماً مانع انجام کارها می‌شوند یا صحبت بزرگ‌ترها را قطع می‌کنند، واقعاً آزار‌دهنده است و اگر جلوی آن گرفته نشود، با رشد کودک رشد کرده و حادتر می‌شود، اما اگر به فکر چاره باشید راه‌هایی است که بتوانید این عادت را درکودک از بین ببرید.
چرا خردسالان حرف دیگران را قطع می‌کنند؟
واقعیت این است که وقتی کودک خردسال، حرف شما یا کارتان را قطع می‌کند هیچ قصد و نیت بدی ندارد بلکه راه بهتری غیر از این بلد نیست که به آن شیوه عمل کند.
شما با خشم فریاد می‌زنید که " بارها بهش گفتم باید صبر کنه تا نوبتش بشه. چطور نمی‌فهمه؟"
در نظر داشته باشید که او واقعا متوجه نیست. مانند بسیاری از مشکلات دیگر که در رفتار خردسالان وجود دارد مثل دروغگویی، قشقرق به پا کردن، قطع کردن کلام و بسیاری کارهای نظیر آن فقط و فقط به ناپختگی کودک مربوط می شود.
دلایل مختلفی وجود دارد که کودکان به این نوع رفتار عادت می کنند :
1- کودکان بین 3 تا 5 سال کم‌کم کشف می کنند چیزهایی در زندگی بزرگ‌ترها وجود دارد که در زندگی آن ها نیست و بعضا کارهایی می کنند که آن ها اطلاعاتی در مورد آن ندارند و همین بی‌اطلاعی زمینه مداخلات وی را فراهم می‌سازد.
2- گاهی اوقات کودک واقعا آنچه را که به او گفته‌اید فراموش می‌کند. حافظه کوتاه مدت در این سنین تازه در حال شکل‌گیری است.
3- کودکان این سن درک صحیحی از میزان اهمیت امور ندارند. و در نظر آن ها کشیدن نقاشی یک گل یا مخفی‌کردن اسباب‌بازی‌اش توسط خواهر یا برادر بزرگترش آن قدر اهمیت دارد که به خاطر آن مثلا صحبت تلفنی شما را قطع کنند.
4- گاهی اوقات هم کودک خردسال برای گفتن موضوعی آن قدر هیجان دارد که نمی‌تواند صبر کند.
قطع کردن حرف دیگران عادت ناراحت‌کننده‌ای است که می‌تواند ترک داده شود.
باید به کودکتان بیاموزید وقتی با کسی کار دارد چه‌طور باید توجه او را به سوی خود جلب کند، چه زمانی برای صدا کردن او مناسب است، و چه‌طور باید صبر کند که زمان مناسب فرا برسد.
1- همیشه به کودک نشان دهید که متوجه شده‌اید با او کار دارید.
* نگذارید که کودک احساس کند که به نیازها او بی‌توجهی می‌کنید. کودک باید دریابد که شما به او توجه دارید ولی الان کار دارید و نمی‌توانید به حرف او گوش کنید.
در صورت امکان، وقتی کودک کاری با شما دارد فورا به او پاسخ بدهید. او را وادار نکنید بیش از حد لازم منتظر بماند و رفتار درست کودک را برای جلب توجه‌تان نادیده بگیرید.
* علامت بدهید. وقتی نمی‌توانید فورا پاسخ بدهید به کودک بفهمانید که اورا دیده‌اید و یا حرفش را شنیده‌اید. علامتی تعیین کنید که نشان بدهد شما او را دیده‌اید، برای مثال، دستتان را بلند کنید و یا به کودک بگویید که: "یک دقیقه صبر کن". ولی حواستان باشد که وقتی می‌گویید یک دقیقه کارتان ده دقیقه طول نکشد. از همان زمانی که کودک شروع به یادگیری زبان مادری می‌کند، به او بفهمانید که شما به محض اینکه بتوانید، پاسخ او را می‌دهید. در ابتدا همراه با علامت دست و با اشاره، نشان دهید که او را دیده‌اید و یا حرفش را شنیده‌اید تا کودک کم‌کم بتواند معنای علامت دادن بدون حرف را هم درک کند.
*کودکتان را به خاطر صبر کردن تحسین کنید.
2- روش درست قطع کردن صحبت دیگران را به کودک بیاموزید.
*به کودک یاد بدهید، بگوید: "ببخشید!" ، "عذر می خوام."
البته در مواقع ضروری فرق می‌کند و در آن مواقع کودک باید بداند که چه‌طور شما را فوراً متوجه خود سازد.
*نمایش‌هایی را ترتیب دهید که به کودک بیاموزید از کلمه‌ها و عبارات مناسب استفاده کند و توجه شما رو به خودش جلب کند. با نمایش به او نشان دهید که بچه بی‌ادب چه طور از دیگران سوال می کند و صحبت آنها را قطع می کند. می‌توانید وقتی او حرف می زند ، به طور نمایشی صحبتش را قطع کنید تا او ببیند چه‌قدر این رفتار آزار دهنده است.
3 - صبر کردن را به کودک بیاموزید.
حال که علت این‌کار خردسالان را دانستیم، قطعا کمتر اذیت می‌شویم. راه‌هایی وجود دارد که به خردسالان بفهمانیم که ما درک می‌کنیم چیزی که آنها می‌خواهند بگویند، برای ما هم خیلی مهم است اما کارهایی داریم که از اولویت برخوردارند.
صبرکردن و منتظر شدن مهارتی اکتسابی است و با آموزش ایجاد می‌شود.
* از علامت‌هایی که تعیین کرده‌اید، استفاده کنید تا کودک دریابد که او را دیده‌اید. و می‌دانید که با شما کار دارد.
* ابتدا چند لحظه کودک را منتظر بگذارید. بعد از چند لحظه که منتظر ماند، خودتان حرفتان را قطع کنید و به حرف کودک گوش کنید. به تدریج زمان بین علامت دادن و پاسخ را طولانی‌تر کنید.
* از یک ساعت زنگ‌دار استفاده کنید تا کودک بداند که چه‌قدر باید منتظر بماند.
* وقتی کودک در حالت انتظار است، برای او یک سرگرمی فراهم کنید. در نظر کودک، مدت انتظار پایان‌ناپذیر است. با پیشنهاد یک سرگرمی، گذشت زمان برای او آسان‌تر می‌شود. برای مثال اگر صحبت تلفنی شما 10 دقیقه طول می‌کشد برای آن 15 دقیقه زمان در نظر بگیرید و زمان اضافه را به کودک خود اختصاص دهید تا هر کاری که مایل است اعم از بازی، کتابخوانی، نقاشی و... را انجام دهد. سپس یک زمان سنج را تنظیم کنید و برای کودک شرح دهید در این فاصله زمانی، تا زمانی که زمان‌سنج اعلام می‌کند، نباید مزاحم شما بشود مگر این که کار خیلی ضروری پیش بیاید.
* برای کودک شرح دهید که چرا نمی خواهید کار یا صحبت‌تان قطع شود.
به او بگویید وقتی که او صحبت یا کار شما را قطع می‌کند، در واقع مانع انجام کاری می‌شود که برای شما مهم است و هرچه این تداخل‌ها بیشتر شود، انجام کار شما بیشتر طول می‌کشد، بنابراین مدت زمان بیشتری از او دور هستید و به کارها یا حرف‌های او نمی‌توانید توجه کنید.
* کودک را بیش از حد در حالت انتظار نگذارید.
*به کودک برای صبر و حوصله‌اش پاداش بدهید. زمانی که متوجه شدید می‌توانید کارهایتان را بدون قطع کردن‌های کودکتان انجام دهید حتما باید او را تشویق کرده و بگویید که چقدر از این که توانستید کارتان را به خوبی انجام دهید سپاسگزار هستید.
* به وقفه‌ای که کودک ایجاد می‌کند، اهمیت ندهید. وقتی کودک می‌داند که چگونه باید توجه شما را به سوی خود جلب کند و چگونه منتظر بماند، شما نباید به تلاش‌های نادرست او برای جلب‌توجه، اعتنا کنید. کاملا بی‌توجه باشید.
این بی‌توجهی در ابتدا دشوار است، چون ممکن است باعث شود کودک بیشتر فریاد بکشد و سر و صدا ایجاد کند. اما خیلی سریع یاد می‌گیرد اگر کار یا صحبت کسی را قطع کند، توجهی که در پی آن است، به وی نشان داده نمی‌شود.
وقتی کودک بیاموزد که محور عالم نیست و شما هم درک کنید که او از سر عمد و برای ناراحت کردن شما این کار را نمی‌کند، مشکل به مرور و به خودی خود حل می‌شود.
منبع:
چگونه با کودکم رفتار کنم؟، دکتر سهامی
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: اکرم محمدزاده فرهانی تنظیم: نسیم گنجی منش
