مشكل دوست یابی و نگه داشتن دوست درمیان كودكان
(1)
فرض كنید فرزندتان گریه كنان نزد شما می آید و می گوید: «من هیچ دوستی ندارم. هیچ كس مرا دوست ندارد!»
هیچ پدر و مادری تحمل شنیدن چنین جملات تلخی را ندارد، همه ما می خواهیم فرزند خود را از خطرات جهان اطرافمان حفاظت كرده و به او اطمینان دهیم كه دوستان زیادی دارد ولی یادتان باشد شما نمی توانید برای فرزند خود دوست پیدا كنید؛ هر چند می‌توانید مهارت‌های لازم را برای یافتن دوست به او بیاموزید.
تمام انسان ها به طور غریزی مایل به یافتن دوست هستند ولی موفقیت آنها در این راه به رفتار خودشان بستگی دارد.
كودكان از 4 یا 5 سالگی می توانند دوست پیدا كنند.هر نوباوه‌ای نیازمند چند دوست خوب و یا گروهی است که بتواند آنها را متعلق به خود بداند؛ زیرا با داشتن آنها می‌تواند چیزهای زیادی درباره خودش بیاموزد.
کشف علت دوست‌گریزی کودک
اگر کودکتان در ایجاد و نگهداری دوستی‌ها مشکل دارد، بکوشید علت آن را دریابید. آیا آن‌قدر حساس است که همیشه احساساتش جریحه دار می‌شود و دوستانش را از دست می‌دهد؟ آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی تفاوت است؟ آیا تهاجمی و قلدر است و به همین علت کودکان دیگر نمی‌خواهند با او باشند؟ آیا از مهارت‌های اجتماعی برخوردار نیست؟ آیا مهارت‌های لازم را برای یک دوست باوفابودن ندارد؟
صحبت با کودک
دقیق باشید. درباره رفتارهایی که مشاهده می‌کنید و اینکه چگونه موجب تاثیرگذاری بر روابط می‌شوند، گفتگو کنید. درباره دوستی صحبت کنید. اگر کودک به دلیل تمام شدن یک رابطه دوستی از نظر روانی آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستی‌ها و اینکه چطور طی سال‌ها دوستان زیادی خواهد داشت که بعضی از آنها به مدت طولانی و بعضی از آنها تنها مدت کوتاهی دوست او خواهند بود، گفتگو کنید.از کودک بخواهید نام یکی از همکلاسی‌هایش را که همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید: «چه طور رفتار می‌کند؟ چه کارهایی انجام می‌دهد؟ ویژگی‌های یک دوست خوب چیست؟»
تعیین اهداف دوستی
با همدیگر در این‌باره صحبت کنید که دوست دارد چه مهارت‌های اجتماعی و چطور دوستی‌هایی داشته باشد، بیشتر کودکان می‌توانند به آسانی کودکانی را که دوست دارند، با آنها دوست باشند، نام ببرند.
اگر کودک خردسالی، امکان برقراری ارتباط با دیگران را نداشته باشد، نمی‌تواند بیاموزد که چه طور در اجتماع رفتار کند. به او مهارت‌های اجتماعی را بیاموزید و هنگامی‌که دوستی‌اش خاتمه یافت یا احساس بروز مشکل کرد به او کمک کنید.
برداشتن اولین قدم برای پذیرش روابط اجتماعی
برای زمان بازی خردسالان و کودکان پیش از سنین مدرسه برنامه‌ریزی کنید. روی اولین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازی آنها را آسان کنید.
· گردش‌های خانوادگی: اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبی برای ورود کودکان در موقعیت‌های اجتماعی به همراه کودکان سنین متعدد فراهم می‌کند. این موقعیت‌ها به کودک شما فرصت می‌دهد مهارت‌های اجتماعی را به کار گیرد و در عین حال نظاره‌گر ارتباط شما با مردم دیگر باشد. همچنین گردش‌های خانوادگی موجب ایجاد پیوندهای عمیق داخل خانواده می‌شود و بعدها که کودکتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی کند؛ چنین گردش‌هایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.
· پافشاری نکنید. کودک را در مقابل مردم انگشت نما نکنید، از جملاتی مانند «نمی‌تونی به دایی‌ات سلام کنی؟» یا «برای همه از یک تا ده بشمر» بپرهیزید. هرچه قدر کودک در موقعیت‌های اجتماعی به خودش توجه بیشتری داشته باشد، احساس راحتی برای او مشکل‌تر خواهد بود.
· به کودک برچسب نزنید.توصیف کودکتان به عنوان خجالتی، تنها، ساکت و یا سرد، روشی غلط است که بعد تاوانش را پس خواهید داد. برای نمونه در حال گذشتن از کوچه هستید و به آشنایی برمی‌خورید. مریم دو ساله یا بیشتر در سلام کردن یا حتی نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا می‌کنید و می‌گویید « مریم خجالتیه » ولی نمی‌دانید که با برچسب زدن به کودکتان رفتار او را تقویت می‌کنید. زمانی که به کودکتان برچسب انزواطلب و یا دچار مشکل در دوست‌یابی را می‌زنید، رفتار اجتماعی نامناسب را در او برمی‌انگیزید. درحالی که می‌توانید با گفتن جملاتی او را تشویق کنید تا اجتماعی تر باشد. «تازه الان دیدنتون چند دقیقه طول می‌کشه تا بهتون عادت کنه.» این جمله را به جای اینکه بگویید «همیشه همین طوره» به کار ببرید.
شما والدین گرامی، چگونه آیین دوست‌یابی را به کودکان‌تان آموزش می‌دهید؟ اگر می‌خواهید در این باره بیشتر بدانید، به راهکارهایی برای دوست‌یابی و حفظ دوستان از سوی کودکان دقت کنید. برخی از كودكان به خصوص كم سن و سال ها برای كسب مهارت های اجتماعی نظیر حل مشكلات، مذاكره، همكاری و برقراری ارتباط نیاز به كمك دارند.
ارایه الگوی مناسب
کودک شما خواهد کوشید به طور دقیق مانند شما رفتار کند. بنابراین به یاد بسپارید زمانی که شما در حال خوش‌آمدگویی به مردم، گفتگوی تلفنی، خرید، بازی و یا انجام هر کار دیگری با مردم هستید، الگوی رفتار اجتماعی را به او نشان می‌دهید. اگر خجالتی بودن یکی از مشخصات شماست، او ممکن است از خجالتی بودن شما تقلید کند و بنابراین شاید لازم باشد که این مشخصه خودتان را تغییر دهید. به یاد بسپارید که مهارت‌های اجتماعی دیگری هستند که شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آنها به کودکتان هستید حتی اگر ترجیح می‌دهید که آنها را یاد نگیرد.
ایفای نقش برای آموزش کودک
اجرای نمایش، فرصتی عالی در اختیار شما قرار می‌دهد که روش‌های مناسب رفتار با دیگر مردم را به کودک ارایه دهید. از کودکتان بخواهید که آنها را طوری که مشکل ایجاد نکند، تمرین کند. ابتدا موقعیت‌های ساده‌ای را نشان دهید و سپس آنها را پیچیده‌تر کنید. موقعیت‌ها می‌تواند شامل دعوت یک دوست به بازی، رد یک دعوت، مخالفت مسالمت‌آمیز، صحبت با تلفن، خوشامدگویی به میهمانان، گفتگو با کودکان و بزرگسالان و یا نمونه‌ای از یک ورزشکار خوب باشد. نقش‌ها را بین خودتان عوض کنید.
ادامه مطلب را در مقاله بعد بررسی خواهیم کرد.
منبع:
چگونه با کودکم رفتار کنم؟، دکتر سهامی
کیهان-آذر شایان
سایت نورپرتابل
سایت آفتاب
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: اکرم محمدزاده فرهانی تنظیم: نسیم گنجی منش
