چرک و ورم اطراف مقعد

اگر دهانه غده هایی که در نزدیکی مقعد هستند بسته شود، غده دچار عفونت می گردد و تدریجا متورم می شود و حاوی چرک خواهد شد. این حالت باعث ایجاد آبسه در نزدیکی مقعد می گردد.

در سراسر روده بزرگ و به ویژه در نزدیکی محل خروج مدفوع (مقعد)، غده هایی وجود دارند که مانند غده های عرق، مسئول ترشح موادی هستند که بسته به نوع مواد مترشحه، نقش خود را در تامین سلامت کلی بدن ایفا می کنند. دهانه ی این غده ها به داخل روده باز می شود و ترشحات آن ها از این طریق به داخل روده بزرگ تخلیه می گردد.

آبسه اطراف مقعد چیست؟

اگر دهانه غده هایی که در نزدیکی مقعد هستند بسته شود، غده دچار عفونت می گردد و تدریجا متورم می شود و حاوی چرک خواهد شد. این حالت باعث ایجاد آبسه در نزدیکی مقعد می گردد.

انواع و علائم آبسه مقعدی 

آبسه مقعدی ممکن است سطحی باشد و به صورت ورم همراه با درد شدید در لبه مقعد بروز کند. محل آبسه گرم تر از سایر نقاط است و ممکن است با قرمزی و التهاب بافت های اطراف نیز همراه باشد.

انواع سطحی آبسه های مقعدی، شایع ترین نوع آبسه های مقعدی هستند و در این مبحث فقط به توضیح این نوع پرداخته می شود.

گاهی ممکن است چرک آبسه به قسمت های عمیق تر نفوذ کند وانواع عمقی آبسه های مقعدی را ایجاد کند.

روش درمان آبسه مقعدی

در مواردی که آبسه به طور خودبه خود تخلیه نمی شود، تنها روش قطعی درمان، برش دادن آبسه و تخلیه آن است. به دنبال خروج چرک که با بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی و توسط جراح انجام می شود، از شدت درد کاسته می شود. پس از عمل جراحی، بیمار معمولا عصر همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می شود.

پس از تخلیه چرک لازم است که بیمار 3 تا 4 مرتبه و هر بار به مدت 20 دقیقه در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین بنشیند تا محل چرک ضدعفونی شود و پس از خشک کردن موضع، آن را پانسمان کند. این کار تا رفع کامل التهاب که حدود دو هفته است ادامه می یابد.

اگر التهاب شدید باشد، بر اساس نظر پزشک جراح، چرک خشک کن تزریقی یا خوراکی نیز برای بیمار شروع می شود.

در صورت وجود درد ناشی از برش، می توان از داروی مسکن استفاده کرد. معمولا التهاب پس از حدود یک هفته فروکش خواهد کرد.

اگر آبسه مقعدی به موقع درمان نشود چه عوارضی ایجاد می کند؟

عدم درمان به موقع این بیماری باعث می شود که علائم عفونت گسترش پیدا کند و عفونت در بدن پخش شود. در صورت شدید شدن این عارضه، باید بافت های مرده در اطراف محل آبسه را برداشت.

عدم درمان به موقع آبسه در افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری قند یا افرادی که توان جسمی کمی دارند، می تواند خطر جانی هم داشته باشد.

فیستول اطراف مقعد

پس از تخلیه آبسه به طور خودبه خود یا توسط جراح، پس از حدود دو هفته علائم کاملا رفع می شوند و فرد سلامت کامل خود را به دست می آورد، ولی در بعضی افراد دهانه ای که برای خروج چرک به روش جراحی یا به طور خودبه خود ایجاد شده است، باز می ماند.

این دهانه در واقع توسط مجرای باریکی به روده بزرگ و مقعد راه دارد و مانند تونل باریکی، پوست اطراف مقعد را به داخل روده بزرگ وصل می کند. به این مجرای باریک، فیستول اطراف مقعد گفته می شود. البته گاهی نیز بدون سابقه بارزی از علائم آبسه مقعدی، فرد دچار فیستول می شود.

علائم فیستول مقعدی

- ترشح مداوم یا متناوب

- وجود یک برجستگی سفت و دردناک به هنگام لمس

- درد به هنگام اجابت مزاج یا پس از آن

- تغییر رنگ پوست اطراف فیستول

درمان فیستول مقعدی

درمان این بیماری فقط به روش جراحی است، یک جراحی کوچک برای برداشتن فیستول. معمولاً این کار با بی حسی موضعی انجام می پذیرد (البته گاهی بیهوشی عمومی لازم می شود).

بسته به عمق درگیری، روش های جراحی مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از عمل جراحی، بیمار معمولا عصر همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می شود.

مراقبت از محل عمل شده، به صورت نشستن در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین، سه الی چهار بار در روز و هر بار به مدت بیست دقیقه است که برای دو هفته ادامه می یابد. در صورت وجود درد از داروی مسکن استفاده می شود. سایر مراقبت ها بسته به نظر جراح، برای بیمار شرح داده می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر

- زخم ناشی از یک جسم تیز که از طریق مقعد دفع می شود (مثل پوسته تخم مرغ یا تیغ ماهی) یا صدمه ناشی از نوک وسیله مخصوص تنقیه

- درمان تزریقی برای بواسیر داخلی

- بیماری التهابی روده

- آپاندیسیت یا دیورتیکولیت حاد

داروها

امکان دارد داروهای ملین برای جلوگیری از یبوست تجویز شود.

در صورت وجود عفونت ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود.

سوالات رایج بعد از عمل جراحی

- از کی راه بروم؟

انتظار می رود که چند ساعت بعد از عمل بتوانید کم کم بشینید و به تدریج راه بروید.

- رژیم غذایی پس از عمل چیست؟

معمولا تا عصر روز عمل چیزی خورده نمی شود تا دستگاه گوارش فرصت لازم برای رسیدن به شرایط قبل از عمل را پیدا کند. البته کم کم غذاهای سبک مثل سوپ مصرف می شوند. پس از ترخیص لازم است از غذاهایی که باعث جلوگیری از یبوست می شوند استفاده کرد. این غذاها شامل سالاد و سبزیجات و میوه جات  نه آب میوه) است که همراه با غذای معمول استفاده می شوند.

- پس از چه مدت می توان به سرکار رفت؟

بیماران قادرند فعالیت های شغلی خود را حدود پنج روز پس از عمل جراحی، از سر گیرند.

- چه مدت پس از عمل می توان حمام رفت؟

پس از یک روز می توان استحمام کرد و تماس آب با موضع، عارضه ای ایجاد نمی کند.

- آیا بخیه محل عمل باید خارج شود؟

معمولا در این جراحی از بخیه استفاده نمی شود.

توصیه های رایج

- قبل از ترخیص، زمان مراجعه جهت ویزیت پس از عمل را با پزشک خود هماهنگ نمایید.

- پانسمان در این بیماری، روی مقعد را در محل خروج مدفوع می پوشاند. اگر احساس دفع مدفوع داشتید پانسمان را بردارید و پس از اجابت مزاج و شستشو، در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین بنشینید و مجددا پانسمان نمایید. از تماس مدفوع با زخم نگران نباشید.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش سلامت تبیان

پزشکان بدن مرز

سایت دکتر سید محمرضا حکیمیان