اگر روحتان درد می کند بخوانید!

گفتنی است که بیماریهای روحی با بیماریهای روانی فرق دارد . دکتر احمد جلیلی، رئیس انجمن روانپزشکان ایران می‌گوید:"در روانپزشکی چیزی به نام بیماری روحی وجود ندارد و کلاً سروکار این علم با روان است. در واقع روان به فعالیت مغز گفته می‌شود؛ همان‌طور که دیدن، فعالیت چشم است... اصولاً اشتباه رایجی است که مسئله روح را با مسئله روانپزشکی مخلوط می‌کنند و از واژه‌های بیماری روحی–روانی استفاده می‌کنند"(سایت پایگاه اطلاع‌رسانی سلامت ایران)

بیماریهای روحی همان عادات و ملکه های نفسانی هستند که به واسطه تکرار گناهان به وجود می آیند .حسادت ،تکبر،دورویی،ریاکاری نمونه هایی از بیماریهای روحی هستند.بیماریهای روحی با گناهان رابطه متقابل دارند .ابتدا اصرار بر گناه موجب بیماری روحی می شود و بیماری روحی نیز موجب ارتکاب بیشتر گناهان می شود.هیچ کس به اندازه فرد حسود ،غیبت نمی کند و تهمت بیشتر از ناحیه کسی که سوءظن دارد تکرار می شود.

دراثر غیبت احساسات منفی و نفرت شکل می گیرد با پدید آمدن نفرت ،نسبت به موفقیت همدیگر ناخشنود می شویم و حسادت کلید می خورد .حسادت که به وجود آمد غیبت اوج می گیرد.

در اثر سوءظن تهمت می زنیم .وقتی تهمتها تکرار شد سوءظنمان تقویت می شود.

عدم توکل به خدا و پرستش مادیات ،عجز و ضعفهای مالی ما را بیش از حد بزرگ و مهم جلوه می دهد .با مشاهده ضعفهایمان عقده حقارت پیدا می کنیم و با حس حقارت مرتکب هزاران گناه خواهیم شد.همین گناهان حقارت ما را بیشتر می کنند.

تشخیص بیماریهای روحی

چنانچه کسی یکبار مرتکب غیبت شود نمی توان گفت بیمار شده است اما کسی که دائم غیبت می کند بیمار شده است او خود را ضعیف و حقیر و دیگران را بزرگ و مهم می بیند لذا به دنبال دلایلی برای آرام کردن خود خواهد گشت.وقتی به دیگران ثابت کرد که فلان کس واقعا بزرگ نیست بلکه بزرگ جلوه کرده است به آرامش خواهد رسید .

وقتی یکبار دروغ می گوییم هنوز نمی توانیم مطمئن باشیم که بیمار شده ایم یا نه اما اگر به دروغگویی عادت کنیم قطعا بیمار شده ایم .دروغگو شهامت ندارد .دیگران را بیش از حد بزرگ و با اهمیت می بیند.لذا برای جلب رضایت دیگران و نظر مثبت آنها نسبت به خود مجبور به دروغگویی می شود .

خداوند در قرآن از بیماری های روحی به مرض قلبی تعبیر می کند .شاید به خاطر آنکه این بیماری ها عواطف ما را مجروح و بیمار می کنند. : «فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُم عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا كَانُوا یَكْذِبُونَ » :در دل‌هاى آنان بیمارى جاى گرفته؛ پس خداوند بیمارى آنان را می‌افزاید و براى آنان عذاب دردناكى است، به سبب آنچه تكذیب  می کنند این آیه یکی از قوانین عمومی جهان را به ما معرفی کرده؛ سپس از آن نظر که همانند دیگر قوانین جهان به اراده پروردگار وضع شده، آن را به خداوند نسبت می‌دهد. این

قانون می‌گوید: «هر مرضی (مادامی که درمان نشود،)همچون هر موجود زنده ای رشد خواهد کرد .

در تفسیر آیه شریفه آمده: «چون بیماری خود را به مراکز رئیسی بدن یا قلب رساند، قانون تکامل که قانون عمومی خداوند در جهان است، آن را پیش می‌برد و می‌‌افزاید؛ زیرا هر موجودی در محیط مستعد خود حق حیات و رشد دارد و عنایت خداوند نسبت به همه یکسان است » (پرتویی از قرآن، سیدمحمود طالقانی، ج 1، ص 72)

درد روح

درد بیماری های روحی به مراتب از دردهای جسمانی قوی تر است کسی که از حسادت در رنج است چنان دردی می کشد ،که اگر او را مخیر می کردی به انتخاب بین درد سوختگی جسمانی یا درد حسادت،چه بسا درد جسمانی را برآن ترجیح می داد .

شفای قلب مریض

علم روانشناسی می تواند تا حدی به درمان بیماری های روحی کمک کند تعبیر این علم به روانشناسی شاید به دلیل تعاند برخی دانشمندان غربی با مسئله روح است و الا اصل این علم در بررسی مسائل روحی و اخلاقی است و کمتر ویژگی های جسمانی در آن مورد توجه است یک روانشناس در بررسی علل حسادت بیمار ،منشا حس حقارت او را بررسی می کند تا با ریشه یابی علل بیماری به درمان آن کمک کند.بنابراین روانکاوی کمک کننده است اما تا زمانیکه این علم با علوم دینی پیوند نخورد،بازهم ناقص است و نمی تواند مشکلات روحی بشر را به خوبی حل کند.

دیگر راه درمان ترک گناه است .چاهی که از آن آب کشیده نشود بعد از مدتی خشک می شود .حسودی که غیبت نکند و حسادت خود را به هیچ طریقی ابراز نکند از حسادت نجات پیدا خواهد کرد .شکاکی که از سوءظن پرهیز کند،و شک خود را ابراز نکند، حداقل بیماریش پیشرفت نخواهد کرد.

اما موثر ترین راه درمان توبه است .توبه مثل آتشی است که زخم علاج ناپذیر را می سوزاند .در حدیث حضرت علی علیه السلام است که :آخرالدواء الکی :آخرین راه درمان سوزاندن است وقتی یک زخم عفونی با هیچیک از راههای درمانی ،بهبود پیدا نمی کند باید آن را سوزاند.

اگر بتوانیم با مطالعه زیاد پیرامون آخرت ،و با تفکر زیاد درباره مرگ و در نظر داشتن فرصت عمر به پشیمانی لازم در جهت توبه برسیم این پشیمانی و اندوه سوزنده آن خود راه علاجی برای بیماریهای قلبمان می شود.پشیمانی توبه نه تنها از راه یادآوری و تلقین، تحکیم اراده و تقویت تقوا، موجب ترک گناه می‌شود، بلکه با حرارت معنوی‌اش گناهان را در خود ذوب می‌کند.

انسی نوش آبادی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان