همسفر مرگ

افزایش مصرف قرص های روان گردان در ایران

بروز و شیوع ناهنجاری های اجتماعی در میان جوانان ادامه دارد و این در حالی است كه مصرف داروهای روان گردان ابعاد تازه تری یافته است. با كاهش قیمت این قرص ها از 10 هزار تومان به 300 تومان، جوانان زیادی برای رهایی از قیدهای ذهنی و باورهای رسمی جامعه ، به مصرف این قرص ها تمایل پیدا كرده اند. آنها «اكس» مصرف می كنند تا شاد شوند و نیروی مضاعف پیدا كنند، اما بعد از مدتی گرفتار اختلال های روحی، روانی و جسمی عمده ای می شوند كه به مراتب خطرناك تر از عواقب مصرف مخدرهایی نظیر تریاك و هروئین است.

قرص اكستاسی (ECSTASY) اگرچه به معنای لذت یا شادی عمیق است ، اما بعد از چندین بار مصرف منجر به افسردگی  و كاهش هیجانات لذت بخش در فرد می شود و از این رو مصرف آن از دهه ی هشتاد در اروپا غیرقانونی و ممنوع اعلام شده است. قرص شادی آور نخستین بار در سال 1914 توسط شركت داروسازی «مرگ» در آلمان ساخته و به ثبت رسید. هم اكنون مصرف این قرص ها در كشورهای آمریكا، انگلیس، فرانسه و آلمان شیوع بیشتری دارد و مصرف آن در ایران نیز با پایین آمدن قیمت آن، روند رو به رشدی در میان جوانان رده سنی ?? تا ?? سالگی یافته است. دكتر ارسلان ضرابی روان پزشك ، با اشاره به این كه اثرات روحی ـ روانی این قرص ها در طول زمان به مراتب شدیدتر از اثرات جسمانی آن است . مسمومیت ناشی از مصرف آن تاثیرات جسمانی مثل : افسردگی، اضطراب های مزمن، تخریب كبدی و كلیوی است و البته همراه با تحریكات روانی بسیار شدیدی مثل كارهای جنایی و خشونت شدید را به دنبال دارد . از همه بدتر تأثیری است كه بر روابط جنسی می گذارد. افراد پس از مصرف، شرم و حیای ایجاد رابطه ی جنسی را از دست می دهند و به شهوت رانی كشیده می شوند».

دكتر ضرابی معتقد است: «در ایران بیشتر تكیه بر اثرات جسمانی آن است، در حالی كه باید بر اثرات روحی ـ روانی آن تأكید شود. چرا كه فرد از لحاظ روانی به شدت وابسته به حفظ حالات پس از مصرف می شود».

دكتر سعید صفاتیان، مدیر كل امور درمانی و بازپروری ستاد مبارزه با مواد مخدر در توضیح چنین حالاتی می گوید: «عوارض جسمانی مصرف اكستاسی به طور طبیعی، از بین رفتن نیاز خوردن و خوابیدن، تهوع ، تب، لرز، تعریق، توهم شنوایی و بینایی و از همه بدتر عدم تشخیص فاصله است. به طوری كه ساختمان 10 متری را یك متر تصور می كند و خود را از آن فاصله به پایین پرت می كند و یا در حین رانندگی، فاصله چند متری با خودروی جلویی را یك متر می بیند و این خود موجب تصادفات مرگبار می شود».

وی در ادامه می افزاید: «حالات روحی ـ روانی پس از مصرف نیز شامل افسردگی، تحریك پذیری، آشفتگی و عدم آگاهی به مكان و زمان و واكنش به اطراف می شود. این واكنش بخصوص در محیط های كاری نسبت به اطرافیان بسیار خطرناك است».

اگرچه گرایش به مصرف اكستاسی در میان جوانان تحت عنوان ارضای حس كنجكاوی و ماجراجویی و یا به دنبال راهی برای كاهش هیجانات و اضطراب های حاصل از زندگی ماشینی تفسیر شده است ، ولی صرفاً چنین دلایلی گرایش رو به رشد جوانان، به مصرف این قرص را توجیه نمی كند.

اگر در میان محافل علمی ، سخن از کنترل خانواده ها و در نهایت جامعه است ، ولی گرایش جوانان به مصرف این مواد، معلول یك علت است و حال باید به دنبال علت بود. شاید به تعبیری بتوان گفت كه خانواده و جامعه خود علت و مسبب ظهور چنین پدیده ای در میان جوانان هستند.

دكتر حسین تنهایی، جامعه شناس واستاد دانشگاه با تأكید به این كه جامعه علت اصلی بروز چنین گرایشی است، معتقد است: «در یك جامعه، ساختارها و نیازها در هم تنیده شده است. به عبارتی ساختارهای جامعه باید برای رفع نیازهای افراد آن شكل گیرند و بنا شوند. جوان امروزی به دنبال شادی و نشاط است. نیاز اصلی او همین است. خنده و شادی اساس رشد جسم یك روح سالم است. یك جوان می خواهد آن را به دست آورد. حال بستگی دارد در آن فرهنگی كه زندگی می كند، چه چیز در دسترسی برای جبران شادی و هیجاناتش پیدا كند. در جوامع جهان سوم، شاید ارزان ترین وسایل ممكن برای لحظاتی خوش بودن، مصرف قرص های شادی آور باشد».

وی در ادامه ، مصرف این قرص ها را با سركوفتگی نیازهای اصلی جوانان مرتبط می داند و می گوید: «هنگامی كه نیاز اصلی جوان امروزی یعنی شادبودن، سركوب شود، نیازهای كاذب جلوه می كنند و لذا جوان برای رفع نیازهای كاذب خود، گرایش به مصرف هرگونه موادی را پیدا می كند. باید پرسید در جامعه ی ما كدام نهاد برای رسیدگی به هیجانات و شادی های انباشته شده در جوانان تأسیس شده است ؟ لذا در اثر همین كمبودهاست كه موسیقی در بازار آزاد شكل می گیرد. چرا باید نسل جدید را نسل عصیانگر و ضد اجتماع بخوانیم. آنها نیز با تعاریف خاص خود زندگی می كنند. این وظیفه ی جامعه و نهادهای ذیربط آن است كه به رفع آن نیازها كه اصلی ترین آنها، شادی و نشاط در زندگی است، پاسخگو باشد».

شادی به معنای ایجاد انگیزه و نشاط، خاص یك جامعه نیست. تحقیقات نشانمی دهد شاد بودن به عنوان یك شاخص اصلی، باعث افزایش كارایی جامعه می شود. محیط های بسته و خشك در دنیای امروز دیگر پاسخگوی نیاز به شادی و لذت در جوانان نمی تواند باشد. برای بروز شادی باید عوامل آن مهیا باشد. اغلب كشورها كوشش می كنند كه اگر نمی توانند همه عناصر لازم را برای بروز شادی فراهم كنند، لااقل ابتكارهایی برای سوق دادن جامعه، به سمت شاد زیستن انجام دهند. از به راه انداختن سرگرمی های جمعی گرفته تا اجرای موسیقی شادی بخش در ملاءعام، همگی از موارد ایجاد زمینه های شادی در جامعه است. جوان جامعه ما نیز به دنبال چنان شادی ها و هیجاناتی است. اگر او امروز نمی تواند این سرخوشی را به طریق صحیح از درون ساختارهای جامعه بیابد، برای جبران آن به سراغ مصرف قرص هایی می رود كه دیگر ننگ خماری ندارند. او تنها، فردی پرانرژی و با نشاط است كه پس از هربار مصرف قرص، خود را بیشتر به آغوش مرگ می سپارد. به نظر می رسد، جامعه ما نیز، باید بنا به نیازهای اصلی جوانانش كه همان تخلیه هیجانات و احساسات است، با مهیا كردن بسترهای اجتماعی و فرهنگی، زمینه شادی را در جامعه فراهم كرده و آن را به یك فرهنگ عمومی تبدیل كند تا بتواند از گرایش جوانان به مصرف قرص های شادی آور برای لحظاتی محدود جلوگیری كند.

دكتر ضرابی، عامل اعتیاد وراثتی را در زمینه گرایش جوانان به مصرف قرص های اكستاسی، بسیار ضعیف می داند و بر این باور است كه: «اگرچه در زمینه هایی دیده شده است كه افرادی، به صورت ژنتیكی دارای زمینه گرایش به اعتیاد هستند، ولی عامل مصرف قرص های روان گردان در جوانان بیشتر به محیط خانواده برمی گردد. زمینه های اختلال خانوادگی و عدم الگوهای مناسب رفتاری در گرایش جوانان به این قرص ها می تواند مؤثر باشد. نكته این جاست كه در خیلی از موارد، اگر جوانی دست به مصرف قرص اكستاسی می زند اولین گرایش او نیست. بلكه از قبل مواد دیگری هم مصرف می كرده است . »

دكتر صفاتیان نیز، علت استفاده جوانان ایرانی از این قرص ها را علاوه بر عوامل فردی مانند: ترك تحصیل و عدم اعتماد به نفس و عوامل اجتماعی چون: ضعف قوانین، وجود بازارهای غیرقانونی، كمبود فعالیت های جایگزین، عوامل محیطی را نیز ذكر می كند و می گوید: «از همه مهمتر عوامل محیطی است كه شامل غفلت خانواده از فرزندان و عدم آگاهی آنان نسبت به مصرف این قرص هاست. چرا كه اغلب پدر و مادران فكر می كنند اعتیاد با حالاتی چون خمودگی، سیاهی دور چشم و خواب آلودگی همراه است در حالی كه شادی و نشاط بیش از حد جوانان نیز می تواند زنگ خطری برای آنان باشد».

بالابردن سطح آگاهی جوانان و خانواده ها در مورد خسارات زیانبار مصرف این قرص ها، در زمره ی اول وظیفه نهادهای دولتی و غیردولتی ذیربط به شمار می آید. این وظیفه رسانه های گروهی است تا با آموزش همگانی خانواده ها، آنان را نسبت به مشاهده عدم تعادل روانی در جوانان نظیر افسردگی، خستگی و  اضطراب  حساس كنند و علایم هشدار دهنده ای را به خانواده ها نشان دهند.

به قول فروغ:

اقدامی لازم است تا كسی باور كند،

باغچه دارد می میرد،

كه قلب باغچه در زیر آفتاب ورم كرده است،

كه ذهن باغچه دارد آرام آرام از خاطرات سبز تهی می شود…

فریال طهماسبی

لینک :

آیا اکستازی را می شناسید؟

خطر، در كمین است

عطش مرگ

عوارض زیانبار و كشنده قرص اكستاسی

بی خبری از مصرف قرص های اكستازی

اكستاسی ؛ طاعون خفته عصر ما

کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان