استقبال لاریجانی از نظام پارلمانی

لاریجانی همچنین با بیان اینکه نظام ریاستی در کشورهایی که احزاب بزرگ دارند موفق است، ایران را فاقد احزاب قوی دانست و بر این اساس مهر تاییدی بر برتری نظام پارلمانی به نسبت ریاستی در ایران زد. رییس قوه مقننه چند روز پیش نیز در دیدار با رییس پارلمان قرقیزستان تغییر به سمت نظام پارلمانی را «اقدامی هوشمندانه» دانسته بود تا اندک اندک موضع خود را درباره احتمال تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی در ایران مشخص کرده باشد.

نخستین بار حمیدرضا کاتوزیان، نماینده تهران در مجلس با مطرح کردن جایگزینی نخست‌وزیری به جای رییس جمهوری، موضوع نظام پارلمانی را مطرح کرده بود و گفته بود: اخیرا نظریه‌ای بین صاحب‌نظران سیاسی مطرح شده است، مبنی بر اینكه كشور ما با توجه به اینكه از نعمت ولایت‌فقیه و رهبر معظم انقلاب برخوردار است نیازی به وجود رییس‌جمهور ندارد. همین اظهارات بود که واکنش سخنگوی شورای نگهبان را به دنبال داشت که احیای نخست‌وزیری را نیازمند اصلاح قانون اساسی دانست و گفت: با مصوبه عادی مجلس نمی‌توان چنین ساختاری به وجود آورد.

هفته گذشته نیز مقام معظم رهبری در جمع دانشگاهیان کرمانشاه فرمودند: «اگر روزی در آینده احتمالا دور، احساس شود كه نظام پارلمانی برای انتخاب مسوولان قوه مجریه بهتر است، هیچ اشكالی در تغییر سازوكار فعلی وجود ندارد.» پس از این سخنان رهبری، بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی نیز درباره ویژگی‌های مثبت نظام پارلمانی سخن گفتند، اکنون نیز رییس پارلمان با عقلایی خواندن این نظام، جنبه‌های مثبت و برتری آن را تشریح کرده است.

نظام پارلمانی کاملا عقلایی است

علی لاریجانی رییس مجلس با دفاع صریح از تبدیل نظام ریاستی کشور به نظم پارلمانی گفت: بعضی کشورها در نظام سیاسی خود شیوه‌ای کاملا پارلمانی را اجرا می‌کنند؛ در این کشورها رییس‌جمهور به وسیله پارلمان انتخاب می‌شود، این شیوه نکات مثبتی دارد. البته اینکه زمان پیاده کردن چنین شیوه‌ای چه زمانی باشد بحثی است که باید روی آن بررسی دقیق انجام شود.

وی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه اصولا سطوح بالا و مدیریت استراتژیک جایی است که افراد باید از یک خبرگی و ورزیدگی و تجربه بالا در اداره کشور برخوردار باشند، گفت: تشخیص این امر گاهی به وسیله نخبگان انجام می‌شود و گاهی مستقیما مردم انتخاب می‌کنند.

به عنوان مثال در مورد انتخاب رهبری که باید شرایط فرد با دقت بررسی شود مجلس خبرگان تشخیص شرایط فرد را برعهده دارد.

رییس مجلس افزود: این شیوه انتخاب کاملا عقلایی است که مردم نخبگان را انتخاب کنند و آن نخبگان رهبری و شرایطش را بررسی کنند.

وی گفت: در مورد سطوح بالای کشور نیز چنین شیوه انتخابی معنا دارد و معقول است؛ چراکه برای جایگاهی مانند جایگاه ریاست جمهوری که بسیار حساس است فرد مورد نظر باید با دقت انتخاب شود.وی با بیان اینکه در شیوه پارلمانی نخبگانی که به وسیله مردم انتخاب می‌شوند شرایط ریاست جمهوری را در فرد مورد نظر بررسی می‌کنند، گفت: در نظام پارلمانی منتخبین مردم با دقت تجربه، سابقه مدیریتی، ورزیدگی سیاسی و دیپلماسی افراد برای پست ریاست جمهوری را بررسی می‌کنند.

نظام ریاستی تنها با احزاب قوی موفق خواهد بود

وی افزود: البته نظام‌های ریاستی در کشورهایی که احزاب بزرگ وجود دارد، موفق است، زیرا احزاب بزرگ خودشان مثل سیستم فیلترینگ عمل می‌کنند و در حزب افرادی که سابقه و تجربه کافی دارند برجسته می‌شوند.لاریجانی با بیان اینکه در کشور ما احزاب قوی نبوده و عملکردی این چنینی ندارند، اظهار کرد: یکی از نکات مهم سخنان رهبری در کرمانشاه هم مربوط به احزاب بود با موضع‌گیری ایشان کاملا روشن شد که نظام مردم‌سالاری اگر درونش احزاب ایدئولوژیک و قوی فعال باشند می‌تواند بسیار مطلوب باشد.

نخست وزیری احیا نمی‌شود

رییس قوه مقننه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا برقراری نظام پارلمانی به معنای بازگشت به شرایط سیاسی قبل از سال 1368 و احیای نخست‌وزیری است، گفت: گاهی رییس‌جمهور می‌تواند از درون پارلمان انتخاب شود یعنی مثل رهبری با واسطه از طریق نخبگان منتخب مردم انتخاب شود که در این شیوه اختیارات رییس‌جمهور مثل نظام ریاستی و همین حدود است.

وی با اشاره به اینکه در گذشته در نظام سیاسی که نخست وزیر و رییس‌جمهور وجود داشت مشکلاتی به‌وجود آمده بود، گفت: در این نظام رییس‌جمهور با رای مردم انتخاب می‌شد اما اختیارات زیادی نداشت و بالعکس نخست وزیر که با رای مجلس انتخاب می‌شد اختیارات زیادی داشت. همیشه این دو مقام اجرایی مشکلاتی با هم داشتند حذف نخست وزیری در آن زمان منطق قابل اتکایی داشت.لاریجانی افزود: رهبری در سخنرانی اخیر در رابطه با احیای نخست وزیر صحبت نکرده‌اند بلکه صحبت‌های ایشان به این امر توجه داشت که رییس‌جمهور با رای مستقیم مردم انتخاب شود یا به وسیله نخبگانی که مردم انتخاب کرده‌اند.رییس مجلس تاکید کرد: من از درون و متن سخنان رهبری نظری مبنی بر احیای پست نخست‌وزیری استنباط نکردم.

لاریجانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا رهبری بر قید آینده احتمالا دور تاکید کردند، اظهار کرد: به نظرم عبارتی که رهبری مطرح کردند به شکل دیگری بود، خیلی عجله نکنید. حرف‌های ما حدسی است.

نظام پارلمانی ضد دیکتاتوری است

وی در واکنش به شانتاژهای خبری رسانه‌های غربی مبنی بر اینکه نظام با طرح چنین پیشنهادی به دنبال دیکتاتوری و محدود نمودن اختیارات رییس‌جمهور است، تصریح کرد: پیشنهادهای رهبری ضد دیکتاتوری است. انتخاب رییس‌جمهور به وسیله نخبگان منتخب مردم به این معناست که مجلس کاملا رییس جمهور را تحت نظر می‌گیرد و از او بازخواست می‌کند. این حرکت به معنای مسوولیت‌پذیر کردن بیشتر جایگاه رییس‌جمهور است.نماینده قم در مجلس در پاسخ به این سوال که هم اکنون نیز رییس‌جمهور در مقابل مجلس موظف به پاسخگویی است و به نظر می‌رسد نظام پارلمانی اختیارات وی را محدود می‌کند، گفت: اجرای نظام پارلمانی به معنای محدود کردن رییس‌جمهور نیست، بلکه رییس‌جمهور می‌تواند همه این اختیارات نظام ریاستی را داشته باشد اما در مقابل ملت هم پاسخگو باشد.

لاریجانی با بیان اینکه در نظام ریاستی رییس‌جمهور رای جداگانه‌ای از مردم گرفته و در برخی مواد قانون اساسی نیز اختیاراتی به او داده شده، تصریح کرد: زمانی که رییس‌جمهور به وسیله مجلس انتخاب شود پارلمان راحت‌تر با او کار می‌کند و می‌تواند بعضی از اختیارات وی را محدود کند.وی با بیان اینکه حرکت از نظام ریاستی به سوی نظام پارلمانی به نوعی منظم‌تر شدن ساختار کشور است، گفت: البته وضع موجود هم محسنات زیادی دارد و اشکالی ندارد. در کل نظام ما از نظر ساختار قانون اساسی نظام خوبی است و با همین وضع هم می‌توان خوب کار کرد.رییس مجلس افزود: یک مقدار از مشکلات مربوط به سلایق و تجربیات است، اما نظر رهبری درباره نظام پارلمانی هم از پشتوانه دقیقی برخوردار است که انضباط بیشتری در ساختار کشور ایجاد شود و وقت کمتری صرف هماهنگی‌های سه قوه شود. فکر می‌کنم این حرکت رو به پیشرفت است.

لاریجانی تاکید کرد: با استقرار نظام پارلمانی هماهنگی قوا بیشتر می‌شود و راحت‌تر تصمیم‌گیری شده و برخی این اختلاف نظرها کاهش می‌یابد.

می‌توان اصلاحاتی در قانون اساسی انجام داد

رییس مجلس همچنین در گفت‌وگو با ایسنا، در زمینه نظام پارلمانی و ریاستی گفت: هر یك از این ساز و كارها، طرفداران و مخالفانی دارد، اما اگر زمانی قرار به انجام اصلاحی در این زمینه باشد باید به بخش‌های دیگر نیز توجه لازم صورت‌گیرد تا شرایط را بهتر كند.لاریجانی ادامه داد: ‌كلیت ساختار قانون اساسی ما بسیار خوب است و مشكلی ندارد، ولی می‌توان اصلاحاتی در آن انجام داد كه البته این موضوع باید در زمان خاص خود انجام شود.

نظر احمدی‌نژاد درباره تغییر سیستم

پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری نوشت: محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور در یک گفت و گوی زنده تلویزیونی با شبکه سی‌ان‌ان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه آیا مباحث مطرح شده در خصوص ایجاد سیستم پارلمانی در ایران را موضعی علیه دولت می‌دانید؟ گفت: چنین برداشتی ندارم و فكر نمی‌كنم مشكلی در این خصوص وجود داشته باشد، ضمن اینكه در قانون اساسی مكانیزم تغییر این قانون پیش‌بینی شده است.

احمدی‌نژاد پیش از این نیز در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی درخصوص تبدیل سیستم ریاستی به پارلمانی گفته بود: مقام معظم رهبری در جمع دانشجویان و دانشگاهیان، در برابر سوالی علمی، پاسخ علمی مطرح كردند و هیچ‌گونه مساله خاصی وجود ندارد و در قانون اساسی جایگاه و اختیارات همه مسوولان مشخص است.

رییس‌جمهور همچنین در پاسخ به سوال دیگر سی‌ان‌ان درباره اختیارات رییس‌جمهور در قانون اساسی ایران گفت: بدون تردید همه روسای جمهور دنیا با محدودیت‌های قانونی و بعضا غیر قانونی در حوزه اختیارات خود مواجه هستند و این‌گونه نیست كه روسای‌جمهور دنیا هر تصمیمی كه بگیرند را بتوانند اجرایی كنند؛ حتی آقای اوباما هم هر تصمیمی را حتما نمی‌تواند اجرایی كند.

منبع :دنیای اقتصاد