تبیان، دستیار زندگی
در گفت‌وگو با شاعران و ترانه‌سرایان -- 1 ترانه یكی از قالب‌های شعر فارسی است كه امروز در میان نسل جوان طرفداران بسیاری یافته است. یكی از مسائلی كه ترانه امروز با آن مواجه است، نداشتن طراوت و شادابی گذشته است. تعدادی از شاعران...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

"ترانه‌ی امروز و فقدان طراوت" در گفت‌وگو با شاعران و ترانه‌سرایان -- 1

ترانه یكی از قالب‌های شعر فارسی است كه امروز در میان نسل جوان طرفداران بسیاری یافته است. یكی از مسائلی كه ترانه امروز با آن مواجه است، نداشتن طراوت و شادابی گذشته است. تعدادی از شاعران معتقدند كه این طراوت نداشتن و وجود فضای یاس و ناامیدی تنها به ترانه اختصاص ندارد، بلكه سایر هنرهای ما هم شادابی ندارند و شرایط نامناسب زندگی را در این موضوع دخیل می‌دانند. بعضی هم می‌گویند، ترانه‌های امروز از نظر شعری در سطح بسیار نازلی هستند و به مفهوم در آن‌ها توجهی نمی‌شود.

در گزارشی که میخوانید نظرات چند شاعر معاصر را در این رابطه جویا شده ایم که آنرا در 2 بخش از نظر میگذرانید.

BBBنگرانی از آینده و انعكاس آن در ترانه BBB

علیرضا طبایی با تقسیم ترانه به دو دسته توضیح ‌داد: یك دسته آن‌هایی هستند كه در ایران سروده نشده‌اند كه این‌ها هرچند باری از اندوه دارند، ولی بیش‌تر در یك تم هیجان‌آور هستند؛ زمینه این نوع ترانه‌ها از نظر موسیقی زمینه‌ای است كه مخاطبان را به وجد می آورد، ولی از نظر كیفیت، این ترانه‌ها بسیار نازل و فاقد ارزش هنری‌اند. این ترانه‌ها، گرچه بعضی‌هایش تحت تاثیر استقبال از ترانه‌های آن‌طرف سعی كردند به سمت آن‌ها بروند، ولی فرم بیش‌ترشان مأیوس‌كننده و غم‌آلود است وی این ریشه اندوه را در چند عامل می‌داند: یكی به دلیل اندوه و غمی است كه با ما ایرانیان سرشته شده و این میراث را پیشینیان برای ما گذاشته‌اند. بعد از انقلاب جوانان از ترانه استقبال بیش‌تری كرده‌اند؛ این نسل هم با مشكلاتی چون بی‌كاری، نگرانی از آینده و دغدغه‌ها و اضطراب‌هایی كه هر جوانی با آن روبه‌روست، مواجه است كه نتیجه آن به صورت ناخودآگاه در آثار فرهنگی ما نمایان می‌شود.

BBBترانه‌های امروز آلودگی صوتی‌اند‌ BBB

عمران صلاحی جامعه ما را جامعه‌ای پرتضاد ‌دانسته و ‌گفت: خواننده گاهی ترانه‌ای شاد را غمگین و ترانه‌ای غمگین را شاد می‌خواند. البته من ترانه‌های امروز را چندان دنبال نمی‌كنم، ‌اما با همان تعداد اندكی هم كه برخورد كرده‌ام،‌ به ظاهر تنها آلودگی صوتی هستند و حرفی برای گفتن ندارند.

وی یادآور ‌شد: امروز می‌بینیم شعر غم‌انگیز است، ولی آن را به صورت شادی درمی‌آورند و گاهی هم برعكس این موضوع وجود دارد. جامعه ما جامعه‌ای پرتضاد است كه این موضوع حتی در ترانه ما هم نمود یافته است. در ترانه‌های امروز علاوه بر شرایط اجتماعی، شرایط درونی شاعر نیز تاثیر دارد؛ فضای نامناسب اجتماعی و شرایطی كه یك شاعر برای چاپ آثارش با آن مواجه است، به‌علاوه مشكلات دیگر،‌ در غم‌آلود بودن شعر و ترانه‌های امروز مؤثراند.

BBBنسل ترانه‌سرای امروز و غم‌زدگی BBB

محمدعلی بهمنی نیز معتقد است: دلیل این‌كه ترانه امروز نسبت به گذشته طراوت ندارد، این است كه نسلی كه امروز ترانه‌سرایی می‌كند، نسل غم‌زده‌ای است. نسل امروز، ‌نسلی است كه درگیری سرسام‌آور اجتماعی و سیاسی را با هم دارد و طبیعی است كه انتظار چیزی جز آن‌چه در ترانه امروز هست، نمی‌توان داشت؛ چرا كه بازتاب محیط و پیرامون آدم‌هاست.

وی تاكید دارد: وقتی نسل امروز سرگردانی داشته باشد، جز آن را در شعرهایش نمی‌تواند انعكاس دهد. این موضوع یكی از چیزهای اولیه است كه هر آن‌چه در جامعه اتفاق می‌افتد، در شعر انعكاس یابد.

بهمنی گفت: با ترانه امروز، هنری نمی‌توان برخورد كرد؛ چون هنر تعریف آفرینش دارد، ولی در ترانه‌های امروز هیچ آفرینشی نمی‌بینم و همه‌اش ساخته‌شده ‌است. وقتی هم كه می‌خواهد ساخته شود، ذهنیت خود به‌خود قدری به توقع جامعه برمی‌گردد. امروز هم روزگار ما به شكلی روزگار اندوه است كه به طور طبیعی در شعر و ترانه هم انعكاس می‌یابد.

BBBترانه و تبدیل آن به كالای مصرفی BBB

عبدالجبار كاكایی درباره طراوت نداشتن ترانه‌های امروز گفت: اغلب ترانه‌های امروز به سمتی می‌روند كه طراوت و شادابی گذشته خود را از دست می‌دهند. در ترانه امروز ممكن است طراوت وجود داشته باشد، اما ملایمت شاعر در "صلح‌جو" و "آرامش‌طلب" بودن و "عاشقانه" سخن گفتن او، دیگر در ترانه امروز وجود ندارد.

وی با اشاره به ترانه مفهوم‌گرا، معتقد است: بیش‌تر ترانه‌سرایانی كه در داخل كشور فعالیت می‌كنند، حداقل ایده و آرمانشان این است كه مفهومی شعر بگویند و به طرح پرسش در حوزه‌های مختلف بپردازند. شاخص‌ترین آن‌ها علی معلم است كه پیچیده‌ترین شكل معنا و لفظ را در خدمت ترانه مفهومی گذاشته است كه زیرمجموعه‌های علی معلم هم در كشور ما كم نیستند؛ تلاش می‌كنند با این جریان مقابله، و ترانه اصیل ایرانی را حفظ كنند.

BBBترانه‌های امروز و مشكل شعری BBB

كاظم سادات اشكوری از كسانی است كه معتقد است، طراوت نداشتن، تنها به ترانه اختصاص ندارد، بلكه در كل هنرهای ما زمینه‌ای از غم وجود دارد.

به گفته او همچنین بسیاری از ترانه‌های امروز از نظر شعری اشكال دارند؛ در گذشته ترانه‌های ما از نظر ویژگی‌های شعر در سطح بالایی بودند و گاهی حتا تا شعر اصلی ارتقا می‌یافتند و شاعرانی قدر و درست و حسابی، این ترانه‌ها را می‌سرودند.

وی یكی از دلایل شاداب نبودن ترانه امروز را شفاف نبودن فضای امروز جامعه ما می‌داند: مردم ما هم غمگین هستند. گذشته از آن، اغلب هنرهای ما حتا اگر شاداب هم باشند، مایه‌ای از غم را در خود دارند. این موضوع از گذشته وجود داشته و با توجه به اوضاع زمانه، بیش‌تر یا كم‌تر شده است.

BBBترانه امروز؛ تكرار و ركود BBB

پرویز خائفی هم مانند سادات اشكوری می‌گوید كه ترانه‌های امروز از نظر شعری و محتوایی ضعیف‌اند و عوامل زیادی را در شاد نبودن و وجود ناامیدی در ترانه‌های امروز دخیل می‌داند.

او اما عامل محوری شاد نبودن ترانه‌ها را، وضع اجتماعی و سیاسی جامعه ذكر دانست و افزود: سرخوردگی‌ها و خستگی‌های مردم، كمبود زندگی خوب مادی و... از دیگر عواملی هستند كه در طراوت نداشتن ترانه امروز دخیل‌اند.

وی با اعتقاد بر این‌كه ترانه به تناسب معیارهای روحی جامعه رشد می‌كند، معتقد است: امروز جامعه به دلایل مختلفی در حال افسردگی است كه این امر خواه ناخواه در ترانه امروز تاثیر می‌گذارد. اگر شرایط مناسبی در جامعه ایجاد شود، ترانه و سایر هنرها رشد خواهند داشت. او همچنین تصریح ‌كرد: نه‌تنها در ترانه امروز هیچ فرازی نیست، بلكه در شعرمان هم فرازی وجود ندارد و شعر امروز همه‌اش تكرار و ركود است.

BBBترانه‌سرای امروز و بلد نبودن موازین شعری BBB

سیروس نیرو نیز معتقد است: ترانه امروز پشتوانه چندانی ندارد و به این دلیل هر چیز دم دستی در آن می‌آید. ترانه‌سرایان جوان امروز بدون توجه به اصول شعری، ترانه‌هایی را می‌سازند كه هیچ‌كدام ماندگار نخواهند بود؛ تنها مدتی كوتاه زمزمه و بعد به فراموشی سپرده می‌شوند.

او در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا افزود: ‌جوانان امروز جوانانی مأیوس هستند؛ چگونه از آن‌ها می‌توان انتظار داشت ترانه‌ای شاد بسازند؟ طبیعی است كه آن‌ها غم و اندوه و شرایط نامناسب اجتماعی را در ترانه‌هایشان انعكاس دهند.

وی اعتقاد دارد: اگر ترانه‌های گذشته گویای غم و اندوهی بود، لااقل از نظر اصول شعری، درست بود و در پایان نیز در آن‌ها نوعی امید وجود داشت، ولی ترانه‌های امروز فاقد این ویژگی‌ها هستند.

لینک:

ترانهسرای امروز از نظر شعری چیزی بلد نیست

مراسم بزرگداشت بزرگان ادب و هنر

پنجاهمین سالگرد درگذشت دهخدا