از منظر علما
آیت الله مكارم شیرازی:
شهیدین برای وحدت گامهای مهمی برداشتند.
حضرت آیت الله ناصر مكارم شیرازی از مراجع عظام تقلید گفت: شهیدین با آثار و تألیفات علمی گرانسنگ خود گامهای مهمی برای ایجاد وحدت و همدلی میان مسلمانان برداشتهاند.
این مرجع تقلید اظهار داشت: متأسفانه امروز وهابیون افراطی از هر ابزاری برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان استفاده میكنند و اگر به آراء و اندیشههای شهیدین مراجعه كنیم تمام تلاش آنها وحدت و یكپارچگی مذاهب اسلامی بود.
آیت الله مقتدایی:
شهیدین از مفاخر جهان اسلام بودند.
مدیر حوزه علمیه قم با تجلیل از شخصیتهای علمی شهید اول و ثانی گفت: شهید اول و شهید ثانی از مفاخر بزرگ شیعه و جهان اسلام بودند كه خدمات علمی شایانی را به حوزههای علمیه ارایه كردند.
آیت الله "مرتضی مقتدایی" خاطرنشان كرد: اهل علم در طول 700 سال گذشته از منابع و متون غنی این دو عالم بزرگ استفاده كردهاند و كتابهای آنها در حوزههای علمیه مورد توجه ویژه قرار دارد.
آیت الله تسخیری:
شهید اول و ثانی با مذاهب دیگر تعامل داشتند
رییس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز گفت: شهید اول و ثانی در بیان، تألیف و نوشتههای خود بر وحدت میان مسلمانان جهان اهتمام جدی داشتند.
آیت الله "محمد علی تسخیری" افزود: شهیدین با مذاهب و مكاتب فكری زیادی در ارتباط بوده و گاهی طبق آن مكاتب فتوا میدادند. ٰآنها بر تعامل سازنده میان علمای شیعه و سنی تاكید فراوان داشته و همواره در این مسیر حركت كردند.
وی افزود: سیره و روش شهیدین وحدت بخش است و مسلمانان باید در همه زمینهها از این بزرگان الگوگیری كنند.
آیت الله جزایری:
آیت الله "محمد علی موسوی جزایری" افزود: بزرگان دینی و فقهی میتوانند چراغ راه آینده ما باشند، شهید اول و ثانی از افراد صاحب نفوذ، اهل گفت و گو و منطق بودند.
وی اظهار داشت: آنها در ترویج فقهی و مبانی اسلامی و شیعه تلاش فراوانی را انجام دادند و معرفی این چهرههای دینی و علمی برای نسل جوان بسیار تاثیرگذار است.
آیت الله جزایری گفت: كتابها، تالیفات و آثار علمی و قلمی شهیدین باید ترجمه و در اختیار نسل حاضر قرار گیرد. شهید اول و ثانی بر گردن همه ما و حوزههای علمیه حق دارند و نباید اجازه دهیم چنین شخصیتهای برجستهای فراموش شوند.
آیت الله شاهرخی خرم آبادی:
آثار شهیدین در اختیار طلاب جوان قرار گیرد
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ضرورت ترویج آثار فقهی و علمی علمای بزرگ شیعه گفت: آثار بزرگان علمی مانند شهید اول و ثانی بعد از چندین سال هنوز در حوزههای علمیه تدریس میشود و بزرگداشت آنها امری پسندیده و مهم است.
آیت الله "محمد نقی شاهرخی خرم آبادی" افزود: موسوعات و آثار علمای بزرگ از جمله شهیدین جمعآوری و در اختیار فضلا و نسل جوان قرار گیرد.
فخر المحققین:
در اجازه نامه فخرالمحققین به شهید اول چنین تعابیری آمده است: «مولانا الامام، العلامه الاعظم، افضل علماء العالم، سید فضلاء بنی آدم، مولانا شمس الحق و الدین محمد بن مکی بن محمد بن حامد ادام الله ایّامه...». یک استاد برای شاگردش این گونه تعبیر می کند! گفته شده که این استاد درباره ایشان فرمود: بیش از آنچه این شاگرد از من استفاده کرده من از او استفاده کرده ام. این نشان از فوق العادگی مرحوم شهید اول دارد.
ستایش در سخنان دانشمندان نسبت به شهید به گونهای است كه مطالعه كننده را به شگفت وا میدارد. به عنوان نمونه محمد بن یوسف شافعی بغدادی، ضمن اجازه نامة خود به شهید، در سال 758 میگوید:
«و بعد فقه استجاز المولی الاعظم امام الأئمة، صاحب الفضلین، مجمع المناقب و الكمالات الفاخرة، جامع علوم الدنیا و الاخرة، شمس الملّة و الدین، محمد بن الشیخ العالم جمال الدین بن مكی بن شمس الدین محمد الدمشقی.»
ابن خازن از فقهای شیعه در اجازه نامه خود به ابن فهد حلی، شخصیت شهید را با ابن تعابیر به تصویر میكشد:
«الشیخ الفقیه، امام المذهب، خاتمة الكل، مقتدی الطائفة المحقة، رئیس الفرقة الناجیه.»
شهید از منظر مخاطبان خود اعم از مخالف و موافق، در عرصة سیاست و اجتماع نیز شخصیت استثنایی داشت و با عكسالعمل سیاسی و اجتماعی در خور، با چنین نگاهی روبرو بود. دعوتنامه حاكم شیعی و پرنفوذ خراسان، علی بن مؤید، نمونهای از تلقّی دوستان سیاسی شهید میباشد كه در آن میخوانیم:
«محضرت مبارك مولای ما، آن پیشوای بلند همت ... رهبر ملتها، سرمشق دانشمندان ژرفبین، مقتدای محققان فاضل، روشنگر فرقهها ... وارث پیامبران، احیا كننده رسم امامان، راز نهاده خدا در زمین، پیشوای ما، خورشید راستی و دین ...، بزرگان علمی این دیار پراكنده گشته و بیشتر یا همه تار و مار شدهاند ... ما در میان خود كسی را كه به فتوایش به لحاظ علمی بتوان اعتماد كرد یا مردم بتوانند عقاید درست را از وی فراگیرند، نمییابیم، مسألت چنین داریم ... چون ایمان داریم كه بزرگواری و بخشندگیش عالمگیر است و كرمش دامنگستر، امیدواریم كه خواهشمان به جا آرد. ما از این نگرانیم كه سرزمین ما به خاطر رهبر نداشتن و راهنمایی نشدن دستخوش خشم الهی گردد. »
منبع: سایت پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه