همسفران خود را دریابیم
در زیارت خانه خدا باید به نکاتی در مورد همسفران خود دقت کنیم که در این مقاله به توضیح این موارد می پردازیم:
گرامی داشتن دیگران و اکرام به آنان، شیوه برخورد با زائران مختلف و خوشرفتاری با همراهان.
خوشرفتاری با همراهان
نرمی در کلام، استخدام لغات زیبا و با معنا، نگاه محبت‌آمیز، مهرورزی، زدودن غم از چهره همراه، لبخند بر لب داشتن،همکاری در کارها، دیگری را بر خود مقدم داشتن، الفت و انس و جوشش با همسفران، از مصادیق خوشرفتاری است که به‌ویژه در سفر حج بسیار پسندیده و دارای پاداش است. چنین رفتارهایی، سبب جذب دیگران شده، یاران و دوستان را به انسان علاقه‌مند می‌سازد؛ دوستان و یارانی که ممکن است در طول سفر و هنگام بازگشت به وطن هریک کلیدی برای حلّ مشکل یا مشکلات انسان شوند.
قرآن درباره خوشرفتاری با دیگران، فرامینی را به پیامبر عزیز اسلام داده و آن حضرت آن دستورها را تا آخر عمر نسبت به دیگران به کار بستند و همان رفتار موجب رونق اسلام و اضافه شدن نفر و نیرو به مکتب حق و عامل عشق ورزی دیگران به پیامبر می‌شد.
«پس به مهر و رحمتی از سوی خدا [که در افق وجودت طلوع داد] با مردم نرم‌خوی و خوشرفتار شدی و اگر درشت‌خوی و سخت‌دل بودی، یقیناً از اطرافت پراکنده می‌شدند. پس براساس همین مهر و رحمتی که خدا در وجودت نهاده، از آنان نسبت به کارها و برخوردهای ناخوشایندشان درگذر، و برای آنان طلب آمرزش نما، و در کارها با آنان به مشورت بنشین، و چون عزم کاری کردی، برخدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل‌کنندگان را دوست دارد».(1)
زائر با بهره‌گیری از این آیه شریفه، باید توجه داشته باشد که خوشرفتاری با همراهان و همسفران، نسیمی الهی و بهره‌ای ملکوتی است و بدرفتاری و ترشرویی و سخت‌گرفتن با همراهان، نشانه‌ای از سموم دوزخ و حرارت آتش جهنم است.
زائر باید توجه داشته باشد که هریک از مؤمنان بر یکدیگر حقوقی دارند و لازم است آن حقوق تاجایی که امکان داشته باشد، رعایت شود.
از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است:
«خداوند به چیزی برتر از ادای حق مؤمن عبادت نشده است». (2)
آن حضرت به شیعیان سفارش می‌کنند:
«برای خدا خود را از هر گناهی حفظ کنید؛ برادر نیکوکار یکدیگر باشید، برای خدا نسبت به همدیگر عشق بورزید، با یکدیگر ارتباط داشته باشید، به یکدیگر مهر و محبت نمایید، به ملاقات و دیدار یکدیگر بروید و درباره مکتب ما با یکدیگر سخن بگویید و آن را [در میان جامعه زنده و پا برجا کنید].» (3)
انسان هنگامی که حقوق برادر دینی‌اش را ادا می‌کند، مسلماً او را مسرور و خوشحال می‌کند و طبق روایتی از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) :
«هرکه مؤمنی را خوشحال کند، رسول خدا را خوشحال کرده و هرکه رسول خدا را خوشحال کند، خدا را خوشحال نموده است». (4)
بنابراین یقیناً محبوب‌ترین کارها نزد خداوند، خوشحال کردن مؤمنان است.
شیوه برخورد با زائران مختلف
زائر ایرانی که پیرو مکتب اهل‌بیت و معروف به «شیعه آل‌محمّد» است، به سرزمینی وارد می‌شود که بخش عمده‌ای از زائرانش پیرو مذهب شافعی، مالکی، حنبلی، حنفی، زیدی، اسماعیلی و ... هستند.
پس شیعه باید در این سفر، خود را نماینده رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) و امامان معصوم (علیهم السلام) و سفیرقرآن و مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) قلمداد کند.
باید در این سفر، با اخلاق، کردار، رفتار و عباداتش زینت اهل‌بیت و باعث خوشحالی قلب پیامبر (صلّی الله علیه وآله) و حضرت زهرا و ائمه: باشد.
زائر خانه حق باید نسبت به دیگر زائران ـ که با او هم مسلک نیستند ـ با مهر و محبت برخورد کند، در سلام دادن به آنان پیش‌قدم شود، اگر در صف جماعت مسجدالنبی (صلّی الله علیه وآله) و مسجدالحرام کنار آنان قرار گرفت، از روی مهر و محبت به آنان سلام کند و با آنان مصافحه نماید، و حتی نمازش را بدون قنوت و همراه آنان به جای آورد و از بحث کردن با آنان ـ در صورتی که تخصصی ندارد ـ بپرهیزد و سعی کند در این زمینه از عالمی زبان‌دان کمک بگیرد تا مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) با برهان و استدلال به آنان برسد و تبلیغات سوء دشمنان نسبت به شیعه و پیروان اهل‌بیت (علیهم السلام) خنثی گردد.
از تندی و تلخی با دیگر زائران که از کشورهای مختلف آمده‌اند و پیرو یکی از مکاتب اهل‌سنت یا زیدی، اسماعیلی و... هستند باید بپرهیزد و به عنوان برادران دینی به آنان بنگرد و به گونه‌ای رفتار کند که آنان عاشق مکتب اهل‌بیت شوند، و بدانند و آگاه شوند که دشمنان آنچه برضدّ شیعه و مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) می‌نویسند یا می‌گویند، دروغ است و غیرواقعی!.
گرامی داشتن دیگران و اکرام به آنان
یکی از وظایف و مسؤولیت‌های سنگین و بسیار مهمّ مؤمن، این است که دیگر مؤمنان و مسلمانان را ارج نهد و به آنان احترام نماید، وجودشان را گرامی بدارد و از اهانت به ایشان و سبک شمردنشان جداً بپرهیزد.
زائر حرم الهی باید به طور ویژه به رعایت این مسأله مهم در حقّ دیگران اهتمام ورزد و همه را، چه کوچک‌تر از خود و چه بزرگ‌تر و مسن‌تر از خویش، گرامی بدارد و در هر موقعیتی از اکرام به آنان دریغ نورزد.
زائر باید به این معنا توجه کند که دیگر زائران علاوه براین که مؤمن و مسلمان‌اند، مهمان خدا هستند، و در ضیافت الله شرکت دارند و باید از اکرام و احترام بیشتری برخوردار باشند.
زائر باید افراد کم‌سن‌تر از خود را کم گناه‌تر بداند و مسن‌تر از خود را در عبادت و بندگی مقدم بر خویش قلمداد کند؛ بدین‌ترتیب احترام و اکرام به کوچک‌تر از خود و مسن‌تر از خویش را واجب اخلاقی بداند و در بزرگداشت همه آنان ذره‌ای کوتاهی ننماید.
اکرام به مؤمن و احترام به دیگران، گاهی با یک سخن و کلام نیکو تحقق می‌یابد؛ چنان که از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده:
«کسی که به برادر مؤمنش بگوید: خوش آمدی، [خداوند به تو رفاه و گشایش عنایت کند]، خداوند متعال تا قیامت برای او خوش آمد و گشایش در کارهایش ثبت می کند (5)».
و باز آن حضرت می‌فرماید:
« کسی که برادر مسلمانش نزدش آید و او به برادر مسلمانش احترام بگذارد، بی‌تردید به خدای عزوجل احترام گذاشته است(6)».
امام صادق (علیه السلام) درباره نیکوکاری به اسحاق بن عمار فرمود:«ای اسحاق! تا جایی که قدرت داری به دوستان من نیکی کرده، با آنان به اکرام و احترام برخورد کن؛ مؤمن اگر به مؤمن نیکی کند و او را در امورش کمک نماید، با این عملش به صورت ابلیس لطمه می‌زند و قلب آن دشمن مکار را از اندوه دائم پر می‌کند». (7)
پی نوشت ها:
1. آل عمران/ 159.
2. الکتب الاربعه، بخش کافی، ج2، ص371.
3. همان، ص374.
4. الکتب الاربعه، بخش کافی، ج2، ص381.
5.الکتب الأربعه، بخش کافی، ج2، ص390، حدیث 2193.
6. الکتب الأربعه، بخش کافی، ج2، ص390، حدیث 2193.
7 . همان، حدیث2200.
منبع:
ادب و آداب زائر،حسین انصاریان
