3گذشت از لغزش دیگران و قبول عذر عذرخواه
در زیارت خانه خدا باید در رفتارهایمان نسبت به دیگران بسیار دقت کنیم تا بتوانیم با رعایت این آداب حج خود را به مرحله قبولی برسانیم.
گذشت از لغزش دیگران
همه می‌دانیم که هیچ‌کدام از ما مصون از لغزش و اشتباه نیستیم. گاهی لغزش و خطا از روی فراموشی است و گاهی براساس خشم و زمانی نیز به صورت عمد انجام می‌گیرد. زائر باید با حوصله و بردباری و حفظ برنامه دوستی، بنا به حکم قرآن و پیامبر و امامان از لغزش و خطای همسفرانش درگذرد و یا حتی نسبت به آنان تغافل ورزد؛ یعنی به گونه‌ای نشان دهد که از لغزش و خطای طرف آگاه نشده است.
«راه عفو و گذشت را انتخاب کن، و همه را به نیکی و نیکوکاری فرمان بده، و از مردم نادان [که از پذیرفتن احکام و مقررات سعادت‌بخش اسلام امتناع می‌ورزند] روی بگردان».(1)
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:
سه چیز از ارزش‌ها و کرامت‌های دنیا و آخرت است:
1. گذشت از کسی که به تو ستم روا داشته؛
2. صله رحم با کسی که با تو قطع رحم نموده؛
3. و بردباری درباره کسی که نسبت به تو نادانی کرده است
. (2)قبول عذرِ عذرخواهان
از نکات بسیار مهم اخلاقی که پرتوی از اخلاق خداست، پذیرفتن عذرِ عذرخواه است. از آنجا که عذرخواهی محصول تواضع و بیداری و پشیمانی است، واجب است برای حفظ شخصیتش عذرِ عذرخواه پذیرفته شود و برای وی از حضرت حق، طلب مغفرت و آمرزش گردد.
پذیرش عذر به اندازه‌ای مهم است که امام موسی بن جعفر (علیه السلام) با جمع کردن فرزندانش به آنان فرمود:
«فرزندانم! شما را به مسأله‌ای سفارش می‌کنم که اگر آن را به کار بندید، از شخصیت و بزرگی نمی‌افتید؛ اگر کسی نزد شما آمد و سخن ناخوشایندی در گوش راست شما گفت، سپس در گوش چپتان عذرخواهی کرد و گفت: من چیزی نگفتم، عذرش را بپذیرید».(3)
رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) در وصیتی به امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود:
«ای علی! اگر کسی عذر شخصی را که خود را از لغزش و گناه نسبت به او مبرّا و پاک می‌داند ـ چه راست گوید و چه دروغ ـ نپذیرد، به شفاعت من نمی‌رسد!»
. (4)بنابراین اگر زائری در اثر اشتباهی عذر خواست، باید عذر او را پذیرفت و طوری رفتار کرد که گویی اتفاقی نیفتاده و با کرامت و بزرگواری، خطاکار را از عمل خود پشیمان ساخت.
کنترل زبان از گفتار ناروا و بیهوده
از آنجا که انسان در سفر فرصت بیشتری در اختیار دارد و از مشاغل و گرفتاری‌های وطن آزاد است، ممکن است پرحرفی کند؛ ولی زائر باید به صورتی جدّی مواظب زبان خود باشد، و بداند که زبان جِرْم و وزنش اندک، ولی جُرْم و گناهش بسیار زیاد و سنگین است.
غیبت، دروغ، تهمت، فحش، تحقیر، بیهوده‌گویی، و ... گناهانی است که زبان مرتکب می‌شود. بر زائر واجب شرعی و اخلاقی است که راه زبان را به روی این گناهان ببندد تا موجب محرومیت از رحمت حق نگردد.
آیات و روایات مربوط به زبان و کنترل آن، به اندازه‌ای زیاد است که در اینجا نمی‌گنجد؛ اما در زیر به چکیده‌ای از آنها اشاره می‌کنیم:
رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) در روایاتی می‌فرماید:
«هیچ چیزی به زندانی شدن سزاوارتر از زبان نیست».(5)
«برترین صدقه، نگاه‌داشتن زبان [از یاوه‌گویی و گناهان مربوط به آن] است».(6)
پیامبر (صلّی الله علیه وآله) فرمود: ای مردم! زشتی‌ها را بر برادرانتان بپوشانید [و رازی که از آنان نزد شما آشکار شده، میان دیگران افشا نکنید]
یکی از وظایف بسیار مهم انسان، حفظ زبان از افشای راز پنهان و اسرار و زشتی‌های پوشیده دیگران است.
در اهمیت و ارزش رازداری و حفظ زشتی‌های پنهان برادران دینی، به روایت بسیار ارزشمندی از امیرمؤمنان (علیه السلام) بر می‌خوریم.
آن حضرت می‌فرماید:
پیامبر (صلّی الله علیه وآله) به من فرمود: اگر مردی را در عمل زشتی دیدی، چه می‌کنی؟ گفتم: آن عمل زشت را بر او می‌پوشانم، فرمود: اگر دوباره دیدی [چه]؟ گفتم: لباس و عبایم را روی او می‌اندازم تا از دید دیگران پنهان بماند. و مرتبه سوم که پرسید، همان پاسخ را دادم. حضرت فرمود:
«جوانمردی جز علی نیست و فرمود: ای مردم! زشتی‌ها را بر برادرانتان بپوشانید [و رازی که از آنان نزد شما آشکار شده، میان دیگران افشا نکنید]».
(7)مسلمانان و به خصوص زائران حرم امن و سفیران مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) باید برای همه مردم و در همه حال، امین و امانت‌دار باشند و خود را صندوقچه اسرار، رازها، عیوب و زشتی‌های مکتوم و مخفی مردم قرار دهند.
پی نوشت ها:
1 . اعراف/ 199.
2. مشکاه الانوار، ص403.
3 . جامع احادیث الشیعه، ج20، ص490.
4 . همان، ص491.
5. بحار الانوار، ج77، ص85.
6. نهج الفصاحه، ص574 و 575.
7. جامع احادیث الشیعه، ح20، ص363.
بخش عترت و سیره تبیان
منبع:
ادب و آداب زائر،حسین انصاریان
