سالروز آغازعملیات كربلای یك

آزادسازی مهران و پایانی بر استراتژی دفاع متحرك عراق

به دنبال عملیات غافلگیركننده والفجر 8 و تصرف شهر استراتژیك فاو توسط رزمندگان اسلام و به هم خوردن توازن سیاسی – نظامی به نفع جمهوری اسلامی، رژیم عراق شیوه‌ای جدید برگزید و درصدد فعال شدن در جبهه زمینی و موضع تهاجمی برآمد و این استراتژی را بعد از اشغال مهران، به استراتژی دفاع متحرك نامگذاری كرد.

به گزارش ایسنا ، به نقل از مركز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، عراق می‌كوشید تا با ادامه عملیات‌های خود، نقاط دیگری را تصرف كند. ادامه چنین وضعیتی می‌توانست عواقب وخیمی را هم از بُعد نظامی و هم از بُعد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران به دنبال داشته باشد. بر همین اساس، برای مقابله با حركت جدید عراق، انجام عملیات برای آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تاكید قرار گرفت.

این استراتژی بعد از بازپس گیری منطقه والفجر9 (منطقه چوارتا) كه از تاریخ 16/12/64شروع شد، در تاریخ 27/04/65 با آزادسازی مهران به اوج خود رسید و با ضربه سختی كه دشمن در جریان این آزادسازی متحمل شد، پایان یافت.

از هنگام شروع تهاجم جدید ارتش عراق، وحدت و همدلی نیروهای رزمنده ایرانی به شكل زیبایی جلوه گر شد و برادران ارتشی، سپاهی و بسیج مردمی پا به پای هم در مقابل تهاجم دشمن به مقاومتی دلیرانه دست زدند.

حمله عراق به مهران

ارتش عراق، ساعت یك بامداد27/2/65، در منطقه مهران دست به تهاجم زد و شهر و حومه آن و برخی از ارتفاعات منطقه را تصرف كرد. در این زمان واحدهای ارتشی، مركب از 6گردان پیاده و 2 گردان زرهی، مسئولیت خطوط پدافندی را در این منطقه به عهده داشت و نیروهای سپاه نیز پشتیبانی از این منطقه را به طور كامل بر عهده نگرفته بود.

اهداف عملیات

بازپس گیری شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاویزان و دستیابی به مرز و تامین كل منطقه.

منطقه عملیات

منطقه عملیاتی از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از شمال به ارتفاعات نمه كلان كوچك، از غرب به امتداد غربی ارتفاعات قلاویزان و پاسگاه مرزی بهران‌آباد و از شرق به جاده مهران – دهلران منتهی می‌شد.

پس از اشغال مهران، استحكامات و موانع متعددی توسط دشمن ایجاد شد. در محور شمالی (جاده ایلام – مهران و باغ كشاورزی) هفت ردیف مین همراه با كانال و بیش از پنج ردیف سیم خاردار رشته‌ای وجود داشت. در محور میانی (حد فاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران – مهران) به لحاظ كوهستانی بودن منطقه، استحكامات نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی (ارتفاعات قلاویزان) سنگرهای كمین و در بعضی شیارها، یك ردیف سیم خاردار و مین وجود داشت.

استعداد دشمن

منطقه مورد نظر برای عملیات، تحت مسئولیت لشكر 17 زرهی از سپاه دوم عراق بود. حفظ پدافندی این لشكر از رودخانه كنجاپنجم به سمت میان كوه امتداد می یافت. علاوه بر یگانهای سازمانی این لشكر (تیپ‌های 70 زرهی، 59 زرهی و 705 پیاده) یگان‌های زیر نیز تحت امر آن بودند:

- تیپ‌های 433 ، 417 و 425 پیاده.

- تیپ 1 كماندویی و گردان كماندو لشكر 40 پیاده.

با شروع عملیات، یگان‌های زیر نیز وارد منطقه شدند:

- تیپ 1 مكانیزه، 4 و 5 پیاده، 3 نیروی مخصوص، 2 و 10 زرهی از گارد ریاست جمهوری.

- تیپ‌های  71 ، 72 و 3  پیاده از لشكر 35 پیاده.

- تیپ‌های 501 ، 113 ، 95، 118 و 108 پیاده.

-تیپ 24 مكانیزه.

- تیپ‌های 2 ، 3 و 5  كماندو، گردان كماندویی لشكر 20 پیاده و گردان كماندویی لشكر 2 پیاده.

- تیپ 65 نیروی مخصوص.

- گردان‌های 763 ، 110 ، 15، 766 ، 217 ، 238، 53 ، 247  و 489  توپخانه.

قوای خودی

قرارگاه نجف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:

- لشكر 27 محمد رسول الله (ص) با 7 گردان پیاده به علاوه گردان تانك.

- لشكر 17علی ابن‌ابی طالب (ع) با 3 گردان پیاده به علاوه 1 گروهان تانك.

- لشكر 5 نصر با 3 گردان پیاده.

- لشكر 25 كربلا با 4 گردان پیاده به علاوه 1 گردان تانك.

- لشكر 10 سیدالشهدا (ع) با 3 گردان پیاده.

- لشكر 41 ثارالله (ع) با 4 گردان پیاده به علاوه گردان تانك.

- تیپ مستقل 21 امام رضا (ع) با 2 گردان پیاده.

- تیپ مستقل 15 امام حسن (ع) با 5 گردان پیاده.

- تیپ مستقل 662 بیت المقدس با 2 گردان پیاده .

- گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار با 1 گروهان تانك.

- 2 گردان توپخانه سپاه به علاوه 4 گردان توپخانه ارتش.

طرح عملیات

تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یال های آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی گردید:

- مرحله اول: تامین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امام زاده سید حسن.

- مرحله دوم: تامین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار مگ سوخته و در امتداد آن، تامین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد

- مرحله سوم: تصرف خاكریز عملیات والفجر 3 ، كه روستای فرخ آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلاویزان داشت و در نتیجه مهران در این مرحله تامین گردید.

شرح عملیات

مرحله اول عملیات در ساعت 22:30 روز9/4/65 با رمز یا ابا الفضل العباس، ادركنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شكسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از 10 گردان پیاده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند.

ساعاتی بعد، دشمن با به كارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امامزاده سید حسن پاتك كرد كه با مقابله قوای خودی خنثی شد. سپس، یگان‌های خودی با مشاهده از هم گسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را بدون وقفه ادامه دادند.

در شب دوم، كلیه یگان‌های عمل كننده ضمن پیشروی در باقی مانده محدوده مرحله دوم عملیات، تا قبل از روشنایی صبح، خط سراسری – از هرمزآباد تا شیار مگ سوخته – را كاملا تامین كرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تامین كردند.

از آغاز روز دوم (11/4/65 ) عملیات در كلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ كشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت 12 این روز نیز شهر مهران آزاد شد.

ساعت شش صبح روز سوم، دو تیپ گارد ریاست جمهوری به ارتفاع 210 پاتك كرد و پس از یك درگیری سخت ارتفاع مذكور را تصرف كرد. به همین خاطر، نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود 200 متر عقب آمدند.

در ادامه عملیات، رزمندگان از محورهای قلعه كهنه و فرخ‌آباد به طرف تپه‌های غلامی و پاسگاه دراجی حركت كرده، ضمن پاكسازی كامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.

در جریان مرحله چهارم عملیات كه از ساعت 24 روز 12/4/65 آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروزآباد، دشمن عقب‌نشینی كرد. سپس خاكریزی از فیروزآباد تا یال‌های ارتفاعات قلاویزان احداث كردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات 223 ادامه داشت و دشمن، فشاری قابل ملاحظه در نقاط مختلف وارد كرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه داشته بود. حدود ساعت 7 صبح روز چهارم (13/4/65 ) پاتك شدید دشمن روی ارتفاعات قلعه آویزان – به منظور تصرف قله 200 – شروع شد؛ لیكن با مقاومت و حملات پی در پی قوای خودی، این پاتك شكست خورد.

در روز پنجم، ارتفاع 210 مجددا به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع 223 ، ضمن تامین اهداف تعیین شده، قرارگاه تاكتیكی لشكر 17 زرهی عراق را به تصرف درآوردند.

در تاریخ18/4/65 ، علاوه بر تصرف باقی مانده یال‌های غربی ارتفاع 223 ، قرارگاه تاكتیكی تیپ 24 مكانیزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.

ارزیابی عملیات كربلای 1

عملیات موفق كربلای یك، پایانی بود بر استراتژی دفاع متحرك عراق و نیز نقطه شروع امیدوار كننده ای برای نیروهای خودی جهت انجام عملیات محدود ایذایی.

منفعل كردن سیاست تهاجمی عراق، هدف عمده ای بود كه نیروها به خوبی توانستند به آن دست یابند.

سرعت عمل، اعتقاد یگان ها، حفاظت عملیات، فریب دشمن، تناسب نیروها با طرح عملیات، انجام كارهای مهندسی لازم و ... از جمله عوامل بارز و موثر در این عملیات بود.

نتایج عملیات

طی این عملیات، منطقه‌ای به وسعت 175 كیلومترمربع از خاك ایران و نیز عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران – مهران – ایران ، ارتفاعات حساس و سركوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد. هم چنین عقبه‌های دشمن از جمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیررس قوای خودی قرار گرفت.

در این عملیات، 1210 نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند.

لینک: