وقتی تخمدان‌ها تنبل می‌شوند

سندرم تخمدان پلی کیستیک که در برخی موارد از آن به عنوان تنبلی تخمدان یاد می شود از بیماری های شایع در زنان است و به دلیل عوارضی که می تواند داشته باشد، بسیار مهم است. در این بیماری تخمک گذاری انجام نمی شود یا کم است.

یک دختربچه بعد از تولد 4 میلیون تخمک در تخمدان ها دارد که هر ماه یکی از تخمک ها، بعد از طی مراحلی کامل می شود و به داخل رحم پرتاب می شود.

در افرادی که تخمک کامل شده ولی به داخل رحم پرتاب نمی شود، بیماری کیست تخمدان دیده می شود.

بر خلاف تصور عمومی، بروز این اتفاق در سنین پایین (16 تا 17 سالگی) بی اهمیت نیست و حتی این بیماری می تواند از همین زمان شروع شود.

تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی‌کیستیک

در پزشکی و در تخصص زنان و زایمان، اصطلاحی به نام تنبلی تخمدان نداریم. تنبلی تخمدان یک اصطلاح عامیانه است و در مورد افرادی به کار برده می‌شود که دچار عدم تخمک‌گذاری هستند یا تخمک‌گذاری‌های خوبی ندارند.

یک گروه عمده از این افراد هم، مبتلایان به تخمدان پلی‌کیستیک یا PCO هستند. در واقع می‌توان گفت که تخمدان پلی‌کیستیک اصطلاح پزشکان و تنبلی تخمدان اصطلاح مردم عامه است.

هورمون‌های مترشحه این افراد از هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان، دچار اختلال است و در نتیجه عملکرد مناسبی هم ندارد.

علل تنبلی تخمدان

این عارضه شامل تخمدان ‌هایی می ‌‌شود که به دلایل مختلفی از کار افتاده ‌‌اند.

سابقه این بیماری، در بستگان (خواهر، مادر، عمه، خاله و...) نیز مهم است.

ولی مهم ترین اختلال مربوط به غدد درون ریز است که در آن افزایش هورمون های مردانه یا آندروژن ها دیده می شود.

علائم تنبلی تخمدان

- مهم ترین علامت این بیماری، تخمک گذاری های کم و نامنظم، عدم تخمک گذاری به مدت طولانی و حتی طی ماه هاست که این مشکل خود را به صورت پریودهای دیر به دیر و گاهی، هر چند ماه یک بار نشان می دهد.

- افزایش آندروژن های تخمدان و غده فوق کلیوی باعث بروز پرمویی، چرب شدن پوست و آکنه در زنان بیمار می شود.

افزایش آندروژن غالباً به قدری زیاد است که موجب عضلانی شدن اندام ، کلفت شدن صدا و ریزش موهای شقیقه می شود. لذا در صورت پیشرفت سریع و شدید علائم فوق، باید به فکر بیماری های دیگری مثل بدخیمی و مشکلات غده فوق کلیه بود.

- چاقی‌های غیرمتقارن و به اصطلاح مردانه در خانم های بیمار دیده می شود. چاقی موجب افزایش هورمون تستوسترون آزاد و نیز تولید دائمی استروژن از آندروژن می شود. همچنین ضایعات پررنگ پوستی که قهوه ای مایل به سبز و قرینه هستند و در لمس ظریف به صورت مخمل حس می شوند را ایجاد می کند. چاقی بیشتر در گردن، زیربغل و کشاله ران دیده می شود.

- مهم ترین علامت این بیماری، دیده شدن کیست های متعدد کوچک در تخمدان ها در سونوگرافی است که برخلاف کیست های بزرگ تر و منفرد تخمدان، طی 2 تا 3 ماه بعد از بین نمی روند.

درمان تنبلی تخمدان

درمان بیماران مبتلا به تنبلی تخمدان، شامل درمان پرمویی، آکنه، عدم تخمک گذاری و ضخیم شدن لایه درونی رحم ( آندومتر) است. در افراد چاق، کاهش وزن می تواند در در درمان تمامی این موارد کمک کند.

در درمان پرمویی باید نکات زیر را مد نظر قرار داد:

- موهایی که در بدن وابسته به آندروژن هستند و به درمان طبی پاسخ می دهند، عبارتند از: موهای صورت، سینه، شکم و کشاله ران. موهای سایر نقاط بدن نظیر: اطراف سینه، بازوها، پشت و ساق پاها پاسخ مناسبی به درمان طبی نمی دهند.

- حداقل مدت زمان لازم برای مشاهده اثرات درمانی دارو، حدود 66 ماه است.

- در بیش از نیمی از بیمارانی که معالجه شده اند، پس از قطع دارو موها مجدداً رشد می کنند.

- تا حصول نتیجه مطلوب، بهتر است از روش مکانیکی (دکلره کردن، تراشیدن و کندن مو) نیز استفاده شود.

- موهایی که مدت های مدیدی است رشد کرده و دارای ضخامت زیادی هستند، به درمان طبی پاسخ مناسب نمی دهند و باید به روش فیزیکی آنها را از بین برد.

عوارض تنبلی تخمدان

سبب رشد بی‌رویه مخاط داخلی رحم می‌شود که می‌تواند در طولانی‌مدت باعث بروز سرطان رحم شود.

افزایش مقدار انسولین و هورمون مردانه در این بیماری باعث می شود، تخمدان ها هورمون مردانه بسازند و باعث پیدایش آکنه (جوش) و موهای ضخیم و تیره رنگ بر روی بدن شود.

دیگر عوارض این بیماری شامل: دیابت، حملات قلبی و چاقی می باشند.

زنان بیمار مستعد ابتلا به دیابت و فشارخون بالا هستند.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

جام جم- دکتر ثریا عالمی، جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان

آی آر شفا

هفته نامه سلامت