خبرهای تازه از رصدخانه ملی

پروژه های کلان پژوهشی همواره نقش کلیدی در توسعه کشورها داشته اند. در کشورهایی مانند ایران که با معضلات متنوعی در توسعه علمی مواجهند، داشتن چنین پروژه هایی بیش از هر جای دیگری لازم است. احداث رصدخانه ملی ایران یکی از این پروژه هاست که پس از سال ها تحقیق و بررسی همچنان مراحل اولیه را پشت سر می گذارد.

طرح رصدخانه ملی ایران در سال 1378 به عنوان یکی از طرح‌های کلان علمی در شورای پژوهش‌های کشور مطرح شد و مکان‌یابی رصدخانه از همان سال‌ها آغاز شد. روندی که با عدم اختصاص بودجه مناسب با افت و خیزهای فراوان همراه بود. با تصویب طرح رصدخانه ملی در زمره طرح‌های کلان ملی فناوری در اسفند ماه 87 و رفع مشکلات مالی طرح، روند پیگیری آن شتابی دوچندان گرفت تا سرانجام در اواسط سال گذشته پس از سال‌ها تلاش و بررسی شرایط 40 قله در نواحی مختلف کشور، فرآیند پیچیده و حساس مکان‌یابی رصدخانه به پایان رسید و از میان دو قله «گرگش» و «دینوا» در منطقه کاشان که واجد بیشترین ارزش نجومی در کشور هستند، «گرگش» به عنوان میزبان نخستین تلسکوپ و رصدخانه ملی ایران انتخاب شد.

دکتر رضا منصوری با بیان اینکه پروژه رصدخانه ملی بر اساس برنامه های زمان بندی شده به پیش می رود در تازه ترین اظهار نظر خود درباره این پروژه می گوید: "یکی از دغدغه های ما ساخت و آماده سازی جاده دسترسی رصدخانه بود که اگرچه با کمی تاخیر ولی در نهایت ساخته شد. از کنار جاده آسفالته موجود از قمصر به سمت کامو، جاده دسترسی خاکی به طول 12 کیلومتر به سمت محل احداث رصدخانه کشیده شد. تا پیش از این ما ناگزیر بودیم که بیش از 90 تن تجهیزات مورد نیاز را به سختی به بالای قله ببریم که با احداث این جاده حمل و نقل تجهیزات آسان تر می شود."

مجری طرح رصدخانه ملی با اشاره به آغاز فصل سرما گفت: "ما امیدوار بودیم که این جاده در مردادماه سال جاری به پایان برسد. در این صورت می توانستیم کارهای مربوط به ژئوتکنیک رصدخانه را در بالای قله انجام دهیم. از این رو کار ساخت و سازهای جدی رصدخانه پس از فصل زمستان در اواخر بهار سال آینده در بالای قله آغاز می شود. ساختمان پشتیابی نیز 300 متر پایین تر از نوک قله خواهد بود. در این مرحله اقدام به ساخت ساختمانهای پشتیبانی و کارگاهی که برای رصدخانه بسیار مهم است می شود."

دکتر منصوری با اشاره به آخرین وضعیت ساخت تلسکوپ توضیح داد: "در ماه آینده اسناد طراحی های این تلسکوپ که شامل بیش از 15 سند می شود منتشر می شود." وی با بیان اینکه این اسناد در اختیار داوران و محققان بین المللی این حوزه قرار می گیرد، اضافه کرد: "این اسناد که حاوی جزئیات طراحی اپتیکی، مکانیکی، کنترل و نرم افزار و ابزارگان (ابزار رصدی) است به داوران بین المللی ارائه می شود تا نقاط ضعف و قوت آن را اعلام کنند. پیشنهاداتی که در زمینه بهبود ساخت تلسکوپ از جانب این افراد اعلام می شود مورد بررسی قرار می گیرد و بر اساس آن ساخت قطعات تلسکوپ را آغاز می کنیم."

اگرچه مدت زمان زیادی صرف مکان یابی رصدخانه که قسمت مهمی از این پروژه بود گشت، اما تا هم اکنون هم دانش فنی قابل ملاحظه ای به ایران منتقل شده است، نه تنها در علم مکان یابی رصدخانه ها که اولین گام است، بلکه در نوع مدیریت چنین پروژه هایی، در شناخت مشخصه های تلسکوپ، پایش مکان، ابزارهای رصد و آشکارسازها ، موارد بحرانی پروژه و بسیاری دانش های فنی خرد دیگر. علاوه بر این نه تنها علاقه به نجوم حرفه ای در سایه این طرح ملی افزایش یافته است بلکه آموزش حرفه ای برای تربیت رصدگرهای حرفه ای نیز شروع شده است.

آینده رازی پیچیده به اما و اگرهاست و این رازآلودگی همچنان ادامه خواهد داشت اگر ما تنها نظاره گر آمدن آن باشیم و برای ساختنش به دیگران چشم بدوزیم. بهتر است با برنامه ای دقیق، سرعت خود را افزایش دهیم تا زودتر به آینده برسیم.

به نقل از مهر