جرم دندان و راه مقابله با آن

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث تشکیل یک لایه (پلاک) میکروبی بر روی سطح دندان می شود. اگر پلاک میکروبی هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق دهان و مواد غذایی بر روی آن رسوب کرده و منجر به ایجاد جرم دندان که سخت می باشد، می گردد. جرم با مسواک زدن پاک نمی شود و با عمل جرم گیری توسط دندانپزشک برداشته می شود.

جرم دندان چگونه تشکیل می شود؟

تا به حال به سماور یا کتری منزلتان نگاه کرده اید؟ معمولا دور جدار داخلی سماور، لایه شیری رنگی از رسوبات مختلف را می توانید مشاهده کنید.

جرمی که بر روی دندان ها تشکیل می شود، چیزی شبیه این جرم های داخلی سماور است، با این تفاوت که ترکیباتی پیچیده تر داشته و روند تشکیل آن اندکی متفاوت است.

بزاق دهان ما به طور معمول دارای املاح زیادی است که قدرت رسوب کردن را دارند. این املاح معمولا در جاهایی که با غذا و مسواک کمتر در تماس است رسوب می کنند. رسوب این املاح، بستری مناسب برای جایگزینی میکروب هایی که به طور طبیعی در دهان وجود دارند و رشد و تکثیر آنها فراهم می کند.

اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بزاق و همچنین لاشه سلول های مرده بافت های مختلف دهان، باعث افزایش حجم این رسوبات شده و به مرور جرم تشکیل می شود و در دهان قابل مشاهده می شود.

ما معمولا مقدار کمی از جرم تشکیل شده را می توانیم مشاهده کنیم و قسمت عمده این جرم، با تخریب لثه، در زیر آن جایگزین شده و از دید مستقیم ما پنهان می ماند.

مسئله مهم تر این که، این جرم های تشکیل شده پر از میکروب های مختلف است و با مسواک زدن هم تمیز نمی گردد. این میکروب ها بین 20 الی 40 درصد جرم را تشکیل می دهد و بافت چسبنده لثه را که محکم به دندان چسبیده، به مرور تخریب کرده و باعث سست شدن پایه های دندان می شود.

پس نتیجه می گیریم که با جرم‌گیری و تمیز کردن این جرم های تشکیل شده بر روی دندان، از روند تخریب لثه جلوگیری می کنیم.

آیا هر تغییر رنگی در سطح دندان ها جرم است؟

یک سری از تغییر رنگ ها بر روی دندان، در واقع پوسیدگی هایی هستند که معمولا به صورت سیاه رنگ بر روی دندان مشاهده می شوند و در حالت های پیشرفته به صورت حفره در می آیند و در نهایت با پیشرفت پوسیدگی، دندان درد شروع می شود.

یک راه تشخیص تغییر رنگ ناشی از جرم و پوسیدگی این است که در پوسیدگی ها، بر روی دندان حفره ایجاد می شود، بر خلاف جرم که معمولا بر روی دندان می نشیند و حجم اضافی را اشغال می کند.

یک سری از تغییر رنگ ها در ساختمان خود دندان وجود دارند و معمولا این تغییر رنگ ها دائمی بوده و با جرم گیری پاک نمی شوند و با تراش دندان، معمولا زیر آن هم همین لکه ها وجود دارند. این تغییر رنگ دائمی، یا ناشی از مصرف دارو در زمان رشد دندان است و یا ناشی از نقص تکاملی دندان و کمبود املاح مختلف در زمان تشکیل دندان و یا ناشی از افزایش فلوراید آب مصرفی می باشد.

نوع سوم تغییر رنگ ها ناشی از موادی است که به طور معمول مصرف می کنیم و رسوباتی که بر روی دندان تشکیل می شود. این رسوبات یا به صورت رنگدانه یا استین هستند و یا به صورت جرم که بحث اصلی ما را تشکیل می دهد.

این جرم ها به خوبی با جرم گیری پاک می شوند و همین جرم ها با تخریب لثه، باعث شل شدن دندان ها می شوند، بدون اینکه خود دندان مشکلی داشته باشد.

آیا استفاده از خمیر دندان های ضد جرم مفید می باشد؟

خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نمی شود و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت. ضمنا خمیر دندان هایی که به عنوان ضد جرم معرفی می شوند، دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ (Stain) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد.

این خمیردندان ها، به علت دارا بودن مواد ساینده زیاد، خراش های بسیار ظریفی بر سطح دندان ها ایجاد نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند.

چگونه می توان از التهاب لثه جلوگیری کرد؟

با رعایت بهداشت دهان و دندان به کمک وسایلی چون مسواک، خمیر دندان و نخ دندان و برداشتن پلاک میکروبی، التهاب لثه بوجود نمی آید. در صورتی که پلاک تبدیل به جرم شده باشد، جرم گیری توسط دندانپزشک توصیه می گردد.

آیا جرم گیری دندان را خراب می کند؟

این موضوع  کاملا اشتباه است. جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور لثه را خراب کرده و خود جایگزین آن می شوند. فضای خالی که بین دندان ها در اثر عقب نشینی لثه ایجاد می شود، از دید بیمار پنهان می ماند.

موقعی که بیمار برای جرم گیری به دندانپزشک مراجعه می کند، وقتی این جرم ها تمیز می شوند، لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار می گیرد و فکر می کند جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است، در صورتی که تمام این اتفاقات، قبلا صورت گرفته، ولی از دید بیمار پنهان بوده است.

پس می توان گفت جرم دندان باعث تخریب لثه و شل شدن دندان می شود و جرم گیری توسط دندانپزشک، از ادامه روند تخریب لثه جلوگیری می کند.

بخش سلامت تبیان