احیای خاک با کشاورزی ارگانیک

بی شک حاصلخیزی خاک عامل اصلی بقا و دوام هستی بر روی کرده زمین است. در طی 50 سال اخیر، عملکرد محصولات زراعی افزایش یافته است. کاهش تدریجی مواد آلی، به خصوص در سیستم های کشاورزی فشرده و همچنین تخریب ساختمان خاک آن را مستعد متراکم شدن و فرسایش نموده است. به دلیل عدم دسترسی کافی به مواد غذایی و انرژی لازم که توسط مواد آلی خاک و بقایای گیاهی و جانوری تامین می شود، فعالیت موجودات زنده خاک، کاهش یافته است. با کاهش فعالیت میکرو ارگانیسم های خاک که نقش عمده ای در پدیده ی هوا دیدگی شیمیایی خاک دارند، توانایی آن در تامین مواد غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان کاهش خواهد یافت.

فرسایش خاک

فرسایش خاک در اثر عوامل طبیعی به کندی صورت می گیرد، و با تشکیل مجدد خاک از سنگ بستر، کم و بیش جبران می گردد. وجود پوشش گیاهی مطلوب در اکثر اکوسیستم های طبیعی، به خوبی خاک را در مقابل فرسایش محافظت می کند و آن را به حداقل ممکن می رساند. در بعضی موارد، ممکن است سرعت تشکیل خاک جدید، بیشتر از سرعت فرسایش آن باشد، که این امر منجر به افزایش عمق خاک می گردد.

فرسایش خاک پدیده جدیدی نیست و در طول تاریخ همواره بشر شاهد آن بوده است. تمدن های مختلف به دلیل  عدم بهره برداری صحیح از خاک و بروز فرسایش شدید از بین رفته و یا مجبور به تغییر محل سکونت خود شده اند. به عنوان مثال می توان از زمین های حاصلخیز نواحی مدیترانه نام برد که امروزه به زمین های خشک و لم یزرع و فاقد پوشش گیاهی تبدیل شده اند. امروز فرسایش خاک شکل جدیدی به خود گرفته که علت آن انجام عملیات غلط کشاورزی می باشد.

شواهد حاکی از آن است که کشاورزی ارگانیک با تکنیک هایی نظیر تناوب مخلوط علوفه ای با محصولات زراعی، استفاده از کود سبز و دفع نمودن بقایای گیاهانی مانند ذرت، نقش عمده ای در کاهش خط فرسایش دارند.

در آزمایشی بین سال های 1948 تا 1985، میزان فرسایش خاک در دو مزرعه مجاور یکی با سیستم کشاورزی ارگانیک و دیگری با سیستم رایج کشاورزی مقایسه شد، و مشاهده گردید که میزان فرسایش در کشاورزی ارگانیک 5 سانتی متر و در کشاورزی رایج 16 سانتی متر بیشتر از کشاورزی ارگانیک بود، که این مقدار یک سوم خاک سطح زمین را شامل می شد.

علاوه بر فرسایش؛ شور و قلیایی شدن و بیابان زایی نیز از عواقب سوء تکنیک های غلط کشاورزی می باشد. بیابان زایی ممکن است در اثر فشار مستقیم انسان بر اکوسیستم های شکننده و ناپایدار نواحی خشک و یا به علت جنگل زدایی در نواحی جنگل هی پر باران، و از بین بردن پوشش گیاهی طبیعی خاک می باشد. علت شور و قلیایی شدن خاکها، استفاه از  روش های غلط آبیاری در خاک های حاصلخیز نواحی نیمه خشک می باشد.

جلوگیری از فرسایش خاک، بیابان زایی و همچنین شور و قلیایی شدن خاک و حفظ حاصلخیزی آن، تنها با تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه از خارج مزرعه و صرف هزینه زیاد امکان پذیر است؛ ولی باید توجه داشت که تامین غذای جمعیت در حال رشد جهان در آینده با استفاده از انرژی مصنوعی به آسانی میسر نیست و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه نخواهد بود. بنابراین به کارگیری روش های جدید و متفاوت با روش های قبلی که ضامن پایداری خاک در دراز مدت باشد ضروری می باشد.

منابع:

کشاورزی ارگانیک گسترش می یابد. سمیرا میر فندرسکی. سرزمین سبز

کشاورزی ارگانیک. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد

agricultureinformation