قوز قرنیه چه علائمی دارد؟

کراتوکونوس (Keratoconus)

کراتوکونوس یا قوز قرنیه، بیماری است که در آن، قرنیه نازک شده و شکل آن تغییر می کند. قرنیه به طور طبیعی شکلی گرد یا کروی دارد، ولی در کراتوکونوس (قوز قرنیه) قرنیه برآمده و مخروطی شکل می شود.

این مسئله بر روی انکسار نور هنگام ورود به چشم تاثیر گذاشته و سبب کاهش وضوح بینایی می شود. کراتوکونوس ممکن است در یک یا هر دو چشم رخ دهد، ولی در 90 درصد موارد، در هر دو چشم دیده می شود.

سن شایع قوز قرنیه

این بیماری در نوجوانان و حدود سن بلوغ شروع شده و طی 7 تا 8 سال پیشرفت کرده و بعد تقریباً ثابت باقی می ماند، گرچه این زمان ممکن است تغییر کند. رشد و پیشرفت این بیماری ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد. معمولاً بین 10 تا 30 سالگی شایع تر است.

علائم قوز قرنیه

در مرحله نهفته بیماران هیچ علامت بالینی ظاهری ندارند، جز اینکه تغییرات مکرری در شماره عینک آنها پدید می آید که به صورت نزدیک بینی و آستیگماتیسم منظم یا نامنظم متوسط تا شدید بروز می کند.

علی رغم اینکه بیماری دو طرفه است، ولی ممکن است گاهی به شکل یک طرفه و یا دو طرفه کاملاً  غیر یکسان بروز کند.

در کاهش دیدی که با عینک به سختی اصلاح می شود یا قابل اصلاح نیست، تشخیص کراتوکونوس مورد شک می باشد.

بیمار همچنین ممکن است دچار هاله بینی و حساسیت به نور باشد. بیماران معمولا در هر بار مراجعه به چشم پزشک، نسخه شان تغییر می‌کند.

علل قوز قرنیه

- این بیماری ممکن است ژنتیکی باشد، زیرا بیماران متعددی در یک خانواده دیده می شوند.

- آسیب های ناشی از لنزهای سخت تماسی طی چند سال استفاده، یا مالش های مکرر چشم به دنبال بیماری های آلرژیک چشمی نیز در ایجاد این بیماری احتمالا نقش دارد.

- همراهی این عارضه با سایر بیماری های چشمی یا بیماری های عمومی نیز وجود دارد.

تشخیص قوز قرنیه 

در معاینه با دستگاهی به نام "اسلیت لامپ" توسط چشم پزشک، کراتوکونوس در مراحل متوسط تا پیشرفته قابل تشخیص است.

ولی در مراحل اولیه بیماری با وسایلی چون "کراتومتری"، "توپوگرافی" (تعیین نقشه قرنیه) و "پاکی متری" (تعیین ضخامت قرنیه ) می توان قوز قرنیه را تشخیص داد، زیرا در قوز قرنیه، قدرت قرنیه به طور منظم یا نامنظم افزایش یافته و نقشه توپوگرافی قرنیه این مساله را تایید می کند.

درمان کراتوکونوس

- عینک یا لنز نرم: در انواع خفیف بیماری، عینک یا لنز نرم ممکن است کمک کننده باشد، ولی با پیشرفت بیماری و نازک تر شدن و تغییر شکل بیشتر قرنیه، این درمان‌ها دیگر چندان کارساز نخواهد بود.

- لنزهای سخت: درمان بعدی بیماری، استفاده از لنزهای سخت دارای قابلیت نفوذ گاز است. این لنزها قابلیت بیشتری برای اصلاح آستیگاتیسم نامنظم ناشی از کراتوکونوس (قوز قرنیه) دارند.

قرار گیری مناسب لنز بر روی قرنیه مبتلا به کراتوکونوس (قوز قرنیه) کاری ظریف و زمان گیر است. به همین دلیل مراجعات مکرر برای تنظیم لنز و اصلاح نسخه، غیر قابل اجتناب است.

این فرایند با نازک تر شدن و تغییر شکل بیشتر قرنیه، نیاز به تکرار داشته و نسخه بیمار باید مجددا تغییر داده شود.

- عمل جراحی: در صورتی که قرنیه قادر به تحمل لنز سخت نبوده و یا لنز توانایی اصلاح دید بیمار را نداشته باشد، قدم بعدی، پیوند قرنیه است.

استفاده از حلقه های داخل قرنیه

یکی دیگر از درمان های جراحی که برای قوز قرنیه وجود دارد، می باشد. این نوع از درمان در بعضی از قوزهای خفیف تا متوسط که کنتاکت لنز را نمی توانند تحمل کنند، کاربرد دارد.

مطالعه بر روی این روش در چند سال اخیر در جریان بوده و نتایج نشان دهنده بهبود نسبی بیماران است، هر چند نشان داده نشده است که این روش مانع پیشرفت بیماری شود.

این حلقه ها با کاهش میزان آستیگماتیسم نامنظم به بهبود بینایی کمک می کنند.

اما باید دانست که میزان موفقیت در حلقه های داخل قرنیه بسیار متغیر و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود و در صورت عدم موفقیت درمانی، نهایتا بیمار نیاز به پیوند قرنیه خواهد داشت.

در بیماران قوز قرنیه این عمل باعث می شود، بیماری که قبل از عمل با عینک دید خوبی نداشته است پس از قرار دادن رینگ به دلیل کاهش نامنظمی های قرنیه، با عینک جدید دید بهتری نسبت به قبل از عمل داشته باشد.

پیوند متقاطع بین رشته های کلاژن قرنیه

یکی از درمان های جدید که در چند سال اخیر مطرح شده، پیوند متقاطع بین رشته های کلاژن قرنیه با استفاده از اشعه ماورای بنفش و داروی ریبوفلاوین است.

این کار باعث افزایش پیوندهای متقاطع بین رشته های کلاژن قرنیه و در نتیجه افزایش استحکام قرنیه می شود.

این روش باعث می شود، پیوند قرنیه نیاز نباشد و یا به تاخیر بیفتد.

در این روش که در حال حاضر جدیدترین روش درمان قوز قرنیه است، بر خلاف سایر روش های درمانی، در اکثر موارد نه تنها از پیشرفت بیماری جلوگیری می شود، بلکه بینایی فرد با و بدون عینک بهبود یافته و میزان آستیگماتیسم، کاهش قابل ملاحظه ای خواهد داشت.

بهترین داوطلبان این روش عبارتند از بیمارانی که به تازگی برای آنها تشخیص کراتوکونوس داده شده، افراد جوان و میانسالی که بیماری آنها پیشرونده است و همچنین کسانی که لنز تماسی روی چشمشان قرار نمی گیرد.

در صورت پیشرفت بیشتر بیماری، مرحله ای فرا می رسد که دیگر استفاده از لنزهای تماسی و قطعات حلقه داخل قرنیه هم باعث افزایش دید نمی شود و در اثر کدورت قرنیه، استفاده از لنزهای تماسی ممکن نیست و عدم تحمل نسبت به لنز تماسی پیدا می شود. در این مرحله باید از پیوند قرنیه کمک گرفته شود.

پیوند قرنیه

از سال ها قبل، عمل پیوند قرنیه در این بیماران انجام می شد. این عمل با موفقیت (شفافیت قرنیه) حدود 95 درصد همراه است، ولی حدود 10 تا 20 درصد از بیماران کراتوکونوس نیازمند عمل پیوند خواهند بود.

پس از عمل قرنیه ، 60 درصد بیماران نیازمند استفاده از لنزهای تماسی جهت اصلاح دید خواهند بود و عود کراتوکونوس بعد از پیوند نیز به ندرت رخ می دهد.

در ضمن امکان پس زدن پیوند تا آخر عمر برای بیمار باقی می ماند.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

ویکی پدیا

مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد