پایان کار پژاک در ایران
مشكلات تروریستهای پ.ك.ك و بویژه پژاك، به حملات جنگندهها و نیروهای ارتش تركیه ختم نشد و آنها از حملات گسترده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در غرب و شمالغرب مرزهای ایران نیز در امان نماندند.
طی ماههای گذشته، سپاه پاسداران حملات گسترده و كم سابقهای را علیه پژاك انجام داد كه ضمن كشته، زخمی و دستگیر شدن تعداد زیادی از اعضای آن، تضعیف قابل توجه این گروهك را موجب شد و به گفته یكی از فرماندهان سپاه، حملات اخیر، پژاك را به سمت اضمحلال سوق داد.
پس از انجام چند سری حملات گسترده سپاه به مواضع پژاك، اینطور تصور میشد كه این عملیاتها به پایان رسیده است ولی حملات سپاه با شدت ادامه پیدا كرد، بطوریكه در پی همین عملیاتهای نیروی زمینی سپاه، مجید کاویان با اسم مستعار سمکو سرهلدان جانشین فرمانده کل تروریستهای پژاک نیز به هلاکت رسید.
هر چند در ادامه این درگیریها، چند تن از نیروهای سپاه به همراه فرمانده گروه توپخانه و موشکی و پدافند هوایی 15 خرداد سپاه اصفهان به شهادت رسیدند ولی همین حملات موجب شد تا تعداد بیشتری از اعضای پژاك و حتی برخی از سردستههای آنها به هلاكت برسند و تعدادی از آنها نیز دستگیر شوند.
در همین راستا و در میانه درگیریهای ایران با پژاك، تلویزیون ملی تركیه و برخی سایتهای خبری این كشور مدعی شدند كه "مراد كاراایلان" مرد شماره 2 تشكیلات تروریستی پ.ك.ك توسط نیروهای اطلاعاتی ایران دستگیر شده است. پس از انتشار این خبر، علاءالدین بروجردی رئیس كمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی این خبر را تائید كرد اما دو روز بعد، این خبر از سوی وزارت امور خارجه كشورمان تكذیب شد و رامین مهمانپرست سخنگوی دستگاه دیپلماسی كشور در این رابطه گفت كه این خبر صحت ندارد و خبرگزاریهایی كه نسبت به انتشار این خبر اقدام كردند دقت كافی نداشتند و پس از بررسیهای به عمل آمده مشخص شد كه این خبر صحت ندارد.
پس از انجام چند عملیات علیه پژاك در شمال غرب كشور، سپاه درماه مبارك رمضان مهلتی یك ماهه به این گروهك تروریستی داد تا اعضای آن از مناطق مرزی عقب بنشینند ولی به دلیل رعایت نكردن این مساله در مهبت تعیین شده، نیروهای قرارگاه حمزه سیدالشهداء (ع) نیروی زمینی سپاه عملیات جدیدی را آغاز کردند.
پس از انتشار این خبر، علاءالدین بروجردی رئیس كمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی این خبر را تائید كرد اما دو روز بعد، این خبر از سوی وزارت امور خارجه كشورمان تكذیب شد و رامین مهمانپرست سخنگوی دستگاه دیپلماسی كشور در این رابطه گفت كه این خبر صحت ندارد و خبرگزاریهایی كه نسبت به انتشار این خبر اقدام كردند دقت كافی نداشتند و پس از بررسیهای به عمل آمده مشخص شد كه این خبر صحت ندارد
تنها چند روز بعد و در پی شدت گرفتن عملیاتهای سپاه علیه مقرهای اشرار و تروریستها در منطقه شمال غرب کشور، پژاک درخواستی مبنی بر آتش بس یکطرفه مطرح و نیروی زمینی سپاه نیز در اطلاعیه ای تاکید کرد: از آنجا که محتوای آتش بس یکطرفه اعلام شده توسط گروهک تروریستی پژاک روشن و مشخص نیست، ضروری است دولت اقلیم کردستان عراق که واسطه این اقدام بوده است، هر چه سریعتر نسبت به شفافسازی منظور آتش بس اعلامی اقدام لازم را بعمل آورد.
طی روزهای بعد و پس از آنكه سپاه پاسخی رسمی مبنی بر پذیرش آتش بس اعلام نكرد، فرمانده كل سپاه بر ادامه این حملات و عملیاتها تاكید كرد و گفت كه اینها جزو عملیاتهای پیشگیرانه سپاه برای مقابله با برنامههای آتی دشمن بوده است.
سردار جعفری در همین رابطه اظهار كرد: گروهكهای تروریستی با حمایت آمریكاییها برنامههای مفصلی برای جمهوری اسلامی ایران داشتند و ما با درك این مساله این عملیاتها را انجام دادیم تا با این اقدام همه برنامههای دشمن را خنثی كنیم. عملیاتهای سپاه در شمال غرب كشور همچنان ادامه دارد. این عملیاتها میتوانست انجام نشود، ولی باید توجه كرد كه این عملیات جزو اقداماتی است كه امروز سپاه در اوج هوشمندی و رشد سازمانی خود توانسته است، انجام دهد و این اقدام یك اقدام كاملا پیشگیرانه است.
فشارهای نظامی ایران و تركیه بر تروریستهای پ.ك.ك و پژاك ادامه پیدا كرد ولی فشارها به همینجا هم ختم نشد و مذاكرات، واكنشها و اقدامات سیاسی نیز چاشنی كار شد تا این اعضای این گروهها بیش از پیش عرصه را برای فعالیتهای خود تنگ ببینند؛ تا جایی كه مقامهای اطلاعاتی فرانسه نیز شش تن از اعضای جدایی طلب پ.ك.ك را در شهر بندری مارسی دستگیر كردند.
فشارهای سیاسی علیه پ.ك.ك كار را به آتجا رساند كه مقامات عراق ـ بویژه دولت منطقه كردستان عراق ـ نیز كه همواره تلاش میكردند موضعی منفعلانه در برابر تحركات و فعالیتهای این گروه اتخاذ كنند و وارد مناقشات مرتبط با این حوزه نشوند، حضور اعضای این گروه در شمال عراق و جنوب تركیه را مشكل مشترك دو كشور دانستند و اعلام كردند كه حضور اعضای پ.ك.ك در خاك عراق غیرقانونی است.
هوشیار زیباری، وزیر امور خارجه عراق كه در كنفرانس خبری مشتركی با احمد داود اوغلو، همتای تركیهای خود سخن میگفت، عنوان كرد: حضور اعضای حزب كارگران كردستان تركیه (پ.ك.ك) مشكل مشتركی میان دو كشور به شمار میآید و ما متوجه نگرانی تركیه در این زمینه و حضور پ.ك.ك در عراق هستیم. حضور اعضای پ.ك.ك در عراق غیرقابل قبول و غیرقانونی است. عراق در حال حاضر در مرحله انتقالی به سر میبرد و خود را برای عقبنشینی نیروهای آمریكایی از خاك كشورآماده میكند.
البته در حالی كه وزیر امور خارجه عراق این مساله را عنوان كرد، احمد داود اوغلو همتای تركیهای وی اظهار كرد: ما از عراق میخواهیم اقدامات موثرتری علیه اعضای حزب كارگران كردستان تركیه اتخاذ كند، چراكه ما دیگر تحمل اقدامات خصمانه علیه تركیه توسط پ.ك.ك از خاك عراق را نداریم. چنانچه عراق اعلام كند، كنترل كامل تمامی اراضی خود را برای ممانعت از فعالیت پ.ك.ك در دست دارد، ما دیگر مجبور به مداخله نخواهیم بود و در غیر اینصورت تركیه مجبور میشود به صورت یكجانبه تمام راهكارهای لازم را برای حمایت از امنیت مردم خود پیش گیرد.
این اظهارات وزیر امور خارجه تركیه حدود یك ماه پس از آن مطرح شد كه انتشار نواری از مكالمه رئیس و معاون سازمان اطلاعات تركیه (MIT) با رهبران پ.ك.ك، فضای رسانهای تركیه را متشنج كرد. انتشار این نوار كه در آن "هاكان فیدان"، رئیس سازمان اطلاعات تركیه، خود را نماینده اردوغان معرفی كرده و خواهان مذاكره با پ.ك.ك شده، اعتراضات بسیاری را به دنبال داشت. البته عدهای نیز بر این باور بودند كه این نوار با همكاری پ.ك.ك و موساد برای ضربه زدن به وجهه اردوغان تهیه و پخش شده است.
در حالی كه وزیر امور خارجه عراق این مساله را عنوان كرد، احمد داود اوغلو همتای تركیهای وی اظهار كرد: ما از عراق میخواهیم اقدامات موثرتری علیه اعضای حزب كارگران كردستان تركیه اتخاذ كند، چراكه ما دیگر تحمل اقدامات خصمانه علیه تركیه توسط پ.ك.ك از خاك عراق را نداریم. چنانچه عراق اعلام كند، كنترل كامل تمامی اراضی خود را برای ممانعت از فعالیت پ.ك.ك در دست دارد، ما دیگر مجبور به مداخله نخواهیم بود
چند روز پس از آن، رجب طیب اردوغان، نخستوزیر تركیه با اشاره به مذاكرات با پ.ك.ك اعلام كرد كه اگر ما این مساله را ضروری بدانیم، تصمیمات لازم را اتخاذ میكنیم و به همكاران خود اطلاع میدهیم تا اقدامات لازم را انجام دهند. اردوغان بر این مساله نیز تاكید كرد كه سال گذشته مذاكراتی به طور محرمانه با حزب كارگران كردستان برگزار شده است.
نخستوزیر تركیه همچنین گفت: من هاكان فیدان ـ رئیس سرویس اطلاعاتی تركیه ـ را برای مذاكره با پ.ك.ك فرستادم. او نماینده ویژه من بود و تنها نمایندهای هم نبود كه برای مذاكره منصوب شد.
آنچه مسلم به نظر میرسد این است كه در حال حاضر پ.ك.ك و شاخه ایرانی آن یعنی پژاك ضعیف تر از آن شده است كه بتواند با حملات و عملیاتهای نظامی ایران و تركیه مقابله به مثل كند و درخواستهای پ.ك.ك و پژاك به ترتیب برای مذاكره با تركیه و آتشبس با سپاه پاسداران ایران میتواند شاهدی بر این مدعا باشد ولی نباید فراموش كرد كه این گروهك ها تروریستی هستند و برای پیشبرد اهداف خود راهی به جز برای برخوردهای خشن حتی با غیرنظامیها را پیش روی خود نمیدانند.
باید دید كه افزایش فشارهای نظامی و سیاسی از سوی ایران و تركیه موجب خواهد شد كه برخی دولتهای حامی این گروهكها دست از حمایت های خود بردارند و دولت عراق نیز عزم جزم تری در این زمینه از خود نشان دهند و درنتیجه سردمداران این گروهك ها برای نابودی و اضمحلال كامل خود را در سراشیبی تندتری ببینند یا اینكه باز هم حمایتها از این اشرار ادامه مییابد و درگیریها در مرزهای مشترك ایران با عراق و تركیه با عراق همچنان ادامه خواهد داشت.
حسین هرمزی
بخش سیاست تبیان