حجاب ایرانیان در فیس‌بوک

---

در مقاله قبل که با موضوع مطالعه عکس های ایرانیان در شبکه اجتماعی فیس بوک، تهیه شده بود به این مسئله اشاره شد که فضای مجازی، فضایی است که مجال شکل‌گیری اجتماعات جدیدی از کاربران را فراهم می‌کند.

---

این مطلب با نگاهی گذرا به برخی از مشهورترین شبکه های اجتماعی، به اهمیت این شبکه ها در زندگی روزمره افراد اشاره دارد. به این معنا که امروزه این شبکه‏ها، به دلیل برخورداری از قابلیت های متنوع و پیشرفته، تبدیل به مخازن بزرگی از انواع فراورده‏های فرهنگی از قبیل عکس، فیلم و نوشته شده اند.

هدف این نوشتار، بیان این نکته است که کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک، از چه تصاویری برای معرفی خویش استفاده می کنند و این تصاویر تا چه حد با فرهنگ ایرانی مطابقت دارد.

آنچه مشخص است اینکه امروز اتفاق تازه ای رخ داده است. اتفاقی که موجب شده تا عکس‏های شخصی و روزمره‏ی افراد که تا دیروز درون آلبوم‏های سنتی و نیز پوشه‏های رایانه‏های خانگی، قرار داشتند، اکنون وارد  عرصه‏ی بی‏مرز شبکه‏ی جهانی ‏شوند و مخاطبانِ  بی‏شماری پیدا کنند. به این ترتیب، این عکس ها می توانند واجد اطلاعاتی ارزشمند از لایه‏های درونی‏تر فرهنگ مربوط به جوامع باشند.

فیس بوک شبکه ای اجتماعی است که پس از عضویت در این سایت می توان از امکانات متعددی استفاده کرد؛ در این سایت می توان با دوستان به گفتگو (چت) پرداخت، یا نظرات خود را به اشتراک گذاشته و درباره آن بحث کرد؛ یا دوست یابی کرد و حتی با دوستان دوست خود نیز آشنا شد تا به یک باره اجتماع کوچک چند نفره شما و دوستانتان به یک اجتماع بزرگ چند صد نفره یا هزار نفره تبدیل شود!

اما آنچه از امکانات این سایت مورد توجه است و بحث اصلی این نوشتار است، "انتخاب عکس" و " ایجاد یک آلبوم عکس" برای نمایه خود می باشد ."

برای دستیابی به نتایج مورد نظر به بررسی و مطالعه نمونه هایی از عکس های کاربران ایرانی در فیس بوک پرداختیم.

نتایج حاصل از مشاهده عکس ها

با توجه به مطالعه موردی صورت گرفته در میان 180 نمونه از عکس های کاربران ایرانی که به طور مفصل در مقاله قبلی مطرح شد، این نتایج به دست آمد که به طور کلی در میان موارد مورد بررسی در گروه مونث، 60% از خانمها به استفاده از عکس هایی بدون حجاب و پوشش پرداخته بودند.

گروهی از خانمها هم به ارائه حجابهای جدیدی پرداخته بودند که به اشکال اسلامی حجاب، شباهت چندانی نداشت.(12%درصد)

به این ترتیب می توان گفت 72% از خانم های ایرانی که در شبکه فیس بوک عضویت  دارند، از حجاب و پوشش اسلامی در عکس های خویش استفاده نکرده اند.

در گروه آقایان، 74% درصد از عکس های عادی و معمولی استفاده کرده اند که در این میان عکس هایی وجود داشت که در فضاهایی خارج از ایران گرفته شده بود. 26%درصد باقیمانده در این گروه به استفاده از عکس هایی خاص پرداخته بودند. عکس هایی با نیم تنه برهنه یا به همراه زوج مونث و یا به همراه حیوانات خانگی.

اما آنچه مهم است اینکه نگاهی دقیق و تاملی دوباره در نتایج به دست آمده نشان می دهد که آنچه در عمق و محتوای عکس های ایرانیان در فیس بوک مشاهده می شود، تناسب چندانی با آرمان های جامعه و حکومت اسلامی ما ندارد.

همه می دانند که انقلاب ایران با پایه های دینی و اعتقادی آغاز شد و مبنای دینی و شرعی داشت. بر همین مبنا بود که استفاده از حجاب و پوشش در جامعه ما به صورت یک قانون اجباری به تصویب رسید.

اکنون پس از گذشت بیش از سه دهه از انقلاب، به وضوح مشاهده می شود که عده بسیاری از افراد و خصوصا بانوان جامعه ما، علاقه ای به رعایت حجاب و پوشش اسلامی ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی به رعایت ظاهری حداقلی از حجاب، اکتفا می کنند. بسیاری از افراد در رابطه با حفظ حجاب و پوشش به گونه ای برخورد می کنند که رفتار آنها نوعی دهان کجی به قانون جامعه و اعتقاد عده ای دیگر، محسوب می شود.

در جامعه ما در حال حاضر شرایطی ایجاد شده که موضوع رعایت حجاب، مشکلات و چالش های زیادی را ایجاد کرده که در بسیاری از موارد باعث آزار کسانی شده که معتقد و ملزم به رعایت پوشش برتر می باشند. سالهاست که بحث و گفتگو پیرامون حجاب اجباری و اختیاری مطرح است اما به هر دلیلی می توان اینطور بیان کرد که وضعیت کنونی جامعه به گونه ای است که اتخاذ تصمیمات اساسی در این زمینه بسیار مشکل است و از طرفی با ادامه این وضعیت، چندان بعید نیست که کاربران ایرانی به محض یافتن موقعیتی همچون یک شبکه اجتماعی، اقدام به قرار دادن عکس هایی کنند که ممکن است یک خانم اروپایی هرگز چنین عکس هایی در همه عمرش نگرفته باشد. چه رسد به اینکه اقدام به قراردادن چنین عکسی در یک شبکه اجتماعی کند

به نظر می رسد اجباری بودن حجاب از یک طرف و نحوه عمل برخی از افراد متدین و منتسب به دین و مذهب و از طرفی تنزل فکری - فرهنگی در میان زنان جامعه ما، موجب شده تا شاهد هر نوع عکسی از بانوان ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک باشیم. تمامی این موارد وقتی در کنار مواردی همچون تبلیغات و برنامه های رسانه های غربی قرار می گیرد، به تکمیل این پازل کمک می کند. البته در این میان مواردی هم وجود دارند که  چنین بیان می کنند که اعتقادی به حجاب ندارند و لزومی برای حفظ پوشش نمی بینند و در همه عمر خویش بر این اعتقاد بوده اند. اما دسته دیگر که نسبتا افراد زیادی در ان قرار می گیرند، کسانی هستند که به مرور زمان نسبت به موضوع حجاب بی تفاوت شده اند که این می تواند به دلایلی که مطرح شد مربوط باشد.

بارها دیده و شنیده ایم که در رسانه های تصویری و صوتی، سخن از توطئه امپریالیسم فرهنگی در میان است و قصه چگونگی عکسهای ایرانیان در شبکه فیس بوک نیز، تحت همین عنوان تعریف می شود. هرچند نمی توان برنامه ریزی برخی از قدرتهای جهان در راستای هجوم فرهنگی را نادیده گرفت اما اینکه بخواهیم هر پدیده ای را به این موضوع نسبت دهیم، چندان منطقی به نظر نمی رسد.

آنچه مشخص است اینکه فیس بوک شبکه ای اجتماعی است برای تمامی مردم دنیا و هر کس تمایل داشته باشد در آن عضویت می یابد و عکسی از خویش قرار می دهد. بنابراین عملکرد ایرانیان در رابطه با نحوه قرار دادن عکس در این سایت، بیشتر به فرهنگ، تفکر و وضعیت ما مربوط می شود. اگر نگاهی به عکس های افراد خارجی عضو فیس بوک بیندازید متوجه خواهید شد که فضای فکری کاربران ایرانی چه تفاوتهایی با یک کاربر خارجی دارد.

وقتی دختران ایرانی عجیب ترین تصاویر را از خود به نمایش می گذارند و پسران ایرانی با انواع و اقسام آرایش مو، زنجیر و دست بندهایی با اشکال مختلف عکس می گیرند و با افتخار این تصاویر را در معرض دید همگان قرار می دهند، باید بیش از هر چیزی به افول اندیشه و صعود مصرف زدگی و دنیا خواهی در دنیای صنعتی امروز فکر کنیم و اینکه جامعه ما با این سرعت و شتاب، به کدامین سو در حرکت است؟...