بهترین سن ازدواج دختران و پسران
باشگاه كاربران: سایت دینی "اندیشه قم" كه وابسته به یكی از نهادهای حوزوی است و از كارشناسان خبره حوزوی و دانشگاهی بهره میبرد، از جمله سایتهایی است كه پاسخگوی كاربران ایرانی اینترنت در زمینه سؤالات دینی و شرعی و كاربرد آنها در زندگی روزمره مردم است. از این نظر، این سایت میتواند منبعی قابلاعتماد و تا حدود زیادی، "مرجع و معتبر" برای پاسخگویی به سؤلاات شرعی باشد.
سؤال جالبی كه یكی از كاربران پرسیده، "بهترین سن برای ازدواج دخترخانمها و آقاپسرهای جوان" است؛ البته این سؤال به خودی خود مسأله جالب و جدیدی نیست؛ كما اینكه بارها و بارها در رسانههای مختلف در این باره نظراتی داده شده است. بلكه نكتهای كه در این سؤال نهفته است، بهترین سن برای ازدواج در اوضاع و شرایط كنونی فرهنگی و اقتصادی جامعه ماست. فرهنگی از این نظر كه بحث حجاب و و پوشش، ارتباطات و رسانهها و هجمههای رسانهای غرب علیه اعتقادات دینی مسلمانان و ... از مهمترین مسائل روز است كه در تغییر سن ازدواج و حتی فلسفه ازدواج از نظر جوانان تأثیر گذاشتهاند. اقتصادی نیز كه مسألهای واضح و آشكار است: بیكاری و خصوصا بیكاری تحصیلكردههای دانشگاهی، گرانی مسكن، درآمدهای پایین و از سویی تورم غیرمنطقی حاكم و ... همگی دست به دست هم دادهاند تا در ذهن جوان امروزی، ازدواج به عنوان "دیوی" بیرحم درآید تا هرچه بیشتر از سنت پیامبر(ص)فاصله بگیرند.
با هم پاسخ كارشناس را با استفاده از احادیث و آیات در ادامه میخوانیم.
ازدواج برای دختر و پسر امری است غریزی و فطری. هر زمان این غریزه و فطرت و رشد سنی و عقلی و اجتماعی بیدار شود و دختر و پسر نیاز به ازدواج در درونشان بیدار شود، این زمان، زمان ازدواج آن شخص است. این نیاز به ازدواج اكثراً بعد از سنّ بلوغ شرعی دختر و پسر پیش میآید؛ امّا زمان ظهور این نیاز در افراد متفاوت است. اگر جوانی به «بلوغ جسمی» و «بلوغ عقلی» رسیده باشد، آماده ازدواج است. در افراد مؤمن و باهوش، این بلوغ جسمی و عقلی زودتر حاصل میشود. پس سنّ ازدواج چیزی است نسبی كه در افراد و جوامع مختلف، متفاوت می باشد. ما در اینجا شرایطی را كه یك شخص را به سنّ ازدواج میرساند، مطرح می كنیم. این شرایط باید در هر دختر و پسری باشد تا یك ازدواج موفّق داشته باشد. همچنین باید گفت كه تعیین كردن سنّ برای ازدواج و یك نسخه پیچیدن برای همه افراد، امری است اشتباه؛ چون هر كسی در سنّی خاص این شرایط را در خود مییابد.
شرایط لازم برای رسیدن به سنّ ازدواج:
1. رشد جسمانی:
دختر و پسر باید از لحاظ جسمی به بلوغ برسند. یعنی دختر و پسر توانایی جنسی داشته باشند. تحقیقات نشان میدهد دختران در سن سیزده تا چهارده سالگی اكثراً بلوغ جنسی پیدا میكنند؛ البته تمامی دختران، دیگر تا هفده سالگی بالغ رسیدهاند. در پسران نیز از سنّ چهارده تا هفده سالگی، همگی بلوغ جنسی پیدا میكنند. اولین شرط برای ازدواج همین بلوغ جنسی است كه عموماً در دختران در پانزده سالگی و در پسران در شانزده سالگی حاصل میشود. منظور از بلوغ جنسی این است كه اندامهای جنسی دختر و پسر آمادگی مسائل زناشویی داشته باشند.[1]
به عبارت دیگر بلوغ جنسی عبارتست از خواستههای فیزیولوژیكی و غریزی یك فرد. ازدواج هم جوابی است به این خواستهها؛ هر چهقدر هم بین این دو سؤال و جواب، فاصله بیشتر باشد، عقدههای روانی بیشتر است.[2]
2. رشد عقلی:
به یقین زمانی كه فردی رشد فكری لازم جهت انتخاب همسر را نیافته است، نمیتواند برای اقدام به ازدواج مصمم شود. چه بسا قدرت تشخیص مصلحت یا مفسده در ازدواج با فرد مورد نظر را هم نداشته باشد؛[3] رشد فكری پس از بلوغ جسمانی رو به تكامل میرود. پس از بحرانهای بلوغ، فرد استعدادها، تواناییها و امكانات محیطی خود را بهتر میشناسد و نسبت به شخصیّت خود، آگاهتر میشود. در نتیجه تصمیماتش بیشتر از عقل نشأت میگیرد تا احساسات.[4] (به خلاف تصمیمات دوران بلوغ)
3. رشد عاطفی:
رشد عاطفی و احساسی از شرایط لازم برای ازدواج است و دارای محاسن و مزایای زیادی است. از جمله اینكه: قدرت محركه انسان است؛ عامل اتصال و پیوستگی و تلطیف انسانها و جوامع است؛ از مهمترین عوامل موفقیّت در زندگی زناشویی است. فرد برخوردار از رشد عاطفی، مهار احساسات منفی و مثبت خود را در دست دارد. او در ابراز خشم، ترس، گریه، شادی، محبّت و غیره، در محدوده مورد قبول جامعه عمل میكند؛ نه اینكه چون كودكان، هنجارشكنی كنند. رشد عاطفی نیز مانند رشد عقلی به سنّ تقویمی نیست؛ بلكه به میزان یادگیری، تجارب فرد و از همه مهمتر تعامل عاطفی كودك با والدین و دیگر بزرگسالان آموخته میشود.[5]
4. رشد اجتماعی:
رشد اجتماعی رابطة نزدیكی با رشد عقلی و رشد عاطفی دارد. انسان دارای چهار دنیای اجتماعی است: خانواده، مدرسه، شغل و دوستان كه فرد را باید از نظر اجتماعی در آنها مورد ارزیابی و بررسی قرار داد. فردی كه از رشد اجتماعی برخوردار است، روابط اجتماعی (از جمله رابطه بین زن و شوهر) را بهتر درك میكند، به دیگران احترام میگذارد، حقوق دیگران را محترم میشمارد و نقش، وظایف و مسئولیتهای مربوط به خویش را به نحو أحسن انجام میدهد.[6]
5. رشد اخلاقی:
روابط زناشویی همانند هر ارتباط اجتماعی دیگر بین انسانها، با در نظر گرفتن ارزشهای اخلاقی و معنوی زن و مرد است كه منجر به سعادت و معنویت زندگی آنان میشود. بسیاری از امور و مسائل زندگی زناشویی، در چارچوب اخلاق و فضایل اخلاقی قابل حلّ است و هر اندازه زن و شوهر متخلّق به اخلاق و رفتار پسندیده مانند صداقت و گذشت، درستی و فداكاری و... باشند، زندگیشان از سلامت و آرامش بیشتری برخوردار خواهد بود.[7]
اگر دختر و پسر این شرایط را دارا بودند، میتوانند ازدواج نمایند. البته باید دانست مناطق، محیطها، جامعهها، نسلها، نژادها، قبیلهها، خانوادهها و افراد (تفاوتهای فردی)، در این زمینه یكسان نیستند؛ بلكه تفاوتهایی با هم دارند. مثلاً در سرزمینهای «گرمسیر»، بلوغ جنسی زودتر فرا میرسد تا مناطق «سردسیر»؛ یا در محیطهای باز و شلوغ كه برخورد زن و مرد و دختر و پسر بیشتر است، یا در محیطهای غیرمذهبی و بیبندوبار كه مسائل محرم و نامحرم و حجاب و عفّت كمتر رعایت میشود، بلوغ جنسی زودتر فرا میرسد تا در محیطهای مذهبی و پاك و باعفّت و پایبند به قوانین شرعی. همچنین در خانوادههای غیرمؤدب و بیفرهنگ كه رعایت حفظ مسائل جنسی را نمیكنند و احیاناً بچهها شاهد برخی مسائل ویژه میان پدر و مادر خود هستند، بلوغ جنسی زودتر فرا میرسد تا خانوادههایی كه این مسائل را رعایت میكنند. كمیّت و كیفیّت خوراك و غذا نیز در این موضوع تأثیر دارد: آنهایی كه غذای بیشتر و قویتری میخورند، بلوغ جنسیشان سریعتر است. آنچه آمار و تحقیقات نشان میدهد، حاكی از آن است كه بهترین سن ازدواج برای پسران نوزده سال و برای دختران شانزده سال است. البته این سن متوسط است؛ ممكن است پسر یا دختری زودتر از این نیاز به همسر داشته باشد كه باید اقدام شود.[8] در مسأله ازدواج نباید بیشتر به مسائل اقتصادی توجه كرد و ازدواج را به تأخیر انداخت كه اگر به تأخیر بیفتد، باید شاهد فساد و فحشاء در جامعه بود. جوان اگر هنگام ازدواج نتواند ازدواج نماید، تحت فشارهای جنسی و روانی از راههای غیرصحیح خود را ارضاء خواهد كرد. تحقیقات نشان میدهد كه اگر جوانان خوب آموزش ببینند، هم زندگی لذّتبخشی بعد از ازدواج خواهند داشت و هم فرزندانِ كسانی كه در سنین گفته شده ازدواج كنند، سالمتر و باهوشتر خواهند بود و در آینده با فاصله سنی كم، ارتباط بهتری با فرزندان خود خواهند داشت.[9]
پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ :
با همسان و همشأن خود ازدواج كنید، بعضی مؤمنان مناسب و همشأن یكدیگرند.[10]
منابع بیشتر:
1. جوانان و انتخاب همسر، علی اكبر مظاهری، انتشارات پارسایان، چاپ 22.
2. ازدواج مكتب انسانسازی، شهید پاكنژاد، انتشارات اخلاق، چاپ سوم، 1379.
3. سن ازدواج دختران، زهره حبیبیان، زهرا آیتاللهی، مریم گدازگر، نشر سفیر صبح، چاپ اول، 1380.
[1] . سن ازدواج دختران، زهره رجبیان، و...، ناشر سفیر صبح، چاپ اول، 1380، ص 165.
[2] . ازدواج، مكتب انسانسازی، شهید دكتر سید رضا پاكنژاد، انتشارات اخلاق، چاپ سوم، 1379، صفحة 103.
[3] . سن ازدواج دختران، همان، ص 166.
[4] . جوان و تشكیل خانواده، استادان طرح جامع آموزش خانواده، چاپ سوم، 1376، ص 134.
[5] . همان، ص 135.
[6] . همان، ص 136.
[7] . همان، ص 137.
[8] . جوانان و انتخاب همسر، علی اكبر مظاهری، انتشارات پاساریان، چاپ 22، 1383، صفحة 28.
[9] . سن ازدواج دختران، همان، ص 156.
[10] . وسائل الشیعة ج 7، محمد بن الحسن حرّ العاملی، دارالاحیاء التراث العربی، 1412 هجری، ص 51.
منبع: www.andisheqom.com