جنگ سرد ایران و عربستان؟

مشکل در بحرین ایجاد شد. بهار عربی به بحرین هم سرایت کرد و در اوایل سال جاری اکثریت شیعه این کشور علیه حکومت( اقلیت سنی ) بحرین به پاخاستند. اما هرچه اوضاع در بحرین دست کم در ظاهر آرام‌تر شد، آتش زیر خاکستر در روابط ایران و عربستان، دو قدرت نفتی منطقه‌ای شعله‌ورتر شد. برای تهران و ریاض که به طور تاریخی به منظور به دست گرفتن رهبری منطقه رقابت داشته‌اند، کارزار بحرین به میدانی تبدیل شد تا نفوذ خود را به تصویر بکشند. عربستان برای حمایت از پادشاهی سنی بحرین، نیرو‌هایش را به این کشور فرستاد و در همان زمان شورای همکاری خلیج فارس همصدا با ایالات متحده، جمهوری اسلامی را به دخالت در امور داخلی بحرین متهم کردند. اتهامی که تهران آن را تکذیب می‌کند اما حاشیه‌های ناشی از آن حکم سوخت برای  موتور جنگ فیلتری ایران و عربستان داشته‌ است. اما تمامی گمانه‌زنی‌ها در مورد درگیری علنی‌تر تهران و ریاض تا پیش از هفته پیش در پشت در‌های بسته مطرح می‌شد تا اینکه ایالات متحده، جمهوری اسلامی را به دست داشتن در طرح ترور عادل الجبیر، سفیر عربستان در واشینگتن متهم کرد که مشاور مورد توجه پادشاه عربستان نیز به شمار می‌رود.

تهران این اتهامات را همچون اتهاماتی که در زمینه پرونده هسته‌ای یا دخالت در امور دیگر کشور‌ها به آن نسبت داده می‌شود به شدت تکذیب می‌کند. اما ریاض برای نخستین بار موضعی تند بیش از آنچه در روابط دو کشور سابقه دارد، اتخاذ کرد و تاکید کرده است که جمهوری اسلامی بهای این اقدام را پرداخت خواهد کرد. مجله تایم به نقل از جین کینین مونت، محقق امور خاورمیانه در لندن می‌نویسد: اعلام علنی طرح سوء قصد به جان سفیر عربستان موضوع تازه‌ای است که به طور حتم به تنش‌های جاری بین ایران و عربستان دامن می‌زند. سلمان شیخ از موسسه بروکینگز دوحه نیز نظر مشابهی دارد. وی بر این باور است که در مساله اخیر دیپلماسی به شدت متاثر خواهد شد و این در حالی است که روابط مسمومی بین ایران و عربستان وجود داشته و تردید عمیقی در این روابط به چشم می‌خورد.

هرچند تنش در روابط تهران و ریاض تا حدود زیادی سوار بر موج رسانه‌ها بوده است که موضع‌گیری‌های دو طرف را در معرض افکار عمومی قرار می‌دادند، اما تا کنون چیزی فراتر از آن نبوده است. سیمون هندرسون ، مدیر برنامه خلیج فارس در موسسه سیاست شرق نزدیک واشینگتن با اشاره به این نکته یادآور می‌شود که اخبار منتشر شده در مورد سفیر عربستان بسیار نگران کننده است. وی ادامه می‌دهد: به گمان من اخبار مربوط به این سوء قصد به طور وسیعی در افکار عمومی اعراب پذیرفته شده‌اند.

این در حالی است که تا پیش از اینکه دو جنگ عراق به آمریکا اجازه مداخله بدهد، عربستان سعودی از مانوردهی ایران در منطقه چندان ناراضی به نظر نمی رسید. اما ظهور شیعیان در راس حکومت عراق که زمانی اختیار آن به دست سنی بود ، موجب بر هم خوردن توازن قدرت در منطقه شد. با این حال عربستان موضعی دور از هیاهو در قبال ایران، رقیب شیعه خود اتخاذ کرد. این یک جنگ سرد کلاسیک بود که در آن چیزی علنی نمی‌شود. به اعتقاد باراک برفی، کارشناس خاورمیانه، سعودی‌ها مردان پشت پرده هستند. برفی می‌گوید، حتی اگر سعودی‌ها بخواهند طرح ترور مشابهی را برنامه‌ریزی کنند به طور مستقیم وارد عمل نخواهند شد و به متحدان خود پول می‌دهند تا این طرح را به منظور اقدام متقابل در مورد ایران انجام دهند.

برفی ایده دیگری هم دارد و آن این است که از این پس در منطقه کشور‌ها در نقشه به رنگ سبز و سفید مشخص خواهند شد. یکی از این رنگ‌ها به ایران تعلق دارد و دیگری به عربستان سعودی. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که سعودی‌های پشت پرده با دیگر کشور‌ها حتی اسرائیل به منظور یافتن راهی برای مقابله با ایران وارد مذاکره شوند.

این در حالی است که عملی شدن طرح ترور سفیر عربستان می‌توانست به تضعیف روابط دوستانه عربستان و ایالات متحده منجر شود که هم اکنون نیز در شرایط مطلوبی قرار ندارد. اما اکنون با خنثی شدن طرح ترور، عربستان و آمریکا در کنار یکدیگر موضوعی مشترک را پیگیری می‌کنند. شاید سعودی‌ها از آمریکا بخواهند موضعی سخت‌تر را در قبال ایران اتخاذ کند که البته به منطقه در حال آشوب خاورمیانه کمک نمی کند. برفی می‌گوید، با توجه به بهار عرب در خاوریمانه و بی ثباتی‌های ناشی از آن، این منطقه به تنها چیزی که نیاز نداشت احیای جنگ فیلتری ایران و عربستان سعودی بود. اما این همان چیزی بود که دقیقا باید انتظارش را داشتیم .

باید گفت که اوضاع در بحرین همچنان ناآرام است و با وجود اینکه تانک‌های سعودی از منامه ناپدید شده اند اما درگیری‌های شبانه بین معترضان شیعه و نیروی امنیتی بحرین ادامه دارد. از سوی دیگر نفوذ ایران و عربستان در بحرین همچنان باقی است و این چشم انداز دور از ذهن نخواهد بود که با افزایش درگیری‌ها بین ایران و عربستان سعودی، بار دیگر بحران در بحرین به اوج برسد.

منبع :دیپلماسی ایرانی