تبیان، دستیار زندگی
گاهی که قلم تنها می شود و به تنهایی فکر می کند، چه اوقاتی که بر او نمی گذرد! کافی است شمعی پیش پای خود بگیرد و سر بر شانه ی کاغذ بگذارد و به یاد تنهایی خود در غروب دست های یک نویسنده، های های بگرید و بلغزد و بنویسد و چه خواهد نوشت آن گاه؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جُلجتای خاطره

مجید راوی ( سید مرتضی آوینی)


گاهی که قلم تنها می شود و به تنهایی فکر می کند، چه اوقاتی که بر او نمی گذرد! کافی است شمعی پیش پای خود بگیرد و سر بر شانه ی کاغذ بگذارد و به یاد تنهایی خود در غروب دست های یک نویسنده، های های بگرید و بلغزد و بنویسد و چه خواهد نوشت آن گاه؟


سید مرتضی آوینی)

«سید مرتضی آوینی»، طلایه دار مکتب «سوره» است و از پایه ریزان مکتب ژورنالیسم دغدغه مند مکتبی، بازخوانی نثر ادبی کتوتاهی از وی خالی از لطف نیست. این نوشته ی «سید شهیدان اهل قلم» در «باب» کلک و قلم، در نهمین شماره دوره نخست (آذر 1368) و ذیل نام «مجید راوی»، زیور بخش آن «سوره» ی بی هم آورد و هم آنند و همال گردیده بود.

گاهی که قلم تنها می شود و به تنهایی فکر می کند، چه اوقاتی که بر او نمی گذرد! کافی است شمعی پیش پای خود بگیرد و سر بر شانه ی کاغذ بگذارد و به یاد تنهایی خود در غروب دست های یک نویسنده، های های بگرید و بلغزد و بنویسد و چه خواهد نوشت آن گاه؟ از بادبان دستانی خواهد نوشت که روزگاری دراز او را بر امواج کلمات رانده اند و هر کلمه دریایی بوده که هر کس به قدر همت خویش از او قطره ای، جرعه ای یا قدحی برداشته است و از رنگینی پرهای قوس و قزح بعد از باران خواهد نوشت که هفت خواهر رنگ را کنار هم می نشاند و سایه هایشان را شانه می کند، وقتی که آفتاب سر بر زانوی زمین می گذارد؛ و خواهد نوشت که تنهایی چیست و او را به چه کار می آید و چه تقابلی با جمعیت دارد. مگر نه آن است که جمعیت در تنهایی حاصل می شود؟ پس از چه روی دل می باید که خو کند به تنهایی و از تنها بگریزد؟ و از کدام تنهایی به چه کار می آمد؟ و در این تنهایی آیا آدمی به حقیقت تنهاست یا نه. از کثرت تنها نبودن تنهاست؟ و قلم گاهی که تنها می شود، به تنهایی فکر می کند و به روزگاری که آدمی تنهایی را نمی دانسته که چیست اصلا و چگونه جمعیتی نبوده است که بخواهد تنها باشد. آدمی در جمعیتی که داشته، شب گهواره آرامشش بوده است و ستاره، دایه ای تا در چشمانش خواب را لالایی کند. شاید هم نمی دانسته اصلا روزگاری خواهد آمد که ستاره ها برایش غریب خواهند بود و مأوای شاهزاده های کوچکی که در رویاها شکل می گیرند و تنها با رانندگان سفاین فضایی آشنا می شوند. و شب اگر فرصتی پیش آمد و بر بالای سر خود کف دستی آسمان و کورسوی ستاره های نگران را دید، ستاره ها به چشمش اجرامی ناشناخته می آیند که باید با انواع ماهواره ها به بررسی آن ها نشست، شاید که قبایلی ناشناخته در آن ها باشند با نیروی کار ارزان، یا ذخایری کشف ناشده از عناصر جدول تناوبی و نداند در همسایگی او بر جلتجای خاطره های مسافر، غنچه ای می روید یا می پژمرد که به اندازه ی همان ستاره ها با او غریب است و او را نمی شناسد.

جلجتای معهودی که شب ها بر فراز آن هلال باریک ماه تا صبح بتابد، بی آن که دغدغه ی ساختمان های بلند او را برماند، در کدام سوی زمین منتظر ایستاده است؟ تا اسبی که از راه می رسد و نقره گون است مثل ماه، کنار صلیبی که عیسی علیه السلام آن را بر دوش کشید، لختی بیارامد، یال به شانه باد بسپارد و سر در چشمه ی مهتاب نهاده. از آب های مهتابی چین دار، نقش ماه را بنوشد و زمین را به یاد روزگاری بیندازد که بشر او را تهدید نکرده بود که اگر بخواهد می تواند بیست و پنج بار او را منهدم کند و بسازد و منهدم کند؟

پس از چه روی دل می باید که خو کند به تنهایی و از تنها بگریزد؟ و از کدام تنهایی به چه کار می آمد؟ و در این تنهایی آیا آدمی به حقیقت تنهاست یا نه. از کثرت تنها نبودن تنهاست؟ و قلم گاهی که تنها می شود، به تنهایی فکر می کند و به روزگاری که آدمی تنهایی را نمی دانسته که چیست اصلا و چگونه جمعیتی نبوده است که بخواهد تنها باشد.

زمین! هیچ گاه تنها نبوده ای این چنین که امروز؛ آدمی هیچ گاه در محاصره ی آن چه خود ساخته است، این چنین تنها نبوده است. شاید اگر می دانست روزی مجبور خواهد شد در اثر آن چه خود بر خود آورده است به چهار گوشه ی کوچکی بگریزد. در ارتفاع طبقه ی هفتادم یک چهار گوشه ی بزرگ هشتاد طبقه، که ماه را از او می دزدد و خورشید را پنهان می کند، هیچ گاه تیغه ها و دندانه های پولادین ماشین های خود را به جان تو نمی انداخت. آخر تو دایره ای نبوده ای محدود و  تنها، یا گهواره ای که آدمی ناچار بوده باشد روزگار کودکیش را در آن بگذراند. روزگاری می رود که انسی داشته ای با آسمان معلق و آن چه در او آویزان است و ما اگر چه می دانیم این را، این دانستن آمیخته  به ندانستن گاهی از یادمان می برد که این گهواره ی معلق، خود طفل گهواره ی دیگری است. هم چنان که گهواره ی چوبین موسی (علیه السلام) بر آب می رفت و گهواره ی آب بر زمین می رفت و گهواره ی زمین ... . روزی اگر ماهی های قرمز به داد آدم نرسند و آدم به یاد ماهی جان خود نیفتد که از آب برون افتاده و منتظر است تا کسی بیاید که ابر بر شانه دارد و دریا در دل، در حوض خانه ی چشم او کدام نیلوفر خواهد رست؟ و نه پیداست روزی اگر زمین از رفتار بماند. آدمی در مدت کدام کسر مجهول از ثانیه خواهد دانست که خود و زمینش در فضا رها شده، سرگردان مانده و تنهاست: تنهایی آن که پیام های صلح و دوستی اش به بیست و پنج زبان رها شده در فضا، یک هم زبان داشته باشد.

زمین: کجاوه ی رفتارت را بر شانه های خود بگذار و در سفری که پیش رو داری، از مدار خورشید غافل مشو. بگذار زنجیر نور دستان تو را بسته نگاه دارد: خورشید نه غریبه است یا تو. آدمی هر چه می خواهد بگذار تا بگوید: باور مکن که هیچ آشنایی نداری و گمشده ای هستی در جست و جوی خویشی که زبانت را بفهمد. این همه از آن است که آدمی زبان تو را فراموش کرده و از یاد برده است که روزی زبان تو، زبان او و زبان آهو یکی بوده است؛ و همه با زبان ستاره ها مشترک.

اما زمین، تو یک چیز را می دانی. می دانی اگر تنها بودی و اگر نبود ریسمانی که تو را به آسمان آویخته است، پیش از این، بسیار بسیار، نه تو بر مدار خویش مانده بودی و نه دیگر آدمیان بر تو ساکن بودند.

بخش ادبیات تبیان


منبع: سوره