اما و اگرهای یارانه نقدی سه برابر

حدود 9 ماه از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها می‌گذرد؛ قانونی که رئیس‌جمهوری آن را دارای برکات و آثار فراوانی برای کشور و مردم دانسته است اما هنوز مردم زیر بار اثرات ناشی از این هدفمندی که طرحی مورد تاکید همگان نیز است؛ کمر راست نکرده‌اند که مباحثی درباره سه برابر شدن یارانه نقدی مطرح شده است. موضوعی که برخی آن را قابل تحقق و برخی نیز آن را غیرقابل اجرا و دارای تبعات منفی متعددی برای کشور می‌دانند.

رییس سازمان بازرسی کل کشور در اولین واکنش‌ها به این موضوع، افزایش پرداخت یارانه‌ها را غیرکارشناسی، ناصحیح و بدون پشتوانه مالی خواند و ابراز عقیده کرد که «الان تعهد تولیدکننده را نمی‌توانیم بدهیم، چه برسد به اینکه وعده بدهیم یارانه‌ها افزایش می‌یابد.»

پورمحمدی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اینکه وعده غیرعملی داده نشود، این سوال را مطرح کرد که چرا باز وعده می‌دهید؟! وقتی به مردم می‌گوییم می‌خواهیم این پول را بدهیم، برای آن‌ها این تلقی ایجاد می‌شود که کارهای کارشناسی انجام شده و به زودی این پول پرداخت می‌شود. من تعجب می‌کنم چرا این حرف زده شد!

هر چند این اظهارات به سرعت واکنش سخنگوی کارگروه تحولات اقتصادی را به همراه داشت و او در دفاع از این طرح گفت که رییس جمهوری گفته‌اند یارانه نقدی می‌تواند سه برابر شود. در حال حاضر متوسط قیمت انرژی در کشور ما بین 30 تا 35 دلار است در حالی که قیمت هر بشکه نفت صد دلار است، بنابراین اگر بخواهیم طی پنج سال قانون هدفمندی را اجرا کنیم درآمدهای ناشی از اصلاح قیمت‌ها تا سه برابر افزایش می‌یابد و براساس آن یارانه نقدی هم می‌تواند سه برابر شود.

اما این همه ماجرا نیست. بر اساس اظهارات مقامات مسئول در دیوان محاسبات، دولت تنها توانسته پنجاه درصد از این اعتبارات را از محل افزایش قیمت‌ها کسب کند و مابقی از محل‌های دیگر برداشت شده است. بر این اساس اگر دولت بخواهد یارانه‌های نقدی را سه برابر افزایش دهد باید پرداختی‌های خود را سه برابر کاهش دهد که این موضوع باعث افزایش قیمت‌ها در جامعه می‌شود.

همچنین علاوه بر این دلیل، مجلس در قانون بودجه تنها افزایش20 درصدی قیمت‌ها را تصویب کرده است که مطمئنا در صورت افزایش سه برابری یارانه‌ها، شاهد افزایش بسیار زیاد قیمت‌ها خواهیم بود که مسائل خاص خود همچون افزایش تورم را به دنبال خواهد داشت، از این رو می‌توان گفت که امکان افزایش سه برابری یارانه‌ها وجود ندارد.

با بررسی اظهارات مطرح شده درباره سه برابر شده یارانه نقدی در کشور، اولین نکته قابل بررسی میزان افزایش قیمتها پس از اجرا است. هنوز بسیاری در بخش تولید خود را با قانون هدفمندسازی یارانه‌ها هماهنگ نکرده‌اند و مردم به تازگی کمی فرمان مدیریت اقتصاد زندگیشان را به دست گرفته‌اند و این افزایش سه برابری یارانه‌ نقدی می‌تواند شوکی به زندگی مردم و تولید وارد کند. هنوز بخش‌های کشاورزی، صنعت، معدن و... در انتظار بسته‌های حمایتی برای ادامه حیاتشان هستند و شاید اجرای این طرح این بقای این بخشها را به شدت تهدید کند.

البته مجلسی‌ها هم در این میان به مسئولان نظارتی ملحق شده و تاکید دارند که باید حقیقت را به مردم بگوییم که امکان سه برابر شدن یارانه‌ها در حال حاضر نیست. آنها می‌گویند ما در کشاورزی مشکل داریم و به نوعی داریم تندروی می‌کنیم و با افزایش قیمتها اثرات زیانباری در زندگی مردم وارد می‌شود، چون در حال حاضر تورم در مواد غذایی و پوشاک و مسکن کاملا مشهود است و بخصوص در شهرستان‌ها برای مردم محسوس است و هیچ یک از قیمت‌های ما همخوانی ندارد.

ابوالقاسم رحمانی ـ عضو کمیسیون عمران مجلس ـ چندی پیش با انتقاد شدید از این طرح گفت  که« براساس قانون هدفمندی یارانه‌ها طبق مصوبات مجلس باید در طی پنچ سال با منطقی کردن قیمت حامل‌های انرژی مبالغی از مردم گرفته می‌شد و بصورت یارانه به آنها پرداخت می‌شد، یعنی 50درصد از درآمد حاصل بصورت یارانه نقدی به مردم تعلق می‌گرفت و  30درصد سهم بخش‌های تولیدی و 20 درصد باقی مانده هم در پروژه‌های عمرانی هزینه می‌شد که البته چنین قانونی اجرایی نشده و بسیاری از پروژه‌های عمرانی اجرایی نشد و ما به آنچه که هدف و خواست مجلس بود نرسیده‌ایم حال چطور رئیس جمهوری می‌خواهد یارانه‌ها را به سه برابر افزایش دهد؟!»

این نماینده مردم در خانه ملت معتقد است که «اگر یارانه‌های نقدی را افزایش دهیم به همان نسبت باید درآمد مردم هم سه برابر افزایش یابد؛ در چنین شرایطی که درآمد دولت 50 هزار میلیارد تومان است ما 42 هزار میلیارد از آن را به مردم پرداخت می‌کنیم و بطور متوسط اگر بخواهیم این گفته رئیس جمهوری را عملی کنیم باید درآمد ما به 84هزار میلیارد تومان برسد که چنین رقمی امکان‌پذیر نیست و یعنی باید بنزین لیتری 400تومان فعلی را به 1200 تومان افزایش دهیم، گازوییلی را که کشاورز لیتری 350تومان می‌گیرد و همین حالا هم دادشان درآمده باید به 450 تومان افزایش یابد و فکر می‌کنم در حال حاضر نمی‌توانیم چنین افزایشی را در یارانه‌ها داشته باشیم.»

بسیاری از کارشناسان اقتصادی در این راستا بخش‌های مظلوم کشور را آسیب‌پذیرترین بخش‌ها از اجرای این طرح می‌دانند و می‌گویند که با چنین روندی کشاورزی را باید بطور کامل تعطیل کنیم، زیرا کشاورزی اصلا اقتصادی و مقرون به‌صرفه نیست. وقتی کشاورزان ما باید حامل انرژی را با قیمت بالا تهیه کنند و در زمان برداشت محصولاتشان واردات باغی از کشورهای دیگر صورت می‌گیرد و مجبورند سیب گلاب بهترین منطقه را با کیلویی 150تومان بفروشند، باید در آینده‌ای نزدیک منتظر واردات گندم و شکر باشیم. با تعطیل شدن کشاورزی، دامپروری هم تعطیل خواهد شد و واردات محصولات باغی یک ضربه بزرگ به کشاورزی ما وارد می‌کند.

در پایان سوالی که مردم، مجلسی‌ها و ناظران در این زمینه دارند این است که منبع تامین درآمد برای افزایش یارانه‌ها کجاست؟ و با وجود اینکه مطرح می‌شود تنها بخشی از یارانه نقدی پرداختی به مردم از محل آزادسازی قیمتها تامین می‌شود با این حساب وقتی این میزان آزادسازی یارانه‌ها، کفاف این مقدار یارانه نقدی را هم نمی‌دهد چرا وعده سه برابر کردن یارانه‌ها داده می‌شود؟ و آیا برای مدیریت اثرات ناشی از این سه برابر شدن سیاستی اتخاذ شده و مدیریت بازار چگونه صورت می‌گیرد؟

البته نباید از نظر دور داشت که قطعا اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها برای کشور لازم و ضروری است و باید با مدیریت مصرفمان، منابع را برای آیندگان حفاظت کرد اما اتخاذ سیاستهایی که با کمترین میزان هزینه، این مهم تحقق یابد می‌تواند راهگشا باشد و هرگونه تصمیمی که به یکباره باری بیش از توان مردم را بر آنها متحمل کند می‌تواند مشکل ساز باشد.