جان گرفتن تالاب کمجان

تالاب بین‌المللی كمجان از جمله تالابهای مهم كشور است و در نخستین كنوانسیون بین‌المللی تالاب ها در رامسر ثبت و به تائید رسیده است. این تالاب طی هزاره‌ها در مسیر كوچ پرندگان مهاجر قرار داشت و طبق نظر مجامع جهانی و زیست محیطی یك درصد از پرندگان خاورمیانه را در خود جای می‌داده است.

در حال حاضر 12 تالاب مهم در استان فارس وجود دارد که پنج مورد آن به طور مستقیم تحت حفاظت قرار دارد و این تالابها با توجه به تاثیرگذاری در حوزه ها و اطراف خود دارای اهمیت فراوانی هستند.

ماجرای احیای تالاب کمجان داستان غریبی است، هنگامی که مردم محلی تصمیم گرفتند "کمجان" نخستین تالاب بین‌المللی ایران را بعد از نزدیک به سه دهه خشکی دوباره احیا کنند، هیچ نهاد دولتی به آنها کمک که نکرد هیچ، حتی سازمان آب منطقه‌ای دوباره از آنها به خاطر تخریب زهکش‌ها به مراجع قضایی شکایت کرد. در واقع کمجان طی آمارهای گذشته بین 10 تا 20 هکتار بوده که امروز به پنج هزار هکتار رسیده که یک هزار هکتار از آن امروز احیا شده است.

تا پیش از خشکی تالاب ضمن اینکه این محیط با ویژگیهای منحصر به فردی که داشت از لحاظ زیست محیطی منطقه ای ارزشمند به شمار می رفت به لحاظ تامین معاش روستاهای اطراف منطقه نیز که معاش خود را از طریق دامداری تامین می کردند این تالاب اهمیت بسیار زیادی داشت.

به همین دلیل با توجه به اهمیت تالاب ها و نقش ارزنده آنها در زندگی جوامع بشری و تنوع زیستی و اینکه تالاب ها، محل تلاقی آب، خاک و گیاه هستند ، بستری بهینه برای گونه های پر شمار و گسترده به شمار می روند.

هم چنین تالاب‌ها بهترین زیستگاه برای زندگی و تامین غذای پرندگان، ماهی‌ها و آبزیانی هستند كه حیات آنها وابسته به وجود چنین مناطقی است. بنابراین هر صدمه‌ای كه به تالاب وارد می‌شود به طور مستقیم بر حیات‌وحش این اكوسیستم تاثیر می‌گذارد و سبب نابودی آن می‌شود و با از میان رفتن این موجودات چرخه اكولوژیكی و حتی زندگی خود بشر دچار مشكل می‌شود.

آلودگی‌های صنعتی، كشاورزی، فاضلاب‌های شهری و ریختن زباله،‌ صید و شكار، استخراج نمك و مواد معدنی و پرورش آبزیان در این ناحیه، استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی نواحی مجاور تالاب‌ها، سدسازی‌های غیركارشناسی شده و كنترل آب رودخانه‌ها و... همه و همه از عمده عوامل تخریب این اكوسیستم‌ها هستند كه متاسفانه هر كدام به نوعی تالاب‌های ایران را تهدید و تخریب می‌كنند.

داستان جان گرفتن دوباره "كمجان" و سنگ اندازی‌های سازمان آب منطقه‌ای ازدادگاهی كردن فعالان زیست محیطی منطقه گرفته تا اعمال نفوذ در تصویب نشدن بودجه احیای تالاب در استانداری فارس بارها نقل و دیگر تكراری شده است.

با این وجود تالاب كم جان مدتی است كه دارد نیمه جان به حیات خود ادامه می‌دهد، به مدد مردمانی كه از جان و دل و تنها برای حفاظت از محیط زیست محل زندگی خود، برای زنده نگه داشتن آن تلاش می‌كنند.

اما بی‌مهری‌ها به تالاب كمجان و مردمانش كم نبود كه به تازگی مشكلی به مشكلاتشان اضافه شد.

زیرا به تازگی شهرداری شهر ارسنجان،‌سایت دفن زباله‌ای را تنها در فاصله یك كیلومتری تالاب كم‌جان ساخته است.

این محل دفن در نخستین كوه مشرف به تالاب یعنی كوه رحمت قرار گرفته است. كوه رحمت یك منطقه ممنوعه است چون ادامه كوه‌های منتهی به تخت جمشید است كه به لحاظ تاریخی و فرهنگی بسیار اهمیت دارند  و اگر تالاب پرآب شود دقیقا دركنار سایت دفن زباله قرار می‌گیرد، در همین راستا مردم محلی بارها به این اقدام اعتراض كرده‌اند و جلو آن راگرفته‌اند اما باز ماشین‌های حمل زباله در ساعاتی از شب كه كسی از مردم آنجا نیست تا جلوی آنها رابگیرد اقدام به تخلیه زباله می‌كنند.

در نتیجه روزانه بین سه تا چهار وانت بزرگ زباله شهر ارسنجان به این سایت زباله وارد می‌شود كه قراراست به زودی زباله‌های حوزه توابع مردوشت ارسنجان و سعادت شهر نیز به زود به آن اضافه شودبه عبارتی روزی صدها تن زباله وارد این سایت خواهدشد.

با تجمع این زباله در سایت به آن امكان نفوذ به آب تالاب كم جان و آلوده كردن آن را می دهد و كم جان به نوعی زه كشی شیرابه زباله این سایت می‌شود.

این در حالیست که تالاب كم جان هم اكنون محل زندگی وزادآوری برخی گونه‌های جانوری و پرندگان بومی‌منطقه است و آلوده شدن آب تالاب و سایر آلودگی‌های ناشی ازمجاورت سایت زباله با تالاب‏،حیات جانوران رابه خطر می‌اندازد.

حال سوال این است كه با توجه به اهمیت فرهنگی و تاریخی تخت جمشید چرا سازمان میراث فرهنگی به احداث این سایت زباله آن هم در چنین منطقه‌ای هیچ عكس العملی نشان نمی‌دهد؟

به بیانی دیگر مهم‌ترین عامل تخریب این اكوسیستم زیبا، دست ویرانگر بشر است كه به انحای مختلف مقدمات تهدید و تخریب آن را فراهم می‌كند. در واقع مداخلات نابجای انسان ها باعث شده بسیاری از زیرساخت ها از بین برود و نگرانیم با خشک شدن تالابها و... دچار مشکلاتی ازجمله پدیده گرد و غبار شویم و آن موقع است که باید میلیاردها تومان از منابع را در این بخش هزینه کنیم.

حال قدم‌های اولیه را مردم درجهت احیای تالاب کم‌جان برداشته‌اند و اکنون تمام نگاه‌ها به سمت مسئولین است.درحال حاضریک سال ازعملیات احیای تالاب می‌گذرد اما غیراز نهاد‌های مردمی، هیچ نهاد مسئول دولتی وارد میدان عمل نشده است و اقدامات تنها درحد نامه‌نگاری است، مگراین کاغذ بازی‌ها آخربه کجا ختم می‌شود؟؟!!

منابع: آفتاب/ایلنا/  جام جم/ فردا