زائرین زیر ذره بین

حج یکی از شکوهمندترین عبادات است که در آن به تمامی جنبه‌های انسان همچون بعد فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... توجه شده است. یکی از ابعاد حج رسیدن به کمال انسانی و تزکیه و تذهیب نفس است. این مهم باید در ابعاد فردی و اجتماعی افراد در نظر گرفته شود. حاجیان برای اینکه حج کامل و مقبولی داشته باشند بهتر است علاوه بر توجه به اعمال عبادی و فردی خود صلاح جمع را نیز در نظر بگیرند و تنها به منافع شخصی خود توجه نکنند.

زائران کشورمان هنگام حضور در حج باید به شکلی رفتار کنند که در تمامی جهات الگویی آبرومند برای مسلمانان سایر کشورها باشند.به عبارتی دیگر خودسازی تنها در بعد فردی انسان خلاصه نمی‌شود بلکه ایرانیانی که به کشور عربستان اعزام می‌شوند علاوه بر نماد شیعه بودن نماینده یک فرهنگ و تمدن ایرانی هستند. در این کنگره عظیم جهانی و بین‌المللی، کاستی‌ها و ضعف‌های اخلاقی زائران زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد و اگر خدای نکرده از برخی عملی نامناسب و رفتاری نامطلوب سر بزند، علاوه بر گناه فردی، به حیثیت و آبروی ایران و مذهب تشیع صدمه وارد خواهد شد. البته لازمه به ذکر است که شاید برخی از این رفتارها ناشی از عدم آگاهی و ندانم کاری بروز پیدا کند. امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «کونوا لنا زینا و لاتکونوا لنا شینا»؛ برای ما مایه افتخار و زینت باشید و مایه شرمندگی ما نباشید. با این اوصاف یکی از ضرورت‌های مورد توجه، آموزش زائران و آشنا کردن آنان با اخلاق و آداب حج قبل از اعزام آن‌ها به کشور عربستان است. رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان و کارگزاران حج فرمودند: عوامل صهیونیستی و آمریكایی، در كمین نشسته‌اند تا هرگاه مسلمانان به یكدیگر نزدیك شدند، آن‌ها را به بهانه‌های مختلفِ "مذهبی، قومی، تعصبات فرقه‌ای و بهانه‌های دیگر "، به جان یكدیگر بیندازند. در این راستا زائران کشورمان باید با رعایت آداب و اخلاق اسلامی در جهت حفظ وحدت و افزایش تعامل با مسلمانان سایر کشورها تلاش کنند.

یکی از عادات ایرانیان در اماکن زیارتی دخیل بستن، عریضه نوشتن، برداشتن خاک مکان‌های مقدس، و ... است که این رفتارها تفرقه و تنش را به دنبال خواهد داشت. زائران بهتر است مطابق با قوانینی که در کشور مقصد وضع شده رفتار کنند و از انجام هرگونه عملی که موجب ایجاد تنش و اختلاف می‌شود د بپرهیزند.

عمل عبادی حج شاید در زندگی هر فردی یک بار اتفاق بیفتد بنابراین زائران مراقب باشند که در این سفر به دنبال چیزهایی باشند که در جای دیگر یافت نمی‌شود. گرچه طبق آوردن سوغات از سفر مستحب است اما زائران در نظر داشته باشند تا وقت کمتری را برای انجام خرید صرف کنند و بیشتر وقت خود را برای انجام اعمال عبادی به کار ببرند. مشاهده شده که برخی زائران حتی هنگام نماز هم در بازارها مشغول خرید هستند و این عمل وجهه و بازخورد خوبی در اذهان عمومی حاکم بر جامعه عربستان نخواهد داشت. نکته دیگر اینکه زائران از مجادله با کسبه، چانه زدن زیاد و اظهار نداری هنگام خرید، قسم دروغ خوردن و دروغ گفتن در معامله و خریدن اجناس ممنوعه بپرهیزند.

زنان عفیف و با حیای کشورمان نیز باید توجه کنند که در چه مکانی و با چه هدفی حضور پیدا کرده‌اند و با حفظ حجاب و شئونات اسلامی که شایسته یک زن مسلمان ایرانی است، در حج حضور پیدا کنند و سرمشق و الگوی سایر زنان حاضر در این عمل عظیم شوند. آن‌ها باید خود را در معرض دید قرار ندهند و در همه جا عفاف و حجاب خود را حفظ کنند و در پوشش موی سر و اعضای بدن خود دقت بسیار نمایند.

زائران خانه خدا مهمانان خدا هستند و خدمت رسانی به میهمانان خدا و رعایت حال آنان می‌تواند در خشنودی خداوند و قبولی هرچه بیشتر حج تأثیر داشته باشد. مستحب است که انسان در حج به همسفران خود کمک کند. به عنوان مثال کسانی که جوان تر هستند از پیران دستگیری کنند و آنان در به جا آوردن اعمال عبادی یاری و کمک کنند. اگر خواسته‌ای دارند نیاز آن‌ها را برطرف کنند زیرا فتوت و جوانمردی از نشانه‌های مؤمن است. همچنین مراعات حال دیگران و آزار نرساندن به آن‌ها از دیگر آداب سفر و به خصوص سفر حج است. نگاه محبت آمیز به همسفران، پرهیز از سخنان لغو، خوش اخلاقی با همسفران، مراعات حال هم اتاقی‌ها از دیگر وظایف زائر بیت‌الله الحرام است. همچنین سازگاری، صبر و بردباری و حسن خلق شیرینی سفر را دوچندان می‌کند.

در برخورد با همسفران نیز زائر باید بکوشد تا به نیکوترین وجه سخن بگوید و از جدال، دروغ، سخنان نیش‌دار، سخنان بیهوده، غیبت و خشونت پرهیز کند. این مراسم تمرینی برای بهتر شدن و تطهیر و تزکیه نفس است که انشاء الله زائران با رعایت آداب و اخلاق اسلامی در این سفر روحانی، این آداب و اخلاق را برای همیشه در روح و جان خود رسوخ دهند و پس از بازگشت به وطن با سایر هموطنان نیز اینگونه برخورد کنند.

در روایات اسلامی به خنده‌رو و خوش اخلاقی مؤمنان بسیار تاکید شده است. البته این خنده و شوخی نباید در حدی باشد که دیگران آزرده شوند و یا به شخصیت آن‌ها خدشه‌ای وارد شود. خوش‌رفتاری و مدارا با دیگر مسلمانان نیز آن‌ها را نسبت به تشیع و اهل بیت‌ (علیهم‌السلام) علاقمند کرده و دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند.

در پایان مناسک حج زائر پس از توبه و پاک شدن از همه گناهان باید سعی کند این طهارت و پاکی نفس خود را با انجام اعمال و رفتارهای گناه آلوده نکند و اخلاق محمدی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را با خود به ارمغان بیاورد.

اما سخن پایانی اینکه مسئولان و متولیان امر حج باید توجه و اهتمام جدی داشته باشند که تا حد ممکن زائران را با آداب و فرهنگ کشور عربستان و سایر مسلمانان حاضر در این تجمع عظیم آشنا کنند. این آشنایی و آگاهی بهتر است قبل از اعزام زائران به حج صورت گیرد. تا خدای نکرده نمایندگان اعزامی از کشورمان رفتار و اعمالی سر نزد که مایه سرافکندگی کشور و مذهب والای تشیع باشد.