چرا جای نیش پشه می‌خارد؟
اطلاعات موجود نشان می‌دهد که همه پشه‌ها، خونخوار نیستند و فقط پشه ماده است که خون می‌خورد. پشه نر فقط از شیره گیاهان تغذیه می‌کند.
کارشناسان برای شناخت عملکرد نیش پشه آزمایش‌های فراوانی انجام داده‌اند، از جمله با استفاده از میکروسکوپ، پشه‌ای را که در حال نیش زدن پای یک قورباغه بود، زیر نظر گرفتند.
نیش پشه داخل پوست پای قورباغه پیچ می‌خورد و می‌چرخد و دنبال مویرگ می‌گردد، سپس هنگامی که نیش پشه به یک رگ خونی می‌رسد، پمپ‌های مکش شکم پشه، شروع به مکیدن آن می‌کنند. پشه‌ها تقریبا دو برابر وزن خود خون می‌مکند.
بعد از پایان مکش، آن‌ها مقداری از بزاق خود را به بیرون دفع می‌کنند. همین امر، باعث ایجاد آلرژی و حساسیت در بدن انسان می شود که با خارش و درد همراه است.
پشه چه کسانی را نیش می‌زند؟
برخی افراد که پی در پی دچار پشه گزیدگی می‌شوند، کم کم بدنشان در مقابل نیش واکنش نشان نمی‌دهد، یعنی نوعی مصونیت در مقابل آن پیدا می‌کنند.
آزمایش‌های دانشمندان نشان داده است که پشه‌ها پوستی که گرم باشد (دمای بالای 32 درجه) را دوست داشته و برای گزیدن، انتخاب می‌کنند. متوسط دمای پوست انسان بین 31 تا 35 درجه سانتیگراد است. همین نکته، حرف افرادی را که می‌گویند پشه آن‌ها را نیش نمی‌زند، توجیه می‌کند.
اطلاعات موجود نشان می‌دهد که همه پشه‌ها، خونخوار نیستند و فقط پشه ماده است که خون می‌خورد. پشه نر فقط از شیره گیاهان تغذیه می‌کند.
پشه‌های گزنده یا خونخوار را از روی خرطوم بلند و پهن متمایل به جلو شناسایی می‌کنند. پشه معمولی به رنگ قهوه‌ای و خاکستری است. این پشه‌ها در مکان‌های مسکونی بسیارمشاهده می‌شوند. آن‌ها تمایل به آب‌های آلوده دارند و هر جایی آب باشد، زندگی و تولید مثل می‌کنند.
محل زندگی پشه
لوله‌های فاضلاب خانگی، منبع‌های آب، بشکه‌های آب، گلدان‌های مرطوب، ناودان‌ها، حوضچه‌ها و استخرها، آب انبار و حتی مخلوط کود حیوانات با پیشاب انسان برای پشه ها مطلوب است. زمستان‌ها هم در جاهای نمناک و کمی گرم به سرمی‌برند.
فصل پاییز پشه‌های نر و ماده جفت گیری می‌کنند و نرها می‌میرند. پشه ماده زمستان را سپری کرده و در بهار روی آب‌ها تخم‌ریزی می‌کند. لذا با ضدعفونی کردن محل‌های آب می‌توان آن‌ها را نابود کرد.
راز پیدا کردن انسان توسط پشه‌های خونخوار
محققان دانشگاه کالیفرنیا معتقدند دی‌اکسید کربن خارج شده از شش‌ها و در ادامه بوی بدن انسان، توجه پشه‌ها را جلب می‌کند. گیرنده‌های قوی دی اکسید کربن این حشره، به او اجازه می‌دهد تا نسبت به حداقل میزان این گاز فورا واکنش نشان دهد؛ اما بوی پوست بدن انسان تنها در صورت نزدیک بودن حشره به انسان کارایی دارد.
این پشه‌ها قادر به اشاعه بیماری‌هایی نظیر مالاریا، تب زرد و تب دینگو هستند.
پیشگیری از گزش پشه
- پشه‌ها رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند. آن‌ها به سمت رنگ‌های سیاه، قرمز تیره و آبی تیره بیشتر جلب می‌شوند و در مقابل، کمتر به سمت رنگ‌های سفید، زرد و سبز روشن جذب می‌شوند.
- مالیدن آب لیمو روی پوست، اسپری حشره‌کش، نصب توری در و پنجره، پماد و کرم مخصوص فراری دهنده پشه از پوست بدن، ریختن نفت هر چند وقت یک بار در لوله‌های فاضلاب و دستشویی منزل از ورود و گزش پشه جلوگیری می کند.
- هنگام مواجهه با پشه عصبانی نشوید و این قدر تکان نخورید، چون خشم سبب افزایش حرات بدن شده، در نتیجه پشه‌ها بیشتر به سمت شما جذب می‌شوند. سعی کنید آرام چیزی روی خود کشیده و بخوابید.
مبارزه با پشه در خانه
- اولین قدم برای مبارزه با پشه این است که از ورود پشه به داخل خانه جلوگیری کنیم. لذا نصب توری بر روی پنجره‌ها از ضروریات است.
- پشه‌ها نقاطی را دوست دارند که هوای آن ساکن و بی حرکت باشد. بنابراین برای فراهم نشدن چنین شرایطی در منزل بایستی پنجره‌هایی را که روبروی هم قرار دارند باز بگذاریم تا هوا به خوبی در داخل خانه جریان پیدا کند.
- از جمع شدن آب راکد در خانه جلوگیری کنید؛ به عنوان مثال ظرف آب پرندگان را مرتبا عوض کنید و در صورت علاقه به گل و گیاه مراقبت باشید تا در زیر گلدانی‌ها آب جمع نشود.
- اگر از اجاق کباب پزی یا باربیکیو استفاده می‌کنید، کمی گیاه روزماری روی ذغال‌ها بریزید تا پشه‌ها را دور کند.
- با عصاره سیر می‌توان یک ماده طبیعی دور کننده برای مبارزه با پشه تولید کرد. یک قسمت عصاره سیر را با پنج قسمت آب مخلوط کرده، در یک بطری کوچک بریزید. یک نوار کتانی را در این محلول خیس نمایید و در جاهایی مثل پاسیو آویزان کنید. این ترکیب به عنوان یک دور کننده طبِیعی حشرات عمل می‌کند.
- در اطراف خانه، گل همیشه بهار بکارید، زیرا گل همیشه بهار بویی دارد که حشرات آن را دوست ندارند، بنابراین به عنوان یک ماده دور کننده طبیعی حشرات عمل می‌کند.
- یکی از راه‌های ورود پشه به داخل ساختمان، دریچه کولر می‌باشد. بر روی دریچه کولر می‌توان از توری‌های فلزی که با قاب چوبی ساخته شده‌اند و یا از توری‌های پارچه‌ای استفاده کرد.
- اگر برای چند روز به مسافرت می‌روید و در مجاری فاضلاب آبی ریخته نمی‌شود، یک استکان نفت یا گازوئیل را در کف شوی آشپزخانه، حمام و توالت بریزید. لایه روغنی ایجاد شده در اثر ریختن نفت یا گازوئیل بر روی سطح آب، مانع از تنفس لارو پشه می شود.
- اگر قرار است به مدت بیش از دو هفته، به عنوان مثال به علت مسافرت از کولر استفاده نشود، بایستی آب راکد کف کولر تخلیه گردد.
- برای مبارزه با پشه‌های موجود در ساختمان می‌توان از سموم حشره کش متداول که به شکل اسپری در بازار موجوداست، استفاده نمود.
- قبل از ترک منزل، حشره کش را در فضای محیط اسپری نمایید. با بسته بودن پنجره‌ها، پشه‌ها چند ساعت با حشره کش در تماس قرار می‌گیرند. بعد از ورود به منزل، پنجره‌ها را کاملا باز کرده و بعد از تهویه کامل هوا، مشغول کا در منزل شوید.
- دهانه لوله چدنی مربوط به هواکش فاضلاب که بر روی بام ساختمان قرار دارد، بایستی توسط پارچه توری بسته شود تا پشه نتواند به داخل خانه راه یابد.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایسنا
همشهری
معاونت دانشجویی مرکز بهداشت دانشگاه شهید بهشتی
