سیاست خارجی آمریکا بلای جان اوباما؟

كشته شدن انور العولقی در یمن یك واقعیت انتخاباتی را برای باراك اوباما مشخص كرد. باراك اوباما ممكن است به رشته‌ای از موفقیت‌ها در زمینه مبارزه با تروریسم و نقاط مثبتی در زمینه سیاست خارجی نزد عموم دست پیدا كرده باشد اما هیچ كدام چندان به وی در حفظ كاخ سفید برای چهارسال دیگر كمك نخواهند كرد. اینها بخش هایی از تحلیل آسوشیتدپرس در رابطه با مشكلات پیش روی باراك اوباما، رئیس جمهوری آمریكا برای كسب پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 است.

اوباما با شعار سیاست تغییر بر سر کار آمد اما آنچه در عمل مشاهده نشد تغییر در سیاست های این کشور بود. ادامه روند گذشته حتی به بدترین شکل در کنار مشکلات اقتصادی فراوان در آمریکا که تبعات آن در جهان نیز مشاهده شد، تنها دستاورد سیاست‌های اوباما در دور نخست ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا می باشد. زمانی كه باراك اوباما به عنوان یك سناتور در انتخابات ریاست جمهوری آمریكا پیروز شد، تردیدهایی در رابطه با آمادگی وی برای مدیریت مسائل مربوط به امنیت ملی به وجود آمد. باراك اوباما با تحسین‌های فراوانی به خاطر عملیات‌هایی كه منجر به كشته شدن رهبران تروریست‌ها به ویژه اسامه بن لادن و انور العولقی شد، مواجه شده است. دولت آمریكا عقیده دارد كه انور العولقی، شهروند آمریكایی كه روز جمعه در یمن هدف یك هواپیمای بدون سرنشین آمریكا قرار گرفت، نقش عملیاتی ویژه‌ای در توطئه‌های تروریستی داشته است. عملیات‌های تحت رهبری وی شامل دو حمله مهم علیه هواپیماهای آمریكایی است كه یكی از آنها علیه یك هواپیمای مسافربری در كریسمس سال 2009 و دیگری علیه یك هواپیمای باری در سال میلادی گذشته برنامه ریزی شده بودند. باراك اوباما همچنین می‌تواند بر روی اعتبار برخی اقدامات دیگرش در زمینه سیاست خارجی نظیر كمك به مخالفان لیبیایی در سرنگون ساختن معمر قذافی، حمایت از دیگر انقلاب‌های مردمی جهان عرب، به پایان نزدیك كردن جنگ در عراق و افغانستان و امضای معاهده استارت جدید برای كاهش تسلیحات هسته‌ای با روسیه حساب كند. اما نرخ بیكاری همچنان بالا در آمریكا و آشفتگی بازارهای مالی این كشور بدین معنی هستند كه مردم در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر آینده، به احتمال خیلی زیاد با اولویت دادن مساله اقتصاد در ذهنشان اقدام به دادن رای خواهند كرد نه سابقه اوباما در زمینه تروریسم و سیاست خارجی. این موضوع خبر چندان خوبی برای اوباما نیست زیرا مردم در زمینه تروریسم نرخ تایید عملكرد خیلی بالاتری به اوباما می‌دهند تا در زمینه مدیریت وی در اقتصاد.

بر اساس نظرسنجی‌ كه خبرگزاری آسوشیتدپرس با همكاری موسسه نظرسنجی GFk در اواخر ماه اوت انجام داد، نرخ تایید عملكرد باراك اوباما در زمینه تروریسم خیلی بالاتر از همین نرخ در زمینه هر مساله دیگری است. این نظرسنجی مشخص كرده كه 60 درصد از كسانی كه در نظرسنجی شركت كردند مدیریت وی در زمینه تروریسم را تایید می‌كنند اما تنها 36 درصد مدیریت وی بر اقتصاد را تایید كردند كه پایین‌ترین نرخ در این زمینه برای اوباما به حساب می‌آید. همچنین نرخ تایید عملكرد باراك اوباما در مجموع نیز به میزان بی سابقه‌ای كاهش پیدا كرده و به 46 درصد رسیده است. دورنمای انتخاباتی برای باراك اوباما تیره‌تر می‌شود، اگر بدانیم كه 92 درصد از افراد مورد پرسش قرار گرفته اظهار داشته‌اند كه اقتصاد برای آنها مساله‌ای بسیار مهم و یا فوق‌العاده مهم است. در مقام مقایسه، 73 درصد نیز همین عقیده را در زمینه تروریسم داشته‌اند اما حتی آنها نسبت به اینكه اوباما باید دوباره رئیس جمهور شود یا خیر دچار اختلاف نظر هستند. همچنین مشخص نیست كه آیا كشتن العولقی حمایت سیاسی جدیدی برای باراك اوباما به همراه داشته باشد یا خیر. العولقی در چندین مورد از تلاش‌ها برای انجام حملات تروریستی مهم در آمریكا دست داشته است اما نام وی همچون نام اسامه بن لادن برای اغلب آمریكایی‌ها آشنا نیست. دستورات اوباما به نیروهای ویژه آمریكایی برای كشتن بن لادن از طریق عملیاتی علیه مخفیگاه وی در پاكستان جهشی ناگهانی در نرخ محبوبیت باراك اوباما ایجاد كرد. اما این موضوع ناپایدار بود كه نشانه دیگری از درجه دوم اهمیت قرار داشتن تروریسم برای رای دهندگان آمریكایی است.

ریك نلسون، یك كارشناس مركز مطالعات بین‌المللی و استراتژیك آمریكا تصریح کرد: اكنون سال 2004 نیست، مساله تروریسم دیگر اولویت آمریكا نیست. مساله اصلی اكنون اقتصاد و ایجاد شغل است. این مساله هر فعالیت دیگری را كه ما در خارج آمریكا انجام می‌دهیم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

حمله هوایی كه به طور مشترك توسط ارتش آمریكا و سازمان سیا انجام شد و العولقی را به همراه یك شهروند آمریكایی دیگر هدف قرار داد چندان بدون مناقشه نیز نبود. با وقوع این حمله ظاهرا نخستین بار یك شهروند آمریكایی بر پایه اطلاعات محرمانه و به فرمان رئیس جمهوری آمریكا تحت تعقیب قرار گرفته و كشته شده است كه این موضوع سئوالاتی را نسبت به محدوده قدرت رئیس جمهوری آمریكا ایجاد كرده است. ران پل، یك كاندیدای جمهوری خواه آمریكا در انتخابات ریاست جمهوری كشتن العولقی را یك ترور خوانده و گفته كه آمریكایی‌ها نباید به سادگی چنین خشونت‌هایی را علیه شهروندان آمریكایی حتی اگر كه روابط قدرتمندی با تروریسم داشته باشند، بپذیرند. اما از طرف دیگر، كاندیداهای دیگر جمهوری خواه برای ریاست جمهوری در ستایش اوباما برای ایفای نقش در كشتن العولقی، جنبه منفی آن‌چنانی نمی‌بینند. ریك پری، فرماندار تگزاس همراه با آژانس‌های نظامی و اطلاعاتی به اوباما سیاست‌های ضد تروریستی تهاجم آمیز را تبریك گفت. میت رومنی، فرماندار سابق ماساچوست نیز تلاش‌های باراك اوباما را برای تامین امنیت آمریكایی‌ها ستایش كرد و گفت كه مرگ العولقی یك پیروزی مهم در جنگ با تروریسم است. در حالی كه سه ماه تا رقابت‌های انتخاباتی درون حزبی باقی مانده است، مساله تروریسم و سیاست خارجی عملا در میان رقابت‌های جمهوری خواهان غایب است. در حالی كه مشكلات افزایش یافته‌اند، اغلب كاندیداهای جمهوری خواهان سعی كرده‌اند از باراك اوباما به عنوان یك رهبر ضعیف یاد كنند. این احساسی است كه آنها چشم امید دارند تا بر سرخوردگی رای دهندگان از اقتصاد آمریكا افزوده شود.  مشاوران اوباما فراتر از تلاش‌های ضد تروریستی اظهار عقیده می‌كنند كه رئیس جمهوری آمریكا به خاطر دستاوردهای سیاست خارجی خود در عراق، افغانستان و لیبی و حمایت از دیگر قیام‌های دموكراسی خواهانه در جهان عرب در روز انتخابات اعتبار پیدا خواهد كرد. آنها تاكید می‌كنند كه باراك اوباما جایگاه آمریكا را در جهان ارتقاء داده و بدین وسیله كسب حمایت‌های بین‌المللی از سیاست‌هایش را به جای آنكه به تنهایی آنها را دنبال كند، آسان‌تر كرده است.

اما یك نگرانی در میان پشتیبانان اوباما وجود دارد. این نگرانی این است كه یك مساله مربوط به سیاست خارجی كه به احتمال زیاد در رقابت‌های انتخاباتی سال 2012 مطرح خواهد شد، مساله‌ای است كه هنوز موفقیت چندانی را نصیب دولت باراك اوباما نكرده است. این مساله چیزی نیست جز تضمین صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها. اوباما در رابطه با این مساله دردسر ساز، خود را گرفتار میان جمهوری خواهان، رای دهندگان یهودی كه وی را مخالف اسرائیل قلمداد می‌كنند و همچنین اغلب اعضای جامعه بین‌الملل كه با تلاش‌های وی برای مخالفت كردن با طرح به رسمیت شناختن كشور فلسطین در سازمان ملل موافق نیستند، می‌بیند.

در این شرایط اوباما به دلیل عدم توفیق در عرصه اقتصاد و به رغم موفقیت‌هایی که به اصطلاح برای سیاست خارجی آمریکا به دنبال داشته، در انتخابات آینده با چالش مواجه خواهد بود. اگرچه از دید سیاست‌مداران آمریکایی اتفاقات عرصه سیاست خارجی آمریکا به عنوان توفیق نگریسته می شود اما از دید افکار عمومی جهان به عنوان یک رسوایی نگریسته می‌شود. آمریکایی که برای تمام دنیا نسخه‌هایی برای دموکراسی و حضور در عرصه جهانی صادر می کند باید بداند که در عرصه جهانی مقبولیت زیادی به لحاظ سیاست‌هایش ندارد؛  حال چه این مسایل به عنوان توفیق نگریسته شود چه به عنوان ضعف دیده شود...