لیکن‌پلان، عوارض پوستی دارد

لیکن پلان (Lichen planus) یک بیماری عفونی نیست، لذا از شخصی به شخص دیگر سرایت نمی‌کند. این بیماری سرطان نیست و به نظر نمی‌رسد توارث و تغذیه در ایجاد آن نقشی داشته باشند.

امروزه مشخص شده است که این بیماری مربوط به سیستم ایمنی بدن است، یعنی گلبول‌های سفید خون (که در برابر عوامل بیگانه وارد عمل می‌شوند)، در طی این بیماری بر علیه بخش‌های طبیعی پوست، مخاط، مو و یا ناخن فعال می‌شوند.

این عارضه می‌تواند پوست پاها، تنه، بازو، مچ دست، سر یا آلت تناسلی مرد، پوشش داخلی دهان یا مهبل، ناخن‌های پا و دست را درگیر سازد.

لیکن پلان معمولا برای 12 تا 18 ماه باقی می‌مانند و پس از بهبودی، لکه‌های تیره‌ای بر روی پوست بر جای گذارد.

علل

گاهی در اثر واکنش به یک داروی خاص مثل آنتی بیوتیک های سولفونامید یا داروهای ضد روماتیسمی دارای طلا، به وجود آید.

ممکن است ناشی از یک ویروس باشد.

لیکن پلان، درارتباط با استرس نیز است.

علائم

برآمدگی‌های کوچک و برجسته پوستی که خارش دارند.

شایع‌ترین تغییرات ناخن، افزایش خطوط ناخن و شکاف برداشتن صفحه ناخن می‌باشد. در بعضی موارد ناخن‌ها، می‌افتند.

یک خط سفید نامنظم در داخل دهان یا مهبل

در صورت ابتلای سر، ریزش تکه‌ای موها همراه با زخمی شدن سر ممکن است رخ دهد.

خارش شدید به ویژه در شب

خصوصیات ضایعات پوستی

رنگ: ابتدا قرمزند. ضایعات پیشرفته‌تر بنفش هستند. ضایعات درحال بهبودی، قهوه‌ای پررنگ می‌باشند.

سطح: براق، خشک همراه پوسته‌های چسبیده به ضایعه است. ممکن است در سطح ضایعات، خطوطی سفید یا خاکستری دیده شود.

اندازه: حدود نیم تا یک سانتیمتر است.

محل: بیشتر در ساعد، ساق پا، پشت دست‌ها و ناحیه تناسلی آقایان می‌تواند باشد.

بیشتر بیماران جهت خاراندن، ضایعات را می‌مالند و کمتر ممکن است که ضایعات را زخمی کنند و بنابراین ضایعات لیکن پلان معمولاً سالم می‌مانند. این از لحاظ تشخیصی می‌تواند به پزشک کمک نماید.

انواع ضایعات

ضایعات مخاطی، به اشکال مختلف می‌تواند بروز کند. اشکال شایع آن به صورت خطوط سفید شبکه‌ای در مخاط طرفی دهان و زخم‌های دهانی می‌باشد.

ضایعات شبکه‌ای، ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی‌کند. اما کشف آن‌ها در معاینه می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند.

ضایعات دهانی، بسیار طولانی و مزمن بوده و با ناراحتی بسیاری برای بیمار همراهند.

گاهی ضایعات دهانی بدون ضایعات پوستی نیز رخ می‌دهد.

مناطق درگیر لیکن پلان

1- پوست : به وسیله برجستگی‌هایی به رنگ قرمز تیره مشخص می‌شود که می‌توانند خارش زیادی داشته باشند. در بعضی از موارد یک هاشور سفید دیده می‌شود. این ضایعات در هر جای بدن ممکن است دیده شوند، ولی روی مچ دست‌ها و مچ پاها بیشتر دیده می‌شوند.

ضایعات لیکن پلان روی ران‌ها معمولا ظاهر تیره تری دارند و ممکن است به شکل پچ های کلفت به خصوص روی ساق پاها دیده شوند.

در لیکن پلان نوع تاولی که مورد نادری است این ضایعات به شکل تاول دیده می‌شوند.

خیلی از موارد لیکن پلان در مدت 2 سال بهبود می‌یابند و سبب ایجاد لکه‌های قهوه‌ای رنگ در محل ضایعات می‌شوند که ممکن است به مرور زمان بدون درمان کمرنگ تر شوند.

2- دهان : این مشکل، در قسمت داخلی گونه‌ها دیده می‌شود، ولی می‌تواند زبان، لب‌ها و لثه را درگیر کند.

درمان لیکن پلان دهان مشکل‌تر است و دوره درگیری در آن طولانی‌تر از نوع پوستی است.

لیکن پلان دهانی، به صورت ضایعاتی با خطوط و نقاط سفید بروز می‌کند. اشکال شدیدتر لیکن پلان دهانی می‌تواند سبب ایجاد زخم‌های دردناکی در دهان شود که شبیه ضایعات قارچی یا عفونت باشد.

3- ناحیه تناسلی : این نوع کمتر دیده می‌شود. حدود یک پنجم زنان درگیر می‌شوند. مناطق قرمز یا زخم‌های باز، ایجاد درد به خصوص هنگام نزدیکی می‌کنند و نیاز به درمان دارند.

4- ناخن : بخش عمده تغییرات ناخن به علت آسیب بستر یا ریشه ناخن ایجاد می‌شود.

معمولا فقط چند ناخن دست یا پا درگیر می‌شود، ولی گاهی همه ناخن‌ها گرفتار می‌شوند.

5- پوست سر: لیکن پلان می‌تواند قسمت‌های مودار مانند پوست سر را به شکل نادر درگیر کند. سبب ایجاد قرمزی، تحریک و ریزش مو می‌شود.

عوامل خطر

استرس

خستگی

مواجهه با داروها یا مواد شیمیایی

عوارض

ریزش مو

تخریب ناخن‌ها

پیدا شدن ضایعات جدید و برطرف شدن ضایعات قدیمی

در بیماران مبتلا به لیکن پلان دهانی، خطر سرطان دهان کمی بیشتر است.

درمان

استروییدهای موضعی و تزریقی داخل ضایعه

اگر ضایعات گسترده‌تر باشد، استرویید خوراکی استفاده می‌شود.

فتوتراپی

آنتی هیستامین‌ها به دلیل اثر تسکین بخشی جهت کنترل خارش تجویز می‌شوند.

کرم‌ها یا پمادهای کورتونی برای کاهش التهاب و خارش تجویز می‌گردند. برای بهبود پخش شدن و نفوذ این داروها، آن‌ها را بلافاصله پس از حمام کردن استفاده کنید.

قرص‌های کورتونی در موارد شدید بیماری تجویز می‌شود.

تشخیص

دیدن ظاهر ضایعات

بیوپسی پوست (نمونه‌ای از پوست، برداشته شده و در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود).

رژیم غذایی

غذاهای تند و ادویه دار، مرکبات، فرآورده‌های گوجه فرنگی، نوشدنی های محتوی کافئین مثل قهوه، کولا و غذاهای ترد مثل نان تست و چیپس می‌توانند سبب تشدید لیکن پلان دهانی به خصوص در صورت وجود زخم‌های باز در دهان شوند.

نکات قابل توجه

از شستشو با آب سرد برای تخفیف خارش استفاده کنید.

کاهش استرس، به پیشگیری از عود ضایعات کمک می‌کند.

اگر لیکن پلان در اثر مصرف یک دارو ایجاد شده باشد، با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

پزشکان ایران

پزشکان بدون مرز