فرآیند حل مشکل در مدیریت آموزشی

(1)

حل مسأله یک امر تخصصی است که نیاز به آموزش و مهارت دارد. برای تجزیه و تحلیل، شناخت مشکل و عوامل مرتبط با آن و همچنین پیدا کردن راه حل ها و حل مشکل باید به سؤالات اساسی زیر پاسخ داد:

1- مشکل چیست؟ معمولاً، در این مرحله ما نامی برای مشکل در نظر می گیریم و یک طبقه بندی کلی از آن به عمل می آوریم. مثلاً ناراحتی جسمی، حواس پرتی، ضعف درسی و غیره نام گذاری هایی هستند که نوعاً به جنبه های جسمی و روانی تقسیم شده اند.

2- چه علائم و نشانه هایی از مشکل وجود دارد؟ هر مشکل یا مسئله ای دارای نمودهای خارجی و ظاهری است. مثلاً، در بیماری جسمی ممکن است رنگ دانش آموز زرد باشد و دانه هایی بر صورتش ظاهر شده باشد و در بیماری روانی و عاطفی دانش آموز از معلم فاصله بگیرد و هنگام پاسخ دادن ترس دچار لکنت شود و یا با آن مطلبی را می داند موقع پاسخ دادن فراموش کند.

3- طبیعت مشکل چیست؟ در حقیقت، مشکلات پدیده های جسمی و روانی هستند که مانند همه موجودات دیگر دارای طبیعت خاص خود هستند. این پدیده ها دارای مراحل رشد هستند، از ویژگی های جسمی یا ساختارهای خاص برخوردارند و همواره دارای مختصات و ویژگی های قابل مشاهده، اندازه گیری و نام بردن هستند.

4- عوامل به وجود آورنده ی مشکل کدام ها هستند؟ هر مساله یا مشکلی مانند همه پدیده های دیگر از اجزاء، عناصر یا عواملی ساخته می شود. به عنوان مثال، دانش آموزی که از درس خود عقب افتاده، ممکن است در اثر بی برنامه بودن و عدم کنترل، کم هوشی، مشکلات خانوادگی و پایه ی ضعیف و یا روش تدریس نامناسب معلم و عوامل دیگر دچار این مشکل شده باشد. پس، باید مشکل طوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که عوامل تشکیل دهنده آن به خوبی مشخص شوند.

5- روند حرکت (سیر تکاملی) مشکل چیست؟ هیچ مشکلی در طول زمان و در موقعیت های متفاوت به یک حالت باقی نمی ماند و به یک شکل عمل نمی کند. مشکل ضعف درسی چنانچه ادامه یابد و شرایط علیه این مشکل فراهم نشود، سبب ضعیف تر شدن دانش آموز تا سر حد مردودی می شود و بالاخره سایر دروس و زندگی او را تا آخر عمر تحت تأثیر خود قرار می دهد.

6- محیط مشکل با توجه به رابطه مشکل با محیط از چه ویژگی هایی برخوردار است؟ همان طور که هیچ پدیده فیزیکی بدون وجود محیط معنی ندارد، مشکلات مختلف نیز نیاز به محیط دارند و پیوند تنگاتنگی  بین محیط و مشکل وجود دارد. به طور روشن و به عنوان یک اصل باید گفت که بستر رشد هر پدیده یا مشکل محیط آن می باشد.

دانش آموزی که دچار مشکلات اخلاقی شده است، بدون تردید در محیط نامساعدی از نظر دوستان، خانواده، مدرسه و نظایر آن قرار دارد و خود به خود مشکل اخلاقی معنی ندارد.

منبع : روابط انسانی در آموزشگاه - دکتر سید محمد میر کمالی

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: شکوفه باصری

تنظیم : نسیم گنجی منش