اضطراب؛ علائم، علل و درمان آن
اضطراب عبارت است از یک احساس ناراحت‌کننده، ترس و یا خطر با منشا ناشناخته که بر فرد مسلط می‌شود.
نگرانی فکری، جزئی از زندگی روزمره است. کمی نگرانی و اضطراب می‌تواند به تمرکز و انگیزه شما کمک کند. اما اگر اضطراب زیاد باشد، شما احساسی از ناامیدی به همراه گیجی و همچنین احساس نگرانی بیش از حد نسبت به رویدادهای غیرجدی و معمولی زندگی خواهید داشت.
گاهی این اضطراب شدید ممکن است به علت بیماری‌های دیگر از جمله افسردگی و یا محرک‌های جسمی یا احساسی ایجاد گردد که با برطرف شدن عامل ایجاد آن، اضطراب نیز از بین می‌رود.
اضطراب از نظر علمی چندین نوع دارد که شامل این موارد است: اضطراب حاد ناشی از موقعیتی خاص، اختلال در تطابق یافتن با شرایط جدید، اختلال اضطرابی شایع شده، اختلال هراس، اختلال تنش‌زای پس از حادثه، ترس مرض‌گونه و اختلال وسواسی ـ جبری.
در واقع اضطراب با اثر گذاشتن بر روی قسمت ارتباطات در مغز، در خلاقیت و عملکرد انسان مشکل ایجاد می‌کند.
علایم اضطراب
احساس ناراحتی، بی قراری و تحریک پذیری
نگرانی بیش از حد
ترس دائم از این که اتفاق بدی در حال وقوع است و یا احساسی مبنی بر این که دنیا به آخر رسیده است.
عدم تمرکز
احساسی مثل اینکه همه چیز را فراموش می‌کنی
لرزش یا پرش عضلات
ناتوانی جنسی
احساس گرفتگی یا پری در ناحیه گلو یا قفسه سینه
نفس تنگی و افزایش ضربان قلب
عرق سرد و دستان مرطوب
خستگی مفرط
مشکلات خواب(احساس عدم راحتی در به خواب رفتن و بیدار شدن)
کاهش وزن
منگی یا غش
دیدن کابوس
بروز اختلال در روابط اجتماعی
هراس و فرار از موقعیت
علل اضطراب
فعال شدن مکانیسم‌های دفاعی بدن برای مبارزه یا فرار، باعث افزایش ترشح آدرنالین از غدد فوق‌کلیوی می‌شود. موادی که از تجزیه آدرنالین در بدن جمع می‌شوند (کاتکول آمین‌ها)، بخش‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تلاش برای پرهیز از اضطراب، خود موجب اضطراب بیشتر می‌شود.
بسیاری از بیماران احساس اضطراب، عصبانیت و حساسیت خود را در تمام طول زندگی خویش به همراه دارند و این مشکل می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.
اختلالات اضطرابی می‌تواند به همراه دیگر مشکلاتی همچون افسردگی و مصرف مواد مخدر باشد.
مشکلات جسمی اضطراب، بیماری‌های قلبی و ریوی می‌باشد؛ لذا قبل از تشخیص اختلالات اضطرابی، معاینات دقیق پزشکی باید انجام پذیرد.
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی وقتی اتفاق می‌افتد که افراد علائم بالا را داشته باشند. در واقع اختلالات اضطرابی با روابط معمولی افراد و فعالیت‌های روزمره آن‌ها تداخل می‌کند. همچنین زنان دو برابر مردان مستعد ابتلا به این اختلالات می‌باشند. از جمله اختلالات اضطرابی عبارتند از :
- وحشت‌زدگی
- ترس بیش از حد (فوبیا)
- اختلالات وسواسی
- اختلالات اضطرابی پس از تروما
وحشت زدگی
احساس ناگهانی اضطراب و ترس شدید بدون دلیل مشخص یا بدون وجود خطر، وحشت‌زدگی است. علائم این مشکل شامل موارد زیر است:
احساس از دست دادن کنترل خود
احساس مرگ به همراه تنفس سریع و ضربان تند قلب
احساس گیجی، عرق ریزی و یا لرزش
تنفس دشوار و سخت، دردهای قفسه سینه و ضربات نامنظم قلبی
بعضی وقت‌ها این علائم به حدی ناگهانی و شدید اتفاق می‌افتد که فرد فکر می‌کند که دچار حمله قلبی شده است.
خیلی از این علائم ممکن است در بیماری‌های دیگر مثل مشکلات تیروئید و یا انسدادی مزمن ریوی اتفاق بیفتد.
ترس بیش از حد (فوبیا)
ترس بی نهایتی است که بر زندگی روزمره فرد اثر می‌گذارد. این افراد بدون علت دچار ترس می‌گردند.
آن‌ها از ترس بی علت خود آگاهی دارند، ولی قادر به کنترل آن نیستند.
این افراد با فرار و یا خودداری از قرار گرفتن در مکان، با خاطره یا موقعیتی که با دیدن و یا به یاد آوردن آن دچار ترس می‌گردند مقابله می‌کنند.
سه نوع اختلالات ترس عبارتند از:
1- ترس از تنها ماندن یا حضور در مجامع عمومی که قادر به فرار یا کمک گرفتن از کسی نباشد.
2- ترس از حضور در مجامعی که ممکن است مورد انتقاد قرار گیرند.
3- ترس از چیزهای خاص
پیشگیری
از روش‌های کسب آرامش برای کاهش استرس بهره بگیرید.
به فکر تغییر شیوه زندگی خود باشید تا استرس کاهش یابد.
استرس و اضطراب ایجاد شده را کنترل کنید.
از تفکرات بی‌جا و بیش از حد، دوری کنید.
سعی کنید در اجتماعات، حضور بیشتری یابید.
سعی کنید زیادی با خودتان خلوت نکنید و خود را از تنهایی دور کنید.
از سیگار کشیدن خودداری کنید. نیکوتین موجود در سیگار سبب افزایش تحریک پذیری جسمی می‌گردد. همچنین سبب افزایش انقباض عروقی و افزایش کارکرد قلبی می‌شود.
انجام ورزش روزانه می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. حتی یک پیاده روی می‌تواند شما را آرام نگه دارد.
درمان
- ابتدا ترس و اضطراب خود را در رابطه با موقعیت خاص بشناسید و قبول کنید که شما دچار این اضطراب هستید و برای مواجهه با این موقعیت برنامه ریزی کنید؛ برای مثال اگر شما دائم در خصوص مسائل مالی اضطراب دارید، یک برنامه پس انداز پول را برنامه ریزی کنید و یا بودجه را به طور مجزا در نظر بگیرید.
- در مشکلات قبلی خود باقی نمانید. تغییراتی ایجاد کنید که احساس راحتی بیشتری داشته باشید و اجازه دهید تا مشکلات را پشت سر بگذارید.
- تنش‌ها را با ورزش و ماساژ از خودتان دور سازید.
- از روش های رهاسازی (Relaxation) استفاده نمایید.
- به اندازه کافی استراحت کنید و اگر در خواب مشکل دارید به پزشک مراجعه نمایید.
- از الکل ، کافئین و شکلات و سیگار دوری جویید.
- فکر خود را مشغول نمایید.
- برای لذت بردن به بیرون بروید، مثل دیدن یک فیلم طنز، پیاده روی و یا کوهنوردی.
- برنامه ریزی روزانه داشته باشید. داشتن کار بیش از حد و یا بیکار بودن در طی روز می‌تواند به اضطراب شما بیفزاید.
- علائم خود را یادداشت کنید و گاهی به دوست صمیمی خود آن‌ها را بازگو کنید. گاهی مواقع گفتگو کردن با یک دوست از اضطراب شما می‌کاهد.
- در گروه‌های اجتماعی شرکت کنید و یا به طور داوطلبانه به کمک دیگران بپردازید.
دارو درمانی
- امکان دارد داروهای ضداضطراب مثل بنزودیازپین‌ها برای مدتی کوتاه توسط پزشک تجویز شوند.
- امکان دارد از داروهای ضدافسردگی برای اختلال هراس استفاده شود.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
دانشنامه رشد
سیمرغ - دکتر سمیرا سرخوش
