زلزله رسانه ای اختلاس

دو ماه پیش از آشکار شدن این تخلف بزرگ ، در روز چهارشنبه 25 خرداد ماه ، در سرمقاله ای تحت عنوان "علف های هرز!" ابعاد نهفته ای از تاسیس پی در پی بانک های خصوصی با پشتیبانی جریان انحرافی نظیر بانک تات و آریا را آشکار نموده بود.

"رکورد اختلاس در کشور شکسته شد!" ؛ "از پذیره نویسی نیم ساعته تا اختلاس 3 هزار میلیاردی" ؛ "اختلاس3هزار میلیارد تومانی" ؛ "اختلاس بانک صادرات" ؛ "بی سابقه ترین پرونده ی فساد اقتصادی" و صدها تیتر دیگر ، پُر بیننده ترین اخبار رسانه های کشور در دو ماه اخیر بوده اند . جریان اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی ، واقعه ای بود که از اوایل مرداد ماه و با پیش قراولی روزنامه کیهان صدر نشین صفحه ی نخست رسانه های کشور شد.

با توجه به این که ، عصر حاضر به "عصر ارتباطات" معروف گشته ، رسانه ها بیشترین نقش را بر عهده دارند زیرا اطلاع رسانی مهمترین امر در این دوره محسوب می شود اما گاهی این نقش پُر رنگ تر از همیشه شده و از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد و این اهمیت آنجایی برجسته می شود که خبری با ارزش فوق العاده به وقوع پیوندد . در چنین زمانی است که مردم تشنه ی حقیقت گشته و در اثنای رسانه ها به جستجوی این مهم می پردازند که مصداق آن بحث اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی می باشد که اخیرا سر فصل اکثر رسانه های داخلی و خارجی شده و با اخبار ضد و نقیض این رسانه ها باعث سردرگمی افکار عمومی و نهان گشتن واقعیت امر گشته و در این میان نوک پیکان اتهام بسوی رسانه ها می باشد.

امروزه بر همگان واضح گشته که اصلی ترین وظیفه ی رسانه ها "اطلاع رسانی" (Information) است ، جریان اختلاس نه تنها رسانه ها را در بهت و حیرت فرو برد ، بلکه به دلیل برخی ابعاد خود ، ستون های نظام بانکی و مالی کشور را نیز به لرزه درآورد.

اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی در بانک صادرات که بی شک بزرگترین اختلاس تاریخ اقتصادی کشور به شمار می رود ، از فعالیت خزنده ای ناشی شد که کیهان در مقطعی از ابعاد پیدا و پنهان آن پرده برداشته بود و حتی دو ماه پیش از آشکار شدن این تخلف بزرگ ، در روز چهارشنبه 25 خرداد ماه ، در سرمقاله ای تحت عنوان "علف های هرز!" ابعاد نهفته ای از تاسیس پی در پی بانک های خصوصی با پشتیبانی جریان انحرافی نظیر بانک تات و آریا را آشکار نموده بود. و همین طور خبرگزاری مهر در مطلبی خبر از  توقف امتیاز بانک اریا داده بود و طبق خبرها سایت آینده اولین پایگاه خبری است که خبر اختلاس را رویدرگاه خبری خود قرار داد.

ماجرا از این قرار بود که فردی به نام "امیر منصور آریا" ، با تبانی و نفوذ به شعبه ی بانک صادرات خوزستان ، اقدام به صدور LCهای (اعتبار اسنادی ریالی داخلی) جعلی با مبالغ ده ها میلیارد تومان می کرده و بدون آنکه وجه" ال سی های" مذکور را به بانک بپردازد ، آن ها را دریافت و به بانک های دولتی و خصوصی دیگر به قیمتی پایین تر از قیمت رسمی LC فروخته است.

در این روند و با اشاعه ی این خبر رسانه های مختلفی به پرورش این جریان پرداختند ، برخی به بررسی حقایق و بعضی به بزرگ نمایی توجه داشتند اما آنچه حائز اهمیت می باشد و نیاز به تاکید وافری دارد این که ، وظیفه ی اصلی رسانه ها ایجاب می کند که درباره ی خبرها و به ویژه چنین خبر حساسی که حتی ممکن است به امنیت کشور لطمه ی جدی وارد کند ، با ظرافت بیشتری برخورد کنند و از هر گونه اغراق و نشر اخبار تحریف شده و شایعه پراکنی حذر نمایند . البته در این روند مسئولین نیز نقش اساسی را بر عهده دارند زیرا اگر مسئولین به موقع رسانه ها را از لحاظ اخبار و اطلاعات ، تغذیه نمایند دیگر جایی برای اخبار کذب و ادله های بی پایه و اساس نمی ماند ؛ از سوی دیگر محروم کردن رسانه ها از دسترسی به اخبار دست اول جای تامل دارد و هزینه ی جبران ناپذیری از منظر اطلاع رسانی و انتشار اخبار صحیح درعرصه ی داخلی و حتی بین المللی را در پی خواهد داشت. همانطور که رهبری هم در سخنان دیروز خود در جمع کارگزاران نسبت به اطلاع رسانی مناسب به مردم خطاب به قوه قضائیه توصیه مؤکد کردند.

در مقابل رسانه ها نیز نباید از شرایط سو استفاده کرده و از رسالت حرفه ای و اخلاقی خود دور شوند، آنان باید مطابق با مصالح مردم این ماجرا را پیگیری کنند و از منافع فردی و گروهی به دور باشند.

همچنین رهبری در این دیدار با اشاره به اطلاع رسانی که در روز های گذشته در خصوص این حادثه انجام گرفته است، خاطر نشان کردند: رسانه ها بیش از این نباید به جنجال و هیاهو درباره این ماجرا ادامه دهند، بلکه باید به مسئولان اجازه دهند تا عاقلانه، مدبرانه، قوی و با دقت قضایا را پیگیری و بررسی کنند.رهبر انقلاب اسلامی در ادامه تأکید کردند: ادامه هیاهو و جنجال، بخصوص اگر عده ای بدنبال استفاده های دیگر از این مسائل باشند، به صلاح نیست و همه باید مراقب باشند.

واکنش رسانه های خارجی

اختلاس 3هزار میلیارد تومانی از بانک صادرات بازتاب های گسترده و گوناگونی  در رسانه های خارجی داشت ، تا جایی که برخی از این رسانه ها گزارش های لحظه به لحظه از سرنوشت مدیرعامل مستعفی بانک ملی منتشر کردند و برخی دیگر با توجه به موقعیت پیش آمده ، بهانه ای جهت ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی و ملتهب نشان دادن فضای کشور ، به دست آوردند ، همان طور که "واشنگتن پست" (Washington Post) در گزارشی با اشاره به این اتفاق ادعا کرد : "نام چندین نفر از مقامات ارشد ایرانی در این رسوایی به چشم می خورد که نقش بسزایی را در اختلاس 3هزار میلیارد دلاری برعهده داشتند".

اما سایر این رسانه ها ، نیز به طور خنثی و سوگیرانه اقدام به پخش اخبار مربوط به اختلاس کردند و نتوانستند از کنار این موضوع به راحتی گذر کنند، که برخی از آنان اشاره می کنیم:

سایت صدای آمریکا با انتخاب تیتر "زلزله در نظام بانکی" ؛ "برکناری روسای سه بانک ایران" نوشت: "در اولین واکنش دولت ایران به اختلاس 3هزار میلیارد تومانی ، امروز تعدادی از مقامات بانک های ملی و صادرات برکنار شدند و مدیر عامل بانک ملی نیز استعفا کرد . موج برکناری ها ، یک روز بعد از نشست مطبوعاتی دادستان کل ایران رخ داده که در آن غلامحسین محسنی اژه ای به تخلفات مسولان بانک ها اشاره کرد."

صدای آمریکا افزود : "به رغم ادعاهای مقام های دولتی ، عزل و پذیرش استعفای مقام های بانکی می تواند این معنا را بدهد که بالاخره مقام های ایرانی تا حدودی مسولیت پذیری را درک کرده اند و حال که فسادی در مجموعه شان اتفاق افتاده ، استعفا داده اند و این موردی که در ایران کمتر دیده شده است."

سایت صدای امریکا در ادامه خبر رسانی خود نتوانسته از عادت دشمنی اش دست بردارد و در برنامه هایی به شانتاژ خبری و جنگ روانی رو آورده است، نکته ای که دور از ذهن نبود. به طور مثال  چند شب گذشته در برنامه ای، این اختلاس را نه به زمان حال بلکه به گذشته های دور تر ( زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی) نسبت داده و حتی اختلاس را امری دانستند که در قلب نظام جمهوری اسلامی ریشه دارد! در حالی که رهبری در رابطه با مبارزه با فساد همواره پیش قدم بوده و این موضوع را به مسئولین گوشزد می نمایند.

سایت بی بی سی و سایت رادیو فردا نیز با انعکاس این خبر در مطالبی مشابه با انتخاب تیتر های "پیامدهای بزرگترین اختلاس ایران" ؛ "استعفا و برکناری چهار مقام بانکی" و "استعفای مدیر عامل بانک ملی و برکناری مدیرعامل بانک صادرات" برای خبر های خود نوشتند : "در حالی که رسانه های خبری ایران از استعفای محمود رضا خاوری ، مدیرعامل بانک ملی ایران به دلیل دخالت این بانک در ماجرای بزرگترین اختلاس تاریخ ایران خبر داده اند ، درهمین رابطه کمیته ی منتخب دولت نیز محمد جهرمی ، مدیرعامل بانک صادرات ، ولی الله ضرابیه ، مدیرعامل بانک سامان اقتصاد و یکی از اعضای هیات مدیره ی بانک ملی را از سِمت های خود برکنار کرده است.

این در حالی است که لحظه به لحظه ابعاد پنهانی از ماجرای اختلاس در رسانه‌ ها داخلی کشور منتشر می‌ شود ، تا جایی که برخی خبرها ، حکایت از کلید خوردن پروژه‌ ای برای انحراف رسانه‌‌ ها از ماجرای اصلی بزرگترین رسوایی اقتصادی کشور را داشتند . در چنین شرایطی ، آیا قابل قبول است که در بحث بسیار مهمی مانند پرونده ی اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی که همه ی دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران در صدد بهره برداری رسانه ای سوء از این موضوع هستند ، کسانی در فضای رسانه ای داخلی برای بهره برداری جناحی و گروهی با اقداماتی با آنها هم صدا شوند ؟ این افراد با در اختیار گرفتن منبع اصلی اخبار این پرونده ، در صدد هستند تا با هدایت روند رسانه ای آن ، افراد یا دستگاه های خاصی را مرتبط با این پرونده جلوه دهند و این روند به دور از منشور اخلاقی رسانه ها می باشد.

نکته ی دیگری که سوالی بی پاسخ را رقم زده این است که ، با کنار گذاشتن تمامی کاستی ها در رابطه با اطلاع رسانی مسئولین نسبت به رسانه ها ، چرا روند بررسی جرایم سران اختلاس غیر علنی برگزار شد ؟ زمانی که جامعه تشنه ی نیل به حقیقت است و بر سر دوراهی اخبار داخلی و خارجی مانده ، آیا این روند به شبهه افکنی دامن نخواهد زد؟ در حالی که آنچه در اذهان رسانه ها باقی مانده ، این است که در اختلاس‌ های گذشته ، از جمله شهرام جزایری (1381) ، غلامحسین کرباسچی (1377)‌ و فاضل خداداد (1374) ، بیشتر نشست‌ ها علنی برگزار شد و هیچ یک از مقامات دولتی هم پافشاری به برگزار نشدن رسمی این نشست‌ ها نداشتند . پس پنهان کاری برخی از مسئولان ، آن هم به بهانه ی فرار نکردن برخی از متخلفان این اختلاس بزرگ ، در حالی که هنوز برخی از مظنونان اصلی آن به راحتی به خارج از کشور سفر می ‌کنند ،‌ نکته ‌ای است که از دید هیچ روزنامه‌ نگار و رسانه‌ ای پنهان نخواهد ماند . در واقع نکته ی حائز اهمیت اینجاست که افزون بر اینکه باید با عوامل این اختلاس بزرگ به شدت برخورد شود ، نباید از نقش افراد مختلف در بدنه ، که موجبات تسهیل این فرآیند را فراهم آورده‌ اند ، نیز غافل شد. و