یازده عامل ایجادکننده پوکی استخوان
اگر میزان تخریب استخوان بیش از ساخته شدن آن باشد، فضاهای بین شبکههای داخلی استخوان بزرگ میشوند و اصطلاحا پوکی استخوان اتفاق میافتد.
اگر میزان تخریب استخوان بیش از ساخته شدن آن باشد، فضاهای بین شبکههای داخلی استخوان بزرگ میشوند و اصطلاحا پوکی استخوان اتفاق میافتد.
اگر میزان تخریب استخوان بیش از ساخته شدن آن باشد، فضاهای بین شبکههای داخلی استخوان بزرگ میشوند و اصطلاحا پوکی استخوان اتفاق میافتد.
استخوان بافت زندهای است که از دو لایه داخلی و خارجی تشکیل شده است. لایه داخلی ضخیم بوده و از شبکههای محکمی تشکیل شده که توده استخوانی را ایجاد میکند. در بدن انسان، استخوانها به طور مرتب ساخته شده و از بین میروند. البته سرعت این روند در تمام عمر فرد یکسان نیست، به طوری که توده استخوانی در سنین بیست تا سی سالگی به حداکثر میزان خود میرسد و سپس به تدریج کاهش مییابد. حداکثر توده استخوانی در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل ارثی، تغذیه، فعالیت بدنی و شیوه زندگی در طول دوره رشد بستگی دارد.
در این وضعیت، استخوان ضعیف شده و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی میشود. این پدیده در سنین سالمندی شایع بوده اما با اقدامات سادهای میتوان آن را به تأخیر انداخت یا شدت آن را کاهش داد.
پوکی استخوان اغلب تا زمان شکستگی استخوانی علامتی ندارد
اهمیت پوکی استخوان در آن است که اغلب تا زمان شکستگی استخوانی علامتی ندارد. ستون فقرات، استخوان ران، لگن، مچ دست و انتهای ساعد به ترتیب شایعترین محلهایی هستند که در اثر پوکی استخوان دچار شکستگی میشوند. بسیاری از شکستگیهای ستون فقرات تنها با درد شدید پشت همراه هستند و علامت دیگری ندارند. انحراف ستون مهرهها در اثر جوش خوردن خودبهخودی آنها میتواند از علائم این بیماری باشد.
چه عواملی ایجادکننده پوکی استخوان هستند؟
- سن: با بالارفتن سن، تراکم استخوان در هر دو جنس به تدریج کاهش مییابد؛ به طوری که از حدود 40 سالگی نیم تا یک درصد در سال کاهش می یابد.
- جنس: پوکی استخوان در زنان به دلیل کم بودن توده استخوان و پدیده یائسگی شایعتر است؛ به طوری که زنان در هر سنی چهار تا پنج برابر مردان دچار شکستگی استخوان میشوند.
- یائسگی و کاهش هورمونهای جنسی: هورمونهای جنسی نقش مهمی در استحکام استخوانها دارند. بنابراین هر عاملی از جمله یائسگی که باعث کم شدن این هورمونها شود پوکی استخوان را تسریع می کند.
- سابقه فامیلی: در صورت سابقه شکستگی در بستگان نزدیک (پدر، مادر، خواهر و برادر) احتمال ابتلا به شکستگی تا دو برابر افزایش مییابد.
- نژاد و عوامل ارثی: نژاد آسیایی و افرادی که پوست و موی روشن دارند، بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.
- جثه بدنی: استخوانبندی ظریف و جثه کوچکتر موجب افزایش احتمال پوکی استخوان میشود.
- بیماریهای همراه: برخی بیماریها نظیر بیماریهای مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع یك، افزایش هورمون تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات هورمونهای جنسی، اسهال مزمن و اختلالات سوء جذب، بیاشتهایی عصبی، پیوند اعضا و برخی سرطانها باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان میشوند.
- مصرف داروها: مصرف طولانیمدت داروهای حاوی کورتون، داروهای ضد صرع و داروهایی که برای درمان بیماریهای تیروئید مصرف میشوند؛ موجب بروز پوکی استخوان میشود. این دسته داروها حتما باید با تجویز پزشک و درصورت نیاز با مکملهای دارویی مانند کلسیم و ویتامین «د» مصرف شوند.
- ورزش و فعالیت بدنی: ورزش سبب افزایش رشد استخوانی به ویژه در کودکی و دوران بلوغ میشود. ورزش مناسب و متناسب با سن به طور مستمر موجب افزایش تراکم استخوانی میشود.
- رژیم غذایی: کلسیم باعث قوی شدن استخوانها میشود. ویتامین «د» نیز مانند کلیدی است که باعث ورود کلسیم به استخوانها و استحکام آنها میشود. مصرف این دو ماده در رژیم غذایی به پیشگیری از پوکی استخوان کمک میکنند.
- مصرف دخانیات و الکل: مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان، پیپ و چپق موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمونهای جنسی میشود که به تسریع پوکی استخوان میانجامد. مصرف الکل نیز با کم کردن فعالیت سلولهای سازنده استخوان موجب پوکی استخوان میشود.