چگونه بفهمیم استخوان‌مان شکسته؟

استخوان‌ها سخت و محکم هستند، اما با این حال آن‌ها هم گاهی می‌شکنند. مانند یک مداد، استخوان‌ها تحت فشار، خم می‌شوند، اگر فشار را بالاتر ببریم یا ناگهانی وارد کنیم، می‌شکنند؛ به طور مثال اگر در حین بازی زمین بخورید، یا از میله‌های بارفیکس پایین بیفتید، ممکن است استخوان‌هایتان بشکند.

فرض کنید همسر شما برای تعویض لامپ سقف، بالای نردبان رفته است، اما وقتی قصد پایین آمدن از نردبان را دارد، ناگهان یکی از پله‌های نردبان می‌شکند و او به پایین سقوط می‌کند. دست او بسیار درد می‌کند و شما را نگران کرده است.

دستش را بررسی می‌کنید و مشکوک به شکستگی می‌شوید. ولی نمی‌دانید چه علائم و نشانه‌هایی شک شما را به یقین تبدیل می‌کند. در این زمان چه می‌کنید؟

معمولا تشخیص شکستگی توسط افراد غیرمتخصص کار آسانی نیست، اما زمانی که مشکوک هستید فرض را بر شکستگی بگذارید.

شکستگی یا ترک‌خوردگی، در اثر از بین رفتن تداوم و پیوستگی استخوان‌های بدن ایجاد می‌شود. شکستگی به دو نوع باز و بسته تقسیم می‌شود. در شکستگی باز، پوست روی قسمت شکسته بر اثر بیرون زدن استخوان یا بر اثر ضربه مستقیم هنگام شکستگی، بریده یا پاره می‌شود، اما در شکستگی بسته پوست پاره نشده و هیچ زخمی در محل شکستگی دیده نمی‌شود.

معمولا در شکستگی‌های باز، به دلیل وجود زخم خونریزی دهنده، احتمال عفونت بسیار زیاد است و در مقایسه با شکستگی‌های بسته خطرناک‌ترند.

نشانه‌های شکستگی استخوان

1 ـ تورم: این علامت بلافاصله بعد از شکستگی اتفاق می‌افتد. معمولا در شکستگی‌ها، لبه‌های تیز استخوان شکسته باعث پاره یا بریده شدن قسمتی از بافت و برخی عروق کنار محل آسیب دیده شده و منجر به خونریزی و التهاب ناحیه می‌شود.

2 ـ تغییر شکل: معمولا بر اثر بروز شکستگی ممکن است تغییر شکل، کوتاه‌شدگی یا زاویه‌دار شدن استخوان در محل آسیب دیده رویت شود. البته در ترک‌خوردگی یا مو برداشتن، بد شکلی قابل رویت نیست. برای بررسی تغییر شکل، عضو آسیب‌دیده را با عضو سالم طرف دیگر مقایسه کنید.

3 ـ لمس دردناک: یکی از علائم قابل اعتماد شکستگی، لمس دردناک است. معمولا حساسیت به درد تنها در محل آسیب‌دیده وجود دارد و غالبا مصدوم می‌تواند نقطه درد را با انگشت نشان دهد. برای پیدا کردن محل شکستگی، پوشش عضو را کنار بزنید و به آرامی طول استخوان را لمس کنید. نقطه‌ای که به لمس حساس بود و درد گرفت می‌تواند محل شکستگی باشد.

4 ـ ناکار شدن عضو آسیب‌دیده: اگر عضو شکسته باشد، با حرکت دادن دردناک می‌شود. در این زمان مصدوم به دلیل درد زیاد از به کارگیری عضو، امتناع ورزیده و عضو در حرکت ناتوان می‌شود. البته توجه داشته باشید، احتمال دارد مصدوم با تحمل درد، عضو را تکان دهد.

5 ـ احساس ساییده شدن دو سر شکسته‌ی استخوان: گاهی مصدوم هنگام بروز شکستگی، صدای شکسته شدن استخوان یا در زمان حرکت عضو، صدای ساییده شدن دو سر استخوان را احساس می‌کند. این علامت، نشانه حتمی شکستگی است.

6 ـ لمس فاصله بین دو سر استخوان شکسته: در صورت لمس این فاصله، شکستگی حتمی است.

7- تغییر رنگ ناحیه آسیب‌دیده: معمولا آخرین و دیررس‌ترین علامتی که نشان‌دهنده شکستگی است، رنگ پریدگی یا کبودی در محل شکستگی است که معمولا یک ساعت بعد از شکستگی اتفاق می‌افتد.

انواع شکستگی استخوان

انواع شکستگی استخوان از یک ترک برداشتن تا تکه تکه شدن است:

- شکستگی کامل : به شکستگی می‌گویند که استخوان دو تکه شود.

- شکستگی ساده : به شکستگی می‌گویند که استخوان از یک سمت ترک بردارد.

- شکستگی تک : به شکستگی می‌گویند که استخوان در یک جا بشکند.

- شکستگی مرکب : به شکستگی می‌گویند که استخوان قطعه قطعه شده یا خرد شود.

- خمیدگی استخوان : اغلب در بچه‌ها پیش می‌آید و استخوان دچار خمیدگی می‌شود، ولی نمی‌شکند.

- شکستگی باز : در این حالت استخوان شکسته از پوست بیرون می‌زند.

- شکستگی بسته : در این حالت استخوان شکسته از پوست بیرون نمی‌زند.

وقتی استخوان می‌شکند چه باید کنیم؟

اگر کسی دیگر دچار شکستگی شود، مهم‌ترین کارهایی که باید برای او انجام دهید، از این قرار است :

- آرامش خود را حفظ کنید.

- مطمئن شوید که فرد آسیب دیده در وضعیت راحتی قرار بگیرد.

- بزرگ‌تر ها را با خبر کنید.

- اگر کسی نبود با شماره 115 ، اورژانس را باخبر کنید.

- بدترین کار برای شکستگی، حرکت دادن فرد آسیب دیده است. این کار ممکن است شدت جراحت را بیشتر کند. هنگامی که شکستگی در ناحیه بازو یا پا باشد، در این صورت باید قبل از حرکت، با بالش یا حوله، عضو آسیب دیده را طوری بست که در هنگام حرکت زیاد تکان نخورد.

پزشک برای بهبود شکستگی استخوان چه می‌کند؟

پزشک اول باید بفهمد که شکستگی از چه نوع است. به همین منظور اول از استخوان عکس می‌گیرد. وقتی وضعیت روشن شد، پزشک استخوان‌های شکسته را در جاهای خود، درست مرتب می‌کند. اگر شکستگی از نوع مرکب باشد و یا استخوان چند تکه شده باشد، پزشک برای کنار هم قرار دادن تکه‌ها از پین استفاده می‌کند. البته در این لحظه بیمار را بیهوش می‌کند. وقتی شکستگی بهبود یافت، پزشک پین‌ها را بر می‌دارد.

مرحله بعد از شکسته بندی ، بستن صحیح عضو است، یعنی عضو مصدوم را گچ می‌گیرند.

بسته به سن فرد و نوع شکستگی، گچ گرفتن می‌تواند یک تا دو ماه طول بکشد. وقتی استخوان شکسته، ترمیم شد، گچ را به کمک اره می‌برند و عضو را خارج می‌کنند.

بعد از باز کردن گچ، محل گچ گرفتگی ممکن است رنگ پریده یا خشک یا پوسته پوسته به نظر آید. موها سیاه‌تر و عضو به نظر کوچکتر آید، زیرا در این مدت به خاطر استراحت عضو، ماهیچه‌ها کمی ضعیف و لاغر می‌شوند. ولی نباید نگران شد، همه این‌ها موقتی است.

بچه‌ها خیلی سریع‌تر سلامتی خود را به دست می‌آورند. پزشک گاهی بعضی ورزش‌ها را توصیه می‌کند که باعث تقویت بیشتر عضو آسیب دیده می‌شود. نکات ایمنی را پزشک حتما به بیمار گوشزد می‌کند.

سخن آخر

در انتها باید گفت که به کمک ورزش و تغذیه‌ی کامل می‌توانیم استخوان‌های سالم و قوی داشته باشیم، طوری که در برابر ضربه‌ها و تصادفات مقاومت بیشتری داشته باشند و به راحتی نشکنند.

ورزش‌هایی مانند پریدن، دویدن و استفاده از مواد غذایی کلسیم دار (مثل لبنیات و شیر . . . ) بیشترین تاثیر را در استحکام استخوان‌ها می‌توانند داشته باشند.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

مجله پزشکی مادر

جام جم آنلاین