دسته کلیدی برای اجابت دعا
اگر می‌خواهید دعای شما مستجاب شود، تکالیف الهی را انجام دهید. قرآن می‌گوید: «أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ» (بقره/40) شما اگر می‌خواهید بازار به شما نسیه دهد خوش حساب باشید. آدم خوش حساب شریک مال مردم است.
عدم استجابت برخی دعاها
چرا بعضی از دعاها مستجاب نمی‌شود. مگر خدا نگفته : «ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ» دعا کن من مستجاب می‌کنم. ما که دعا کردیم مستجاب نشد؟!
می‌گویم: بله در قرآن همین یک آیه نیست. هم داریم «أَسْتَجِبْ لَکُمْ» یعنی من مستجاب می‌کنم ،هم یک آیه جای دیگر می‌گوید: «اسْتَجیبُوا» (انفال/24) وقتی پیغمبر شما را می‌خواند، شما هم استجابت کنید. هم «استَجِب» داریم، هم «اسْتَجیبُوا»، «اسْتَجب» یعنی خدا می‌گوید: من مستجاب می‌کنم. «اسْتَجیبُوا» یعنی من هم که شما را می‌خوانم، شما هم جواب دهید... چقدر «حی علی الصلاة» گفتیم مسجد نیامدی هی گفتیم بیا، نیامدی.
ما «اسْتَجیبُوا» نمی‌گوییم. تنها نباید یک آیه‌ی قرآن را که به نفعمان است را توجه کنیم ، توجه کنیم که در کنار «اسْتَجب»، «اسْتَجیبُوا» یی هم وجود دارد .
قرآن می‌گوید: «أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُم»(بقره/40) شما وفادار باشید من هم وفا دارم. اما ما وفا نداریم. چقدر نذر می‌کنیم، که خدایا چنین کن، چنین کن من چنین می‌کنم. همین که مشکل ما حل شد، دیگر همه چیز را فراموش می‌کنیم؛ شتر دیدی ندیدی اتفاق می‌افتد .
طلب خیر از خداوند، نه تعیین تکلیف
مسأله‌ی دیگر در دعا این است که به خدا نگوییم چه کن. وقتی زلیخا عاشق یوسف شد، یوسف گفت : خدایا زندان از این خانه برای من بهتر است : «رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَی» (یوسف/33) خدایا زندان برای من بهتر از این است که در این خانه این خانم عاشق من شود. بالاخره گذار یوسف به زندان افتاد. در فیلمش هم دیدید. یوسف یک روز گفت: خدایا این هم شد کار؟ در جوانی در چاه افتادیم، در زندان افتادیم. گفت: خودت خواستی. چرا گفتی زندان؟ باید بگویی خدایا من را از این گیر نجات بده. (در چگونگی کارها و انجام آن‌ها دخالت نکنیم !)
موسی وقتی تحت تعقیب بود، به او گفتند: قرار است تو را بگیرند و بکشند. از منطقه فرعونی به منطقه مدین رفت. کنار یک درختی نشست و چنین دعایی کرد : «ربِّ انّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیرٌ» (قصص/24) خدایا هرچه که نازل کنی، از خیر فقیر هستم.
امام صادق علیه السلام در ضمن این آیه ی قرآن فرمود: موسی علیه السلام نان می‌خواست، گرسنه بود، اما اسم نان را نبرد. گفت: خدایا خیر برسان. نتیجه چه شد؟ (داستان دختران شعیب و پیشنهاد شعیب و اینکه در آخر ...)شغل نداشت، شغل پیدا کرد. سرمایه نداشت، سرمایه پیدا کرد. زن نداشت، زن پیدا کرد. مسکن نداشت، مسکن پیدا کرد. گرسنه بود، سیر شد.
هیچ گاه برای خدا تعیین تکلیف نکنیم که به من چه بده و چه چیز نده ، همه چیز را به خدا واگذار نمایید !
نگو خدایا به من پول بده که مکه بروم : «اللهم ارزقنی حج» خدایا حج قسمت من کن. حالا با پول یا بی‌پول؟ میلیون ها آدم مکه رفتند، بی‌پول. میلیون‌ها پولدار هم هست نرفتند.
یک حدیث دیگر داریم. امام رضا فرمود: «شَکِّا» یعنی یوسف شکایت کرد.«فَقَالَ یَا رَبِّ بِمَا ذَا اسْتَحْقَقْتُ السِّجْن» (بحارالانوار/ج12/ص247) چطور مستحق زندان شدم؟ چطور شد من در زندان افتادم؟ «فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ» گفت «أَنْتَ اخْتَرْتَه» خودت گفتی زندان! یادت رفت گفتی «رَبِّ السِّجْنُ أَحَب» . بلکه در هر چیز تنها باید خواستار عافیت از خداوند باشیم :«هَلَّا قُلْتَ الْعَافِیَةُ أَحَبُّ إِلَی»
تدبیر کارها در کنار دعا
گاهی در کارهایمان تدبیری نداشته و فقط می‌خواهیم که انجام دهیم . در حدیث داریم که کسی جنس را نسیه داده، سند ندارد، چک ندارد، سفته ندارد، شاهد نگرفته، رهن هم نگرفته، همین‌طور الکی پولش را داده است. مالش تلف شده است. خدا دعایش را برای برگشت مال مستجاب نمی‌کند. می‌گوید: مگر به تو عقل ندادم. تو پول نقد را می‌دهی، یا یک چیزی رهن بگیر، یا یک شاهد بگیر، یا چک بگیر، سفته بگیر.
امام صادق می‌فرماید : گاهی وقت‌ها دعا مستجاب می‌شود، بعد از دعا انسان یک گناهی می‌کند به خاطر گناه مسیرش عوض می‌شود .(داستان بلعم باعورا)
گاهی مستجاب نشدن لطف است. یک روز قارون با فخر و بزرگی در میان قوم خود در حال عبور بود ، عده‌ای با دیدن همراهان و دم دستگاه قارون با خود گفتند : «یا لَیْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِیَ قارُون» (قصص/79) خدایا می‌شود ما هم مثل قارون این قدر پول داشته باشیم. فردا که قارون در زمین فرو رفت، گفتند: خوب شد که ما قارون نشدیم!
کار و تلاش، همراه با دعا و توکل
کسی که کار نکند دعایش مستجاب نمی‌شود. حدیث داریم کسی در خانه‌اش بنشیند بگوید: خدایا رزق مرا بده، دعایش مستجاب نمی‌شود. گاهی بعضی دعاها معنایش این است که نظام آفرینش به هم بخورد.
آداب دعا چیست؟سپاس نعمت‌های الهی، بیش از دعا و اظهار نیاز
در روایات آمده است که وقتی دعا می‌کنید ؛ اول از خدا ستایش کنید. دعاهای ماه رمضان را دیدید. یا علی و یا عظیم، یا نور یا قدوس، دعای کمیل. هر دعایی اول ستایش کرده است.
در نماز هم قبل دعا و خواسته ، ستایش خداوند مطرح است ؛ اول ستایش می‌کنی می‌گویی: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَلَمِینَ» (فاتحه/2) «الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» (فاتحه/3) «مَلِکِ یَوْمِ الدِّین» (فاتحه/4) «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» (فاتحه/5) بعد می‌گوید: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ»
اعتراف به گناه در پیشگاه الهیاعتراف به ضعف کنید. «لا طاقَةَ لَنَا» (بقره/249) «وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا» (بقره/286) اعتراف به گناه کنید. «ظَلَمْنا أَنْفُسَنا» (اعراف/23) منتهی یواشکی! وقتی گناه خودت را می‌شویی بگو: خدایا... مخفیانه بگو. کسی حق ندارد گناه کرد به رفیقش بگوید من این گناه را کردم.
با عشق دعا کنید
«رَغَباً وَ رَهَبا» (انبیاء/90) ترس و امید در شما باشد. «خَوْفاً وَ طَمَعا» (اعراف/56) با اخلاص دعا کنید «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصین» (غافر/14) حسن ظن داشته باشید. «فَإِنِّی قَریب» (بقره/186)
انجام وظایف دینی، بستر استجابت دعا
اگر می‌خواهید دعای شما مستجاب شود، تکالیف الهی را انجام دهید. قرآن می‌گوید: «أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ» (بقره/40) شما اگر می‌خواهید بازار به شما نسیه دهد خوش حساب باشید. آدم خوش حساب شریک مال مردم است.
دل شکسته در استجابت دعا مؤثر است!دل شکسته در دعا اثر دارد. یک‌وقت انسان اشکش که جاری شد، دل شکسته در دعا اثر دارد. «هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا» (آل‌عمران/38) زکریا تا پیری بچه‌دار نشد. در پیری یک صحنه‌ای را دید، دلش سوخت. تا دلش سوخت دعا کرد.
گاهی وقت‌ها انسان خراب می‌شود. گاهی وقت‌ها انسان شکست می‌خورد. این شکست‌ها هم بد نیست. ضربه می‌خوری ولی عطرت بلند می‌شود. مثل چوب عود، چوب عود را آتش می‌زنیم، اما همین آتشی که گرفت بوی عطرش بلند می‌شود. گاهی وقت‌ها حالات انسان همین طور است .
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منابع :
سایت اندیشه قم
بیانات حجت الاسلام قرائتی
