روش های جدا سازی

دانش پژوهان عزیز، در بسیاری از پروژه های آزمایشگاهی لازم است که در ابتدا مواد را از یکدیگر جدا سازید با توجه به نوع ماده و محلول و یا مخلوط بودن آن شما می توانید از روش های مختلفی همچون صاف کردن، دکانته کردن و سانترفیوژ استفاده نمایید که در ذیل در مورد هر یک توضیحاتی ارائه شده است:

1- صاف کردن

عمل صاف کردن، روش های مختلفی دارد که اساس و پایه همه ی آن ها عمل صاف کردن ساده است که به وسیله ی یک کاغذ صافی و قیف انجام می شود که به صورت زیر است:

قیفی تمیز بردارید و آن را بالای ارلن بگذارید. کاغذ صافی را بردارید.

آن را از وسط تا نموده و دوباره از نیمه یک تای دیگر به آن بزنید که باید به شکل زیر در بیاید.

گوشه ی آن را ببرید - این کار به قرار گرفتن کاغذ صافی در قیف کمک می کند و در نتیجه حبابی بین قیف و کاغذ صافی به وجود نمی آید.

2-

با آب مقطر کاغذ صافی را خیس کنید و به آرامی در قیف جای دهید. بسیار دقت کنید که در طی این مراحل موجب پارگی قسمت های مختلف آن نشوید. حال می توانید مخلوط خود را تصفیه کنید.

کمی مایع بریزید سپس صبر کنید تا از قیف رد شود و دوباره این کار را تکرار کنید.

اگر شما کار را درست انجام داده باشید نباید حبابی بین قیف و کاغذ صافی مشاهده شود.

3- دکانته کردن

برای جدا سازی یک مخلوط ناهمگن بدون توجه به دقت کار و برای بالا بردن سرعت می توان از کانته کردن استفاده کرد. دکانته کردن، روشی است که می توان مایع را از جامد با سرعتی بالا اما دقتی کم جدا کرد.

البته قبل از جدا کردن کامل مایع و جامد باید آن ها را در ظرف مشترک خود به دو بخش (مثلاً جامد در ته ظرف و مایع روی آن) تقسیم کرد که در برخی آزمایش ها که ذرات کلوییدی هستند می توان از الکترولیت استفاده کرد، در آزمایش هایی که رسوب تشکیل شده، می توان ظرف مورد نظر را برای مدتی در حال سکون قرار داد.

برای مواردی که قصد دارید زمان کمتری صرف کنید و می توان از سانتریفوژ کردن (در ادامه توضیحات بیشتری در مورد سانتریفوژ داده خواهد شد) استفاده کرد، که وجه اشتراک تمام این موارد این است که ذرات معلق جامد در ته ظرف می نشینند، آن گاه می توانید مایع بالای مواد جامد را سر ریز کنید.

در هنگام سر ریز کردن، مایع بالای مواد جامد را درون ظرفی دیگر سر ریز کنید. زمانی که مشاهده کردید مواد جامد در آستانه ی بیرون ریختن می باشند، کار را پایان دهید.

در نظر داشته باشید که این روش سریع و البته با دقت پایین است.

در موقع سر ریز کردن مایع، سعی کنید عملیات را با سرعت بالایی انجام دهید و هنگام سر ریز کردن ظرف را خیلی تکان ندهید.

4- سانتریفوژ

سانتریفوژ، روشی برای جداسازی مواد در مخلوط بر اساس تفاوت چگالی آن هاست، ماده ی چگال تر به انتهای لوله ی آزمایش خواهد رفت و ماده ی با چگالی کمتر، بالای آن قرار می گیرد.

برای استفاده از دستگاه سانتریفوژ، لوله های آزمایش مخصوص خود دستگاه را برداشته و مخلوط مورد نظر را در آن ریخته و رو به روی آن یک لوله ی آزمایش مشابه دیگر امّا این دفعه حاوی آب برای برقراری تعادل دستگاه قرار دهید.

زمانی که از تعادل (balance) سانتریفوژ اطمینان داشتید، آن را روشن کنید و بگذارید برای یک دقیقه کار کند. اگر سانتریفوژ صدای زیادی تولید می کند آن را خاموش کرده و بالانس بودن (تعادل) آن را کنترل کنید.

در تمام مدت زمانی که دستگاه سانتریفوژ در حال کار کردن است، شما باید در کنار دستگاه بوده و به آن توجه داشته باشید. زیرا لرزش های آن (هر چند کوچک) می تواند موجب حرکت سانتریفوژ و افتادن آن از روی میز شود.

سعی کنید آن را طوری قرار دهید که خودش بدون حرکت بایستد و هرگز هنگام کار دست خود را برای نگه داشتن سانتریفوژ، بالای آن نگیرید.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تنظیم: نسرین صادقی