دستگاه تنفسی پرندگان

سوراخ های خارجی بینی Nostrils که روی منقار قرار دارد به سوراخ های داخلی بینی ارتباط پیدا می کنند.  

سوراخ های داخلی بینی Internal nares در بالای حفره ی دهانی واقع شده اند.

در گلو و پشت زبان چاکنای   Glittes و خشکنای (حنجره)  Lavynx وجود دارد.  

چاکنای منفذ شکاف مانندی است که در سقف حلق جای گرفته است.

خشکنای به لوله ی هوایی قابل خمیدگی به نام نای Trachea و از طریق آن با شش ها Lung ارتباط دارد.  

دیواره ی نای از حلقه های غضروفی تشکیل شده که باعث محکم شدن و مقاومت آن می گردد. نای به پایین گردن تا سوتک  Voice box یا خشک نای زیرین (سیرنکس)  Cyuinx یا عضو تولید صدا که ماهیچه ای است.

صدایی که پرندگان تولید می کنند در اثر فشار هوایی است که با فشار از بین غشاء های موجود در دیواره سیرنکس عبور می نماید. 

خشکنای زیرین مانند نی به لرزه در آمده و می تواند به اندازه های مختلف کشش یابد و نوت های گوناگون ایجاد کند.

از خشکنای زیرین نایژه ی کوتاهی Branchus به هریک از شش ها می رود.

شش های پرندگان کوچک و سخت بوده و تقریبا غیر قابل ارتجاع یا کشش است. (خاصیت الاستیک ندارد) و به وسیله ی بافت همبند در بخش پشتی قفسه ی سینه ی جانور به دنده ها  مهره ها چسبیده است. 

از شش های پرندگان چندین کیسه ی هوا منشعب می شود که دیواره ی نازکی دارند و مابین برخی از اندام های داخلی، فضاهای پیرامون مهره های گردن و حفره های استخوان بزرگ کشیده می شود.

شش ها به دنده ها چسبیده اند و در نتیجه ی حرکات مختصر ماهیچه های بین دنده ای، حرکت استخوان جناغ به سوی پایین و خم شدن دنده ها از اطراف باز می گردند. به این ترتیب هوا به داخل حفره های شش کشیده شده و در اثر انقباض مختصر فقسه سینه به خارج بر می گردد.   

به هنگام دم هوا به طرف نایژک ها و به داخل کیسه های هوایی هجوم آورده و سپس در بازدم در جهت عکس خارج می شود.

این جریان تند هوا در شش ها و کنار مویرگ های ششی نشان دهنده ی اینست که پرندگان چگونه قادرند با وجود شش های کوچک و متراکم خود، زندگی و فعالیت کنند در حالی که می دانیم پرندگان به علت دمای زیاد بدن و فعالیت شدید زندگی از همه ی جانوران نیاز تنفسی بیشتری دارند.  

کیسه های هوایی نقش مهم و اساسی در انتقال دمای ناشی از انقباض ماهیچه ای، متابولیسم و سایر فعالیت های عضلانی به خارج را ایفا می کنند.

در آزمایشات گوناگون دیده شده که چنانچه کیسه های هوایی از بدن پرنده برداشته شود، باز هم قادر به تنفس خواهد بود. و با وجود آنکه دمای بدن بالا می رود، به زندگی ادامه خواهد داد. 

ولی چنانچه اتصال هر دو شش را از دنده ها جدا کنند پرنده خیلی زود خواهد مرد.

جالب است بدانید

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی