حجاب رسانه ملی، عربی می شود!

رسانه انقدر سرش شلوغ هست که شاید حوصله نداشته باشد دیگه فکر ی برای حجاب  در این چهارچوب جادویی کند همین که سعی می کند دل پاکی داشته باشد هم برای خودش خیلی است اما چه کنیم که رسانه رسانه است و به همین خاطر کوله باری سنگین بر دوش دارد و چاره ای جز اهسته و پیوسته رفتن ندارد و الا هر سریع رفتنی انرژیش را می گیرد و هر اهسته رفتنی دیر به مقصد می رساندش و او را از رقبایش عقب می‌اندازد.

رسانه ملی باید میان انجام وظایف و رسالت های خود تعادل ایجاد کند، اگر به خاطر انجام به وظیفه ای، مسئولیتی دیگر را خوب اجرا نکند به همان اندازه که در مورد اول موفق خواهد شد در مورد دوم بعد ها خود و جامعه را با مشکل رو به رو می کند البته این فرض ما زمانی قابل پرداخت است که اصالتا فکری در این مورد شده باشد یعنی عقیده ای ناب و دغدغه ای موجود باشد مسئولیتی بدون هر گونه تساهل و تسامح و سلیقه گرایی تعریف شده باشد و راه ان ترسیم و حرکت به سوی هدف هم اغاز شده  و بازوی نظارتی هم بر صحت امور کنترل داشته باشد.اما باید دید بحث حجاب در رسانه ملی در کدام وضعیت قرار دارد.

آیا به دل پاک اکتفا شده است یا نه حجاب هم مثل سایر موارد در امر فرهنگ سازی رسانه ملی در نظر گرفته شده است.بعید به نظر می رسد فکری نشده باشد  حجاب در جامعه ایرانی امری است که با گوشت و خون جامعه امیخته شده و از دیر هنگام با فرهنگ ما بوده، هست و خواهد بود و رسانه ملی هم که قید دینی را یدک می کشد و قطب اول فرهنگ سازی  در کشور است  و پر مخاطب ترین رسانه؛ حتما بدین امرتوجه داشته، که این مهم را به راحتی می توان از آنچه به صورت تصویر به عنوان خروجی از صفحه تلویزیون پخش می شود و از گفتار مسئولین سازمان متوجه شد.

اما ابتدا باید به سراغ گفتار مسئولین این رسانه رفت که درباره تعامل حجاب و رسانه ملی چه می گویند آنچه از اظهار نظرهای  مدیران سیما بر می اید تاکید بر رعایت حجاب و ترویج الگوی آن در این رسانه است حتی آنان پا را از این امر فراتر گذاشته و بعد عفاف را نیز در کنار حجاب مد نظر دارند. مشاور امور زنان در صدا و سیما مسئله ترویج حجاب و عفاف را از گذشته جزء ضوابط سازمان صدا  و سیما و از رسالت های ذاتی آن می داند این نکته را همچنین می توان در سخنان و تاکیدات سازمانی رئیس رسانه ملی مشاهده کرد مدتی پس از صدور حکم دوره جدید ریاست آقای ضرغامی، وی با انتقاد از وضعیت عفاف و حجاب در صدا و سیما گفته بود:مساله حفظ حریم زن و مرد بسیار مهم است و باید در این زمینه الگوسازی شود و هم در محیط كاری و هم در برنامه‌ها این مساله باید رعایت شود ما نباید مجری مشكل‌دار داشته باشیم همچنین آرایش كردن خانم‌ها شرعا و قانونا ممنوع است كسی نباید آرایش كند چون خلاف شرع است و یك مورد هم نباید اتفاق بیفتد، همچنین شوخی‌های زننده نیز نباید میان زنان و مردان چه در تلویزیون و چه در رادیو اتفاق بیفتد و ترجیحا اگر مهمان زن داریم مجری هم زن باشد، همچنین گویندگان خبر هم مستثنی از این قاعده نیستند مشاوران بانوان در صدا و سیما باید فعال شوند و در این زمینه كارهای اساسی انجام دهند.( جهان نیوز.8/2/89)

نکته ای که در کنار تمام این اظهار نظرها قابل توجه است خروجی رسانه است که خود آقای ضرغامی آن را بهترین گفتگو و بیان عملکرد سیما می داند و سوال اینجاست که آیا واقعا این موارد به طور کلی در برنامه های سیما نیز دیده می شود؟

آنچه که خروجی سیما است در مورد حجاب و البته عفاف کمی متفاوت از این عقاید است.در واقع مطابق آنچه که گفته شد اگر عقیده ناب و دغدغه درباره حجاب در سازمان وجود دارد ما باید در قسمت های بعدی( انجام مسئولیت بی هیچ پارازیت، و ترسیم راه، حرکت و نظارت)با مشکلاتی رو به رو باشیم اما قبل از پرداختن به موارد دیگر باید دوباره سری به اظهار نظرهای اخیر اقای ضرغامی  زنیم که در مصاحبه با هفته نامه پنجره گفته بودند شاید کمی به دلایل خروجی متفاوت نسبت به عقاید مطرح آنان پی ببریم. ایشان در جهت الگو سازی حجاب می گویند برخی به ما انتقاد می‎کنند که زن‎‎هایی که شما در تلویزیون نشان می‎دهید، با واقعیت خارجی جامعه مطابقت ندارند.....دلیلش این است که صداوسیما باید الگوسازی کند.ما این‎جا الگوسازی می‎کنیم، حجاب خوب را نشان می‎دهیم. همین حجاب خوب باید متنوع باشد. مصوبه کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم در خصوص سامان‎دهی مد و لباس، این وظیفه را به عهده صداوسیما گذاشته که بتواند حجاب اسلامی را در مد‎‎ها و رنگ‎های متنوع و مختلف به‎خصوص برای جوانان، معرفی کند تا اقبال بیشتری به حجاب اسلامی شود.

ایشان با بیان اینکه چادر حجاب برتر است می گویند:ما امروز در مورد بسیاری از نقش‎های نمایشی از چادر استفاده می‎کنیم که نسبت به گذشته بسیار افزایش یافته و به‎صورت یک فرهنگ غالب درآمده است که پیش از این در صداوسیما نبود؛ اما در کنار آن، ترویج حجاب اسلامی متنوع را طبق وظیفه قانونی خود انجام می‎دهیم؛ حالا یک نفر سلیقه‎اش این‎طور است که اگر یک روسری آبی ببیند خیال می‎کند که این اشکال دارد، ولی نه هیچ اشکالی ندارد.برخی طرح‎‎های زیبای لباس و روسری و مقنعه کامل، هیچ اشکال شرعی ندارد و وظیفه ماست که این تنوع را تبلیغ کنیم.

از همین جا باید اولین رگه های اختلاف را بیرون کشید اینکه صداوسیما باید الگو سازی کند از بدیهیات است اما مسئله همین جاست که ایشان تبلیغ حجاب متنوع و رنگی را وظیفه خود می داند و طرح‎‎های زیبای لباس و روسری و مقنعه کامل را فاقد هیچ اشکال شرعی می داند و البته این نیز از این عقیده ایشان نشات می گیرد که حجاب کامل آن است که حداقل آن پوشش کامل موی سر و عدم استفاده از لباس تحریک‎کننده است.

این گفته(عدم تحریک کنندگی)را می توان پله دوم حساب آورد و پله قبل از آن عدم جلب توجه است یعنی ما مقدمه گناه را هم فراهم نکنیم. رسانه باید قطعا پله اول را مد نظر بگیرد و در کنار آن پوشش مو و بعد پوشش کامل سایر بدن.جز مو تقریبا سایر موارد طبق نظر مسئول سیما، نقض می شود. بازیگری یا مجری با لباس رنگی و طرح جلب توجه کننده!

شهید مطهری در کتاب حجاب اینطور اورده اند که :"«در دنباله آیه می‌فرماید «وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ»؛ زنان عرب معمولاً خلخال به پا می‌کردند و برای این که بفهمانند خلخال قیمتی به پا دارند پای خود را محکم بر زمین می‌کوفتند. آیه کریمه از این کار هم نهی فرمود.

از این دستور می‌توان فهمید که هر چیزی که موجب جلب توجه مردان می‌گردد، مانند استعمال عطرهای تند و همچنین آرایش‌های جالب نظر در چهره ممنوع است. بطور کلی زن در معاشرت نباید کاری بکند که موجب تحریک و تهییج و جلب توجه مردان نامحرم گردد.»

از این ایراد که بگذریم ،به این نقطه می رسیم که با اینکه پوشش رنگی اشکالی ندارد، اما باید جلب توجه نکند ولی ما در این رسانه فرهنگ ساز چقدر توانستیم حجاب  را با توجه به تمامی شرایط و قاعده عدم توجه الگوسازی کنیم یعنی اینکه اینطور مهندسی پیام کنیم که پوشش رنگی در منزل خوب و در میان نامحرمان امری مذموم است، نه به مانند مجموعه ساختمان پزشکان که همه و همه جا از حجاب رنگی استفاده می کردند.توجه داشته باشید که بد حجابی که در سیما الگو سازی می شود فارغ از بحث برتری و تفوق پیام اصلی و معنوی است یعنی در بسیاری از همین سریال ها شرط غلبه معنی لزومی ندارد و موضوع انقدر ضروری نیست برایر رعایت این مورد.

نکته بعدی که آقای ضرغامی بدان عقیده دارند این است که در حوزه کار‎های نظارتی، سخت‎گیری‎‎های شان زیاد است و در بسیاری از برنامه‎‎ها وضعیت گریم خیلی بهتر شده است.ایشان بر این باورند که الان کمتر می‎توان آرایش را در چهره بازیگران و مجریان دید و به واقع آرایش معنا ندارد. بازیگر باید گریم متناسب با نقش را داشته باشد.امری که در گذشته بیشتر با آرایش انجام می‎شد تا گریم.

ایشان در این رابطه اینطور می گویند که اما خیلی مواقع مسائل پیش‎بینی نشده و بیرونی باعث می‎شود تصور کنیم تخلفی صورت گرفته است...

در اینجا دو نکته مطرح است اول باید دید که اقای ضرغامی چرا آرایش را از گریم متفاوت می دانند مگر در احادیث و گفته های بزرگان ما قید کلمه آرایش و یا گریم آمده است؟ آنچه در احکام است این است که صورت زنان نباید زینت داشته باشد و اگر اینطور باشد باید در برابر نامحرم پوشانده شود حال این زینت می تواند گریم باشد یا آرایش یا ابروان برداشته یک بازیگر. انچه به کار گرفته می شود یا نباید زینت محسوب شود و اگر زینت است تنها در یک صورت می تواند مورد استفاده گردد، که نکته دوم ما هم درهمین جا شکل می گیرد و جواب آن هم توسط خود اقای ضرغامی داده شده ایشان می گویند در مورد سریال یوسف هم به رهبری عرض کردم که آرایش همسر فرعون زیاد است و یک جاهایی خود ما به آن اشکال داریم، ایشان فرمودند اگر آن پیام کلی و معنوی که منتقل می‌شود، برتری و تفوق خود را نشان دهد این مسائل می‌تواند قابل اغماض باشد.»اما همانطور که مشخص است در بحث تفوق معنی، مرز بسیار باریکی است و تشخیص قوی می خواهد و امری محدود و نه همه جایی است.

انچه در کل به نظر می رسد فارق از ایرادات موجود در مراحل ایجاد مسئولیت، ترسیم راه، حرکت و نظارت که به دلیل مصلحت اندیشی، کمیت زدگی و سلیقه گرایی ایجاد شده است؛ ما در زمینه اعتقادات و نظر در اولین گام دارای رگه هایی از آسیب و تساهل هستیم که این موارد به دلیل اهمیت رسانه در امر فرهنگ سازی، وجودشان آسیب هایی را به دنبال خواهد داشت. و همان مشکلات دیگر در مراحل بعد از عقیده و دغدغه نیز موجب شده تا خروجی ما  نسبت به اصول مان پیرامون حجاب دارای انحراف باشد و ما اکنون با مشکل الگو سازی حجاب در سیمای ملی مواجه باشیم. آنچه در رسانه ملی امروزه بیش از پیش مشاهده می شود استفاده از حجاب های رنگی جلب توجه کننده، آرایش بازیگران و نمایان شدن حجم بدن در لباس ها می باشد البته این روند رویکرد اهسته و نرمی دارد و بیشتر تذکر این نوشته نسبت به آینده این رویکرد است .رویکردی که شاید از همه بیشتر  با دو سریال شمس العماره و به کجا چنین شتابان جلوه خاصی به خود گرفت و حال بیش از پیش ادامه دارد به خصوص در دو مورد رواج حجاب های رنگی بدون مهندسی پیام و ارایش بازیگران.

این خصوصیات در یک حجاب(رنگی بودن، با ارایش بودن و..) ما را بیاد حجاب های عربی می اندازد به خصوص که می توان این نوع حجاب را در شبکه ای عربی زبان مشاهده نمود .حجابی که مطابق متون دینی ما به طور حتم دارای ایراد است و حتی قاعده فرهنگ منطقه ای حجاب را هم در بر نمی گیرد بلکه نقض کننده اصول اولیه حجاب است. و این بیماری است که ما مدت ها از ان در سینما عبور کردیم و حال در شبکه پخش نمایش خانگی و سیما در حال ابتلای به آن هستیم. متاسفانه این ایراد در شبکه خبری شبکه العالم که باید مروج ارزشهای ما در تمام سطوح، حتی فرهنگ سازی درست حجاب باشد نقض می شود.

باید برای خروجی فکری کرد. هر چند عقیده ما بی نقص باشد  ولی اگر خروجی رسانه منطبق بر عقاید اولیه نباشد معلوم است که مشکلی در کار است که باید بر طرف شود. البته این دغدغه در مسئولین سیما هست و باید کمی دقیق تر به مسئله حجاب و چگونه مهندسی پیام برای الگو سازی آن بپردازند.

رسانه ما قطعا در برابر سایر رسانه های مشابه رسانه ای است پاک و باید سعی کرد به آلودگی دچار نشود و برای رفع آلودگی های جزئی آن نیز با دقت و برنامه ریزی و عدم تساهل و سلیقه گرایی رفتار کرد و البته رفتارهای ضربتی صرف(راپل فرهنگی!)در این زمینه قطعا صحیح نمی باشد.