آب مروارید پیروجوان نمی‌شناسد
اکثر بیماری‌ها و اختلالات چشمی در صورت تشخیص به موقع، به راحتی قابل درمان هستند، اما اگر برخی اختلالات چشمی مورد توجه قرار نگیرند، موجب نابینایی بیمار می‌شوند. یکی از این اختلالات، آب مروارید است که بیشتر در افراد مسن شایع است.
این بیماری در بین عامه مردم، مفاهیم غلط و گوناگونی به خود گرفته است و حتی برخی تصور می‌کنند این بیماری یکی از انواع سرطان‌هاست که به علت استفاده بیش از حد چشم به وجود می‌آید.
همچنین در تصور عامه مردم، در این بیماری ورقه‌ای روی چشم را فرا می‌گیرد که از چشمی به چشم دیگر قابل سرایت است و در نهایت موجب کوری غیرقابل بازگشت می‌شود.
برای پاسخ به بسیاری از سوالات متداول و رایج آب مروارید، با دکتر منصور میرصمدی، فوق تخصص جراحی قرنیه و عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.
آب مروارید چیست و به چه علت پدید می‌آید؟ و به طور کلی این بیماری بیشتر در چه سنی رخ می‌دهد؟
عدسی چشم در حالت طبیعی، شفاف و به رنگ آب است. هرگاه عدسی چشم، شفافیت خود را از دست بدهد و به رنگ کدر درآید که مانع دید بهتر او شود، به این پدیده آب مروارید یا کاتاراکت (cataract) می‌گویند. این حالت را می‌توان به پنجره‌ای تشبیه کرد که شیشه‌اش با بخارآب، مات و کدر شده باشد.
شایع‌ترین شکل آب مروارید ناشی از افزایش سن است، اما امکان دارد فرد در ابتدای تولدش نیز (به علت ابتلای مادر در دوران بارداری به ویروس سرخجه و انتقال این ویروس به جنین) دچار عارضه آب مروارید مادرزادی شود.
گاهی اوقات نیز این بیماری به علت اصابت ضربه‌ای به سر یا ابتلا به بیماری ژنتیکی و ارثی در شخص ایجاد می‌شود.
عواملی همچون وجود سابقه آب مروارید در افراد خانواده و فامیل، بیماری‌های داخلی مانند دیابت، سابقه جراحی چشم و استفاده از برخی داروها مانند استروئیدها نیز از علل ایجاد این بیماری محسوب می‌شوند.
ابتلا به آب مروارید چه عوارض شایعی را در پی دارد؟
تاری دید بدون درد، حساسیت چشم به نور، دوبینی به ویژه در یک چشم، کم شدن بینایی در شب، عوض کردن پی در پی شماره عینک و کمرنگ و زردرنگ دیدن رنگ‌ها از مهم‌ترین عوارض این بیماری محسوب می‌شوند. در نهایت اگر بیمار مبتلا به این عارضه درمان و عمل نشود، ممکن است این عارضه تبدیل به آب سیاه (گلوکوم) یا عوارض حاصل از آن شود که درمان را سخت‌تر می‌کند.
به درمان این بیماری اشاره کردید. به طور کلی به این بیماران چه درمان‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
تنها راه درمان آب مروارید، عمل جراحی است و درمان دیگری برای این بیماری وجود ندارد.
چنانچه علائم آب مروارید خفیف باشد (شروع بیماری)، با گذاشتن یک عدسی یا یک عینک مخصوص، دید فرد بهتر می‌شود، اما این بهبود دید موقتی است و مجددا فرد دچار تاری دید خواهد شد، در نتیجه فرد بیمار باید جراحی شود.
از زمان‌های گذشته روش‌های مختلفی برای درمان و جراحی این عارضه وجود داشت؛ پزشکان با ایجاد شکاف عمیقی در چشم و خارج کردن عدسی چشم بیمار، اقدام به مداوا می‌کردند که این روش عوارض بیشماری را به همراه داشت، اما امروزه با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، این عمل در کوتاه‌ترین زمان ممکن با انجام یک عمل سرپایی و بدون استفاده از روش‌های سخت و بدون زدن بخیه یا بیهوشی با انجام برش‌های بسیار ریز (2 تا 3 میلی‌متر) با دستگاه پیشرفته‌ای به نام فیکو انجام می‌شود.
در این روش، هسته عدسی با این دستگاه خرد می‌شود و توده‌ها با مکش از چشم خارج می‌شوند. سپس لنزهای مصنوعی جایگزین عدسی‌ها می‌شوند. این لنزهای مصنوعی از پیشرفته‌ترین تکنولوژی روز برخوردار هستند که موجب افزایش دید بهتر بیمار می‌شوند. در سال‌های نه‌چندان دور، عدسی‌های مصنوعی داخل چشم فقط برای دید دور طراحی شده بودند، اما امروزه این لنزها برای فاصله‌های دور، متوسط و نزدیک طراحی شده‌اند که مشکل استفاده از عینک برای دید نزدیک را حل کرده است.
آیا پس از انجام عمل جراحی دید کامل فرد برمی‌گردد؟
جراحی آب مروارید یکی از جراحی‌های بسیار موفق چشم است و 95 درصد امکان بازگشت بینایی بیمار وجود دارد، اما اگر علل دیگری همچون مسائل شبکیه و عصب بینایی غیر از آب مروارید باعث از دست دادن بینایی چشم بیمار شود، ممکن است با انجام عمل جراحی، هیچ‌گونه بهبودی در وضعیت بینایی فرد ایجاد نشود.
بهترین زمان برای انجام عمل جراحی چه موقع است؟
در حقیقت زمان عمل آب مروارید بستگی به نظر بیمار و چشم پزشک دارد. هرگاه بیمار اظهار کند که دیدش مختل شده و قادر به انجام کارهای روزمره‌اش از قبیل رانندگی، مطالعه و پخت و پز و... نیست، بیمار و پزشک به توافق می‌رسند که در چه زمانی اقدام به عمل جراحی کنند.
آیا می‌توان از ابتلا به آب مروارید پیشگیری کرد؟
تا کنون روش و راهکار خاصی در دنیا برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد و هنگامی که این بیماری در فرد ایجاد شود، پیشرفت می‌کند، منتها آگاهی از علامت تاری دید باعث می‌شود شخص زودتر به پزشک معالج خود مراجعه کند و نگذارد که عمل آب مروارید دیر شود، زیرا اگر انجام این عمل به تعویق بیفتد ممکن است بیمار دچار عوارض دیگر چشمی شود. بنابراین آگاهی مردم نسبت به این‌که تاری چشم یکی از علائم آب مروارید است بسیار اهمیت دارد.
همان طور که گفته شد این بیماری ممکن است در سنین پایین‌تر نیز در کودکان رخ بدهد، بنابراین والدین هنگامی که متوجه سفیدی رنگ مردمک کودکانشان شدند، باید به چشم پزشک مراجعه کنند، زیرا ممکن است این سفیدی مردمک علامت خوبی نباشد (سفیدی مردمک ممکن است مربوط به رتینوبلاستوم یا آب‌مروارید باشد) که با تشخیص به هنگام و بررسی علت این علامت، می‌توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
همچنین تا کنون دارو یا غذای خاص یا تمرین ورزشی یا وسیله طبی خاصی که در معالجه بیمار تاثیر داشته باشد، شناخته نشده است، اما محافظت از نور خورشید و زدن عینک آفتابی که مانع تابش اشعه ماورای بنفش به چشم شود، ممکن است به جلوگیری یا کند شدن پیشرفت بیماری کمک کند.
بخش سلامت تبیان
منبع : جام جم - فرزانه صدقی
