توانمند سازی مدرسه یک ضرورت

سرآغاز

در دنیای امروز، تحول در نظام آموزش و پرورش، به منزله ی پیش نیازی جدی برای پاسخ گویی به چالش های علمی، فلسفی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی در کشورهای پیشرفته محسوب می شود. به همین سبب، تلاش های گسترده ای در سطح جهانی برای بهبود و اصلاح مداوم نظام های آموزش و پرورش در حال انجام است.

نهاد آموزش و پرورش که زمینه ساز تحولات و تغییرات بنیادی در یک جامعه به حساب می آید، خود بیش از هر نهاد دیگری، تحت تأثیر همین تحولات و تغییرات قرار می گیرد؛ به همین سبب ضروری است تا به تبع تحولات علمی، اجتماعی و اقتصادی درهر جامعه، در اهداف و برنامه های نظام آموزشی تغییرات لازم صورت پذیرد.

یکی از برنامه های تغییر در نظام آموزش و پرورش ایران "طرح غنی سازی مدرسه" است، که بر سازماندهی امکانات بالقوه ی مدرسه برای بهبود و اصلاح فرایند یاددهی، یادگیری تأکید می کند. در این طرح، از سازمان مدرسه به عنوان "مدرسه ی یادگیرنده" سخن گفته می شود. در مدرسه ی یادگیرنده، منابع انسانی مدرسه، سرمایه ی اصلی مدرسه هستند. کیفیت منابع انسانی همانا کیفیت مدرسه است. در چنین مدرسه ای مبنای تغییر، همانا تغییر در نگرش و افکار کارکنان است. عوامل انسانی، عامل پویایی مدرسه محسوب می شوند؛ به نحوی که مدیر، معلمان،کارکنان و اولیاء دانش آموزان با همیاری و هم کوشی خود به دنبال آن هستند تا از طریق به کارگیری امکانات بالقوه ی مدرسه، فرآیند آموزش و یادگیری را به نحو مطلوب سازماندهی و جهت دهی کنند.

رویکرد غنی سازی

هدف های غنی سازی باید در فرهنگ مدرسه و جامعه مورد توجه و عنایت جدی قرار گیرد و در برنامه ی درسی، مشتمل بر اهداف، محتوا (مجموعه ی تجارب یاددهی – یادگیری)، روش ها و استراتژی یاددهی – یادگیری، منابع و امکانات و روش های ارزشیابی، به صورت یک پارچه و تلفیقی در راهنمای برنامه ی درسی کلیه ی پایه های تحصیلی مورد عمل قرار گیرد. از سوی دیگر مدیریت، کارکنان آموزشی، فضا (روانی و فیزیکی) و تجهیزات آموزشی و اولیای دانش آموزان از نظر رفتار، عملکرد و مناسبات، باید در برنامه ی درسی ماهیتی روشی دارد تا محتوایی.

مهارت های زندگی

مهارت های زندگی، یعنی مجموعه ای از توانایی های شناختی، عاطفی و مهارتی که برای موفقیت و احساس شعف و شادمانی در زندگی مورد نیاز است و فرد را برای غلبه بر تنش ها و مسائل و مشکلات آماده می کند.

مهارت های زندگی، طیف وسیعی از مهارت ها راشامل می شود: مهارت هایی مثل شناخت خود و ارزش های شخصی و خانوادگی و اجتماعی، مهارت های برقراری ارتباط مؤثر، مهارت های شناخت حقوق و مسؤلیت ها و شناخت اهداف خود، مهارت های تصمیم گیری، مهارت های کنترل خشم، مهارت های مراقبت از سلامت رفتار و جسم و خود کنترلی.

لزوم هماهنگی در آموزش ارزش ها و مهارت های زندگی

مسئولیت آموزش ارزش ها و مهارت های زندگی، وظیفه ی تمامی نیروهای تربیتی جامعه، یعنی خانواده، مدرسه و نهادهای اجتماعی، رسانه ها، نهادهای سیاسی، اداری و تبلیغی است و ضروری است، اهداف و فعالیت های این نهادها با یکدیگر هماهنگ باشد تا فعالیت نهادهای اجتماعی در تقابل با تضاد با فعالیت های مدارس قرار نگیرد.

نقش مدرسه در آموزش و یادگیری ارزش ها و مهارت های زندگی

نوع رفتار، عملکرد و مناسبات مدیریت با کارکنان و دانش آموزان، معلم با دیگر همکاران و با دانش آموازن با یکدیگر، در یادگیری ارزش ها، نقش مهمی ایفا می کند. در واقع دانش آموزان، ارزش هایی مثل دوستی و صمیمیت، مسئولیت پذیری و انجام وظایف، برنامه ریزی و خودباوری احترام به دیگران و ترغیب و تشویق آنان، یا ضد ارزش هایی مثل دوری از مردم و در خود غرق شدن، مسامحه و سهل انگاری در انجام به موقع مسئولیت ها، توهین به اشخاص و بی ارزش تلقی کردن فعالیت ها و عملکردها را از فضای روانی مدرسه می آموزند. بنابراین، جای جای مدرسه باید تحقق هدف ها را تسهیل کند.

غنی سازی برنامه ی درسی و فرهنگ آموزش

غنی سازی برنامه ی درسی به منظور رشد مهارت های زندگی و یادگیری ارزش ها، طراحی می شود. هدف از غنی سازی این است که دانش آموزان با موضوعات، فعالیت ها، ایده های مهیج و زمینه های عملی در زندگی واقعی مواجه شوند؛ مسائلی که معمولاً در برنامه ی درسی عادی به آن ها پرداخته نمی شود.

انواع تجارب یاددهی – یادگیری:

1- فعالیت اکتشافی

2- فعالیت های آموزشی گروهی

3- فعالیت های اجرای پروژه در زندگی واقعی درقالب کارهای انفرادی یا گروه های کوچک یادگیری

هدف های تدارک فعالیت های اکتشافی:

الف- رشد مهارت های تفکر خلاق شامل توانایی نقادانه اندیشیدن (ارزیابی)، درک مسائل، درک ناهماهنگی ها و عناصر غیر مرتبط.

ب_ رشد مهارت های روانی، انعطاف پذیری، نومایگی و ابتکار و مهارت بسط و گسترش.

منبع : رشد مدیریت مدرسه

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآورنده : شکوفه باصری

تنظیم : نسیم گنجی منش