آیا مؤمن بدون درد می‌میرد؟

ـ مرگ مؤمن و انس ابدی با ائمه‌ی اطهار (علیهم السّلام):

مرگ برای انسان‌های مؤمن و انسان‌های صالح این گونه است که در لحظه‌ای که می‌خواهند بروند، با اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) می‌روند و همین جاست ( وقتی که آن‌ها را می‌بینند) که اصلاً علاقه‌ای ندارند که در دنیا بمانند. بلکه دوست دارند هر چه زودتر از این دنیا بروند تا با آن‌ها باشند چون می‌دانند بودن در عالم دنیا جدایی از آن‌هاست و باید به آن دنیا بروند تا به آن‌ها وصل بشوند.

توضیح مشاهدات مؤمنین، در هنگام مرگ

 5- صورتهای ملکوتی بهشت و جهنّم که توسط فرشتگان به او نمایانده می‌شود.

این صورت‌ها را (چه مؤمن و چه کافر) به هنگام مرگ مشاهده می‌کنند. منتها چگونگی این صور یعنی شاد بودن یا مرضی بودن آن‌ها رابطه‌ی مستقیمی با وضعیت روحی انسان محتضر دارد.

مثلاً صورت مثالی رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)  برای یک مؤمن بسیار زیبا و حاکی از رضایت و خشنودی آن حضرت از مؤمن است و مؤمن از مشاهده‌ی این صورت به قدری راضی و خشنود است که تلخی جان کندن را فراموش می‌کند. (همان‌طور که زنان مصری از مشاهده‌ جمال یوسف درد ناشی از بریدن دست‌ها را به وسیله‌ کارد احساس نکردند.)

ـ  امام صادق (علیه السّلام) در معنای آیه‌ی کریمه (فلولا اذا بلغت الحلقوم...) فرمود:

روح محتضر هنگامی که به گلو می‌رسد به شرط آن‌که مؤمن باشد، جایگاهش را در بهشت می‌بیند و می‌گوید:

مرا به دنیا برگردانید تا آن‌چه را که دیده‌ام به آن‌ها خبر دهم. امّا به او گفته می‌شود: نه، این کار( بازگشت به دنیا) ممکن نیست.[2]

ـ مشاهدات مشترک کافرین و مؤمنین، امّا با صورت‌هایی متفاوت:

گفتیم که مؤمن و کافر در زمان احتضار مشاهدات مشترکی دارند. ازجمله، صورت‌هایی که هر دو گروه می‌بینند، صور رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه‌ی معصومین (علیهم السّلام) است که بر هر دو گروه متمثّل می‌گردند.

به آیات و روایاتی در این زمینه  اشاره می‌کنیم:

ـ معاویة بن یجلی می‌گوید که از امـام باقر (علیه السّلام) معنـای این آیه را پرسیدم:

وَ قُلِ اعْمَلوُا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُم وَ رَسُولَهُ وَ الْمُؤمِنُونَ...

هر کاری که می‌خواهید بکنید، خدا و رسولش و مؤمنین به زودی (حین مرگ) عمل شما را خواهند دید.[3]

حضرت فرمودند: مؤمن و کافری نمی‌میرد و در قبرش نهاده نمی‌شود (وارد عالم برزخ نمی‌شود)، مگر این که عملش را بر رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امام علی (علیه السّلام) و تمام کسـانی که اطاعت آن‌ها بر او واجب است، عرضه می‌گردد.

ـ امام صادق (علیه السّلام) در تفسیر این آیه (إنَّ مِن اَهلِ الکِتابِ إلا لِیومننَّ به قَبلَ مَوتِهِ) هیچ اهل کتابی نمی‌ماند، مگر این که قبل از مرگش به او (رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ) ایمان آورد.

و باز فرمود: هیچ یهودی و نصرانی نمی‌میرد، مگر این که بداند (این صورت مثالی از آن) رسول خداست، در حالی که وی قبل از مرگ (به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ) کافر بوده است.[4]

امام صادق (علیه السّلام) فرمودند:

ـامیرالمؤمنین (علیه السّلام) فرمودند: بنده‌ای که مرا دوست دارد، نمی‌میرد مگر اینکه مرا می‌بیند، در حالی که از دیدار من خشنود و راضی است. و بنده‌ای که مرا دشمن می‌دارد، نمی‌میرد، مگر این که مرا می‌بیند در حالی که از من کراهت دارد و ناخشنود است.

ـ امام صادق (علیه السّلام) فرمودند:

وقتی کافر به حال احتضار می‌افتد، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امام علی (علیه السّلام) و جبرئیل و ملک الموت (علیه السّلام)  بر او حاضر می‌گردند. پس امام علی (علیه السّلام) به او نزدیک می‌شود و می‌گوید: یا رسول الله این شخص در دنیا ما را دشمن می‌پنداشته، پس من هم او را دشمن می‌دارم.

و بعد رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌فرماید: ای جبرئیل این شخص، خداوند و رسولش و اهل بیت رسولش را دشمن می‌داشت، من هم او را دشمن می‌دارم.

جبرئیل می‌گوید: ای ملک الموت!

این شخص رسول خدا و اهل بیت (علیهم السّلام) او را دشمن می‌داشت، من هم او را دشمن می‌دارم، پس به او سخت بگیر!

ملک الموت به او نزدیک شده و می‌گوید: ای بنده‌ی خدا ! آیا برات آزادیت از آتش را گرفته‌ای؟ آیا به دستاویز بزرگ(حبّ محمّد و آل محمّد) در زندگی دنیا تمسک جسته‌ای؟

پس می‌گوید: نه!

ملک الموت می‌گوید: آگاه باش ای دشمن خدا ! به خشم و عذاب خداوند عزّوجلّ. اینک چیزی که تو از آن می‌ترسیدی، برتو نازل گشت.

سپس روحش را بیرون می‌کشد! کشیدنی عجیب وسخت. آن گاه بر روحش سیصد شیطان که روحش را آزار می‌دهند، می‌گمارد. پس هنگامی که در قبر نهاده می‌شود، دری از درهای جهنّم بر او گشوده می‌گردد.

اللّهمَّ أعوذُ بِکَ مِن نارِک 

خداوندا! پناه می‌بریم به خودت از آتش بزرگت.

ـ امام رضا (علیه السّلام) به عیادت یکی از اصحاب رفتند و حالش را پرسیدند.

عرض کرد مرگ را دیده‌ام (یعنی درد زیادی کشیده‌ام)

 حضرت فرمودند: آن را چگونه دیده‌ای؟ عرض کرد: سخت و دردناک.

 امام فرمودند: تو مرگ را ندیده‌ای، بلکه فقط هشدار دهنده‌ی مرگ را دیده‌ای.

ـ پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

مردم دو دسته‌اند: یکی با مرگ آسوده می‌شود و یکی آسوده می‌کند.

آن که آسوده می‌شود، مؤمن است که از دنیا و رنج آن راحت می‌شود.

و آن که آسوده می‌کند، کافر است که درختان و جنبندگان و بسیاری از مردم را از شر خود آسوده می‌کند.[5]

ـ پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

هنگام جان دادن مؤمن، ملک الموت در برابر او مانند بنده‌ی ذلیل در برابر خواجه است، او و یارانش می‌ایستند و به او نزدیک نمی‌شوند تا این که سلامش گوید و به او نوید بهشت بدهند.[6]

ـ امام صادق (علیه السّلام) می‌فرمایند:

مؤمن، بیرون رفتن از دنیا را حس نمی‌کند و این سخن خدای متعال است که می‌فرماید:

یا أیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَةُ ارجِعی إلی رَبِّکَ...

ای نفس آرام یافته ! به سوی پروردگارت بازگرد و ...

پی نوشت ها :

1- میزان الحکمه، ج12، ص5700

2- ـ سوره‌ی مبارکه‌ی توبه، آیه‌ی شریفه‌ی 105

3ـ همان مدرک، باب مایجاین المومن و الکافرعندالموت، ص 198

4ـ خصال صدوق، ص 39

5ـ همان مدرک

گروه دین تبیان

برگرفته از کتاب در محضر امیرالمؤمنین(علیه السّلام) - جلد3