تبیان، دستیار زندگی
کاهش وحذف رفتار و اخلاق ناپسند دانش آموزان ، از جمله وظایف مهم معلمان و مدیران مدرسه به حساب می آید . مسائل انضباطی دانش آموزان در کلاس درس و محیط آموزشگاه...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تنبیه به روش غیر مستقیم

روش های کاهش یا حذف رفتارهای نامطلوب در دانش آموزان (1)


کاهش وحذف رفتار و اخلاق ناپسند دانش آموزان ، از جمله وظایف مهم معلمان و مدیران مدرسه به حساب می آید .
تنبیه به روش غیر مستقیم

مسائل انضباطی دانش آموزان در کلاس درس و محیط آموزشگاه ، از جمله مسائلی هستند که برای مسئولان آموزشگاه نگرانی های عمده ای ایجاد می کند و وقت زیادی از آنان را به خود اختصاص می دهد .

بعضی اوقات مسائل انضباطی به درجه ای از شدت و وخامت می رسند که بخش اعظم اوقات آموزشی معلمان ، صرف حل و فصل آنها می شود .

برآنیم تا در طی دو مقاله ، روشهای تغییر رفتار دانش آموزان را مورد بررسی قرار دهیم .

به طور کلی رفتارهای نامطلوب دانش آموزان را از دو راه می توان کاهش داد :

1- جانشین ساختن رفتارهای مطلوب به جای رفتارهای نامطلوب و کاهش دادن غیرمستقیم آن رفتارها ؛ که به این روشها ، فنون مثبت کاهش رفتار می گویند.

2- کاهش دادن مستقیم رفتارهای نامطلوب؛که این روشها را فنون منفی کاهش رفتار می نامند .

در این مقاله ، روش های غیر مستقیم را مورد بررسی قرار می دهیم و در مقاله ی بعد ، به توضیح روش های مستقیم کاهش رفتار، مثل جریمه و محرومیت و تنبیه و مضرات آن می پردازیم.

حال به ذکر روش های غیرمستقیم کاهش رفتار دانش آموزان می پردازیم :

حرف بزن ، ولی کمتر!

برخی از رفتارها اگر به ندرت از فرد سربزند ، جای نگرانی نیست ؛ ولی اگر به میزان بیش از حد انجام گیرد ، نامطلوب و مضر است . دانش آموزی که با سرعت خیلی زیاد تکالیفش را انجام می دهد و در نتیجه آنها را بدخط و ناخوانا می نویسد ، باید وادار شود که آهسته و خوش خط تکالیفش بنویسد . یا دانش آموزی که در بحث کلاسی پرحرفی می کند و فرصت صحبت کردن را از دیگران می گیرد ، باید کمتر حرف بزند تا دیگران هم در بحث شرکت کنند .  در این صورت ، معلم باید با دانش آموز قرار بگذارد که در هر پنج دقیقه ، یک دقیقه اجازه ی صحبت خواهد داشت . البته معلم باید مواظب باشد که آن حق یک دقیقه ای به هیچ وجه ضایع نگردد ؛ تا او به کلی از صحبت و مشارکت در کلاس دلسرد نشود .

روش های دیگری هم وجود دارد که مستقیما از طریق اعمال شیوه های کم و بیش آزارنده به طور مستقیم موجب کاهش رفتارهای بد دانش آموزان می گردد . به عقیده ی روانشناسان روش های مستقیم مثل تنبیه ، پیامد های نامطلوبی به دنبال دارد که پاک کردن آن پیامدها ، خود احتیاج به مراقبت های خاصی دارد

همه ی کارهایت خوب است به جز ، ...

روش غیر مستقیم دیگری که می خواهیم مورد بررسی قرار دهیم ، این است که : مثلا می خواهیم رفتار نامطلوب دانش آموزی که در کلاس ، اکثر وقتش را خارج از صندلی خود و به بازیگوشی و صحبت با این و آن می گذراند را اصلاح کنیم .

برای این منظور باید همه ی رفتارهای خوب او را از جمله گوش دادن به حرف های معلم ، سوال کردن از معلم ، نوشتن مطالب درسی و رسم نقاشی را مورد تشویق قرار داد و هنگامی که از صندلی خود بلند می شود این کار او را مورد بی توجهی قرار دهیم .

اگر بازیگوشی نکنی ، ...

تنبیه به روش غیر مستقیم

این روش تا حدی شبیه روش قبل است با این تفاوت که در روش قبل ، هرگونه رفتار به جز رفتار بد دانش آموز مورد تشویق قرار می گرفت .اما در این روش ، تنها رفتاری مغایر با رفتار بد او را مورد تشویق قرار می دهیم . مثلا : دانش آموزی را در نظر بگیرید که در کلاس درس،  مزاحم هم کلاسی هایش می شود و کمتر به درس و کار خود می رسد . می خواهیم با این روش رفتار او را اصلاح کنیم . برای این منظور ، هر وقت که این دانش آموز آرام بر روی صندلی خود بنشیند و کاری به کار دانش آموزان دیگر نداشته باشد او را تشویق نمائیم . این روش سبب افزایش رفتار خوب در دانش آموز و کم شدن مزاحمت های او برای دانش آموزان دیگر خواهد شد .

به عنوان مثالی دیگر از کاربرد این روش اگر بخواهیم کودک گوشه گیر را وادار کنیم که از این رفتار خود دست بکشد و با دانش آموزان به فعالیت بپردازد ، باید هرگونه کوشش او را در جهت فعالیت گروهی و آمیزش با سایر کودکان تقویت نمائیم .

این سه روش ، به طور غیر مستقیم رفتارهای نامطلوب دانش آموزان را کاهش می داد . روش های دیگری هم وجود دارد که مستقیما از طریق اعمال شیوه های کم و بیش آزارنده به طور مستقیم موجب کاهش رفتارهای بد دانش آموزان می گردد .

توصیه ی روان شناسان ، روش هایی است که در این مقاله ذکر شد . به عقیده ی آنان ، روش های مستقیم مثل تنبیه ، پیامد های نامطلوبی به دنبال دارد که پاک کردن آن پیامدها ، خود احتیاج به مراقبت های خاصی دارد .

باور روان شناسان بر این است که اگر بتوان از روش های غیر مستقیم کاهش رفتار استفاده کرد ، بهتر آن است که  از روش های مستقیم دوری گزید .

با این حال ممکن است مواردی پیش آید که مجبور به استفاده از روش های تنبیهی باشیم ، بدین منظور در مقاله ی بعد به ذکر این روش ها خواهیم پرداخت .

سرور حاجی سعید

بخش خانواده ایرانی تبیان


مطالب مرتبط :

تنبیه یا تخلیه خشم درونی؟

لطفا میانبر نزنید!

تنبیه تحریمی نه تنبیه بدنی

استانداردهایی برای تنبیه

ایده آل ترین تنبیه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.