ژاندارک اوکراین

غربی ها یولیل تیموشنکو، نخست وزیر اوکراین را به عنوان ژاندارک این کشور معرفی می‌کنند. این زن توانست در زمان تصدی قدرت پس از انقلاب نارنجی در این کشور و منطقه اروپای شرقی نقش‌به‌سزایی ایفا کند و امروز متهم به سوء استفاده از قدرت و فساد مالی است. اتهامی که شاید او را همانند ژاندارک به مسلخ ببرد.

یولیا تیموشنكو پس از بازداشتش عصبی‌تر و كمی رنگ‌ پریده‌تر شده، اما همچنان برای حضور در دادگاه، موی بافته شده خود را به شكل یك تاج كامل بر بالای سرش می‌بندد!"  نخست‌وزیر سابق اوكراین انگار كه از نشست كابینه خود خارج شده باشد، ملبس به یكی از لباس‌های خاكستری رنگ معرفی خود، آراسته و با قامتی راست بر صندلی می‌نشیند. نگاه نافذ او مستقیما در قاضی كه او را "عروسك خیمه شب‌بازی" نامید، نفوذ می‌كند؛ موضوعی كه در تاریخ پنج اوت به خاطر حقیر شمردن دادگاه در جریان محاكمه‌اش به اتهام سوء‌استفاده از قدرت، بازداشتش را تسریع كرد و وكلای وی می‌گویند كه این اقدام به منظور برهم ریختن خونسردی وی انجام شده است. اما در اتاق بی‌روح دادگاه، صدای محكم تیموشنكو مثل تیری هوا را می‌شكافد تا نشان دهد كه وی هنوز زیر فشارها سر خم نكرده است.

وی خطاب به قاضی می گوید: "قرار نیست در مقابل تو بایستم. معنی این كار این است كه من در مقابل مافیای قدرت زانو زده‌ام." این خودسر بودن كه برای تاخیر در فرآیند دادگاه تنظیم شده، از زمان آغاز محاكمه، كه اكنون وارد ماه دوم خود شده،‌ استراتژی تیموشنكو بوده است. وقتی كه وی فرصت به چالش كشیدن دادگاه را ندارد، سریعا به سراغ هواداران خود در وب‌سایت توییتر می‌رود و در صندلی كه پشت آن ردیفی از افسران نیروهای ویژه تنومند ایستاده‌اند، می‌نشیند و یا اخبار را در آی‌پد خود دنبال می‌كند. محاكمه تیموشنكو چه در داخل اوكراین و چه در خارج این كشور اعتراضاتی را در پی داشته است. در داخل اوكراین حدود ‌12 حزب مخالف یادداشت تفاهمی را امضا كرده‌اند تا از تیموشنكو و میكولا آزارف، نخست‌وزیر كنونی اوكراین كه هر دو مغضوب ویكتور یانوكویچ -رییس جمهور- هستند، حمایت كنند. تیموشنكو در جریان جلسه دادرسی خود به هفته‌نامه نیوزویك از طریق آی‌پد خود گفت پرونده مطرح‌شده علیه خود را هزینه سیاسی اقدامات سرسختانه خود بر ضد فساد می‌داند. وی نوشته است: نظام فساد كامل و دزدی بودجه عمومی كه من در همه زندگی سیاسی خود سعی داشته‌ام آن را در هم بشكنم، مثل آهن سخت و محكم است. حتی پس از بازداشت تیموشنكو دادگاه جرات نكرد وی را در قفس زندانیان قرار دهد یا به زنی كه درست چند سال پیش نیم‌ میلیون معترض را در خیابان‌های شهر كی‌یف به منظور پیروزی انقلاب نارنجی رهبری می‌كرد، دستبند بزند. رهبر موبافته اوكراین به مجرد اینكه سال گذشته با اختلاف رای اندك ‌4/3 درصدی رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری را واگذار كرد، می‌دانست كه میله‌های زندان چندان از وی دور نیست. در ماه‌های منتهی به بازداشتش، تیموشنكو به تیم سیاسی خود گفت كه یانوكویچ كه وی از او علنا به عنوان یك مجرم و راهزن یاد كرده است، به دنبال انتقام از وی است. وی براساس تجربه این سخن را بر زبان راند. در سال ‌2ظ ظ 1 تیموشنكو كه معاون وزیر انرژی وقت بود، ‌42 روز پس از آنكه تظاهرات ضد فسادی را علیه لئونید كوچما، رئیس‌جمهور سابق اوكراین سازماندهی كرد، به زندان افتاد و از سمت خود بركنار شد. پس از آزادی وی به تحریك كوچما ادامه داد و برحسب اتفاق انقلاب نارنجی را به نفع هم‌پیمان سیاسی سابق خود ویكتور یوشچنكو به ثمر رساند. وقتی كه ویكتور یوشچنكو، رئیس‌جمهور اوكراین شد، تیموشنكو را به نخست‌وزیری برگزید اما چند ماه بعد پس از آنكه تیموشنكو بدون دلیل مستدل وی و اعضای حزبش را متهم به فساد كرد، یوشچنكو وی را اخراج كرد. تیموشنكوی مصمم و لجباز، مردانی كه وی را در صحنه سیاست اوكراین محاصره كرده‌اند "كینه جو" توصیف می‌كند.

وی در مصاحبه با هفته‌نامه نیوزویك بلافاصله پس از اخراج توسط یوشچنكو گفته بود: "بسیار دردناك است كه توسط كسانی مورد خیانت واقع شوید كه تصور می‌كردید هم‌پیمانان وفادار شما هستند."

تیم سیاسی تیموشنكو می‌گویند كه وی از خیانت‌ها چندان متعجب نشد. وی یك ماه پیش، صبح روزی كه یك بطری آب و مسواك را در كیفش قرار داد و آن را "بسته روزی كه به زندان می‌روم" نامید نیز چندان متعجب نبود. بخشی از متانت تیموشنكو مدیون كودكی وی در زمان شوروی سابق است. وی با مادری تنها و مصمم، در فقر و در شهر دنپروپتروفسك بزرگ شد. چندی بعد، پس از آنكه مجله فوربس سه بار تیموشنكو را در زمره قدرتمندترین زنان دنیا قرار داد، وی با دیگر رهبران قدرتمند زن مثل آنگلا مركل، كاندولیزا رایس و هیلاری كلینتون دست دوستی داد. وی آگاهانه خود را الگو گرفته از "مارگارت تاچر" سرسخت و "اوا پرون" پوپولیست جلوه داد. وی هم‌چنین ظاهر خود را از اوا پرون با پوشیدن لباس‌های گران ‌قیمت برندهای "شنل"، "دیور" و "لویی وویتون" وام گرفته است. در طول دوران ‌15 ساله مشغله سیاسی، اوكراینی‌ها، نام‌های مستعار زیادی به تیموشنكو داده‌اند. این نام‌ها شامل "بانوی آهنین"، به خاطر توانایی وی به عنوان یك رهبر مخالف، "آخرین سامورایی"، به خاطر درگیری‌های دائمی وی با روسای جمهور روسیه و اوكراین و "ژاندارك" به خاطر رهبری كردن تظاهركنندگان بوده است. ثابت قدمی افسانه‌ای تیموشنكو خصیصه‌ای است كه بسیار در زندان به دردش خورده است و وی در زندان برای گذران وقت در سلول خود داستان‌های كوتاه "هاروكی موراكامی" را می‌خواند و خارج از زندان، هوادارانش تجمعات ‌24 ساعته برای حمایت از آزادی وی برگزار می‌كنند. یوری لوینسكی، رئیس‌ دفتر تیموشنكو می‌گوید : تیموشنكو قربانی سركوب سیاسی مخالفان از سوی یانوكویچ است. ما یقینا اكنون در حال بیرون انداختن یانوكویچ از مصدر قدرت هستیم. یانوكویچ و همپیمانانش مطمئنا ریسك تبدیل كردن تیموشنكو به یك قربانی مظلوم و بالا بردن محبوبیت حزب وی در انتخابات پارلمانی سال آینده را به جان خریده‌اند.

در بیرون از ساختمان دادگاه تیموشنكو، فضا متشنج است: اجتماعاتی از هواداران تیموشنكو با بلندگو شعار می‌دهند "راهزن‌ها را بیرون كنید" و "یولیا! ما عاشق تو هستیم!" مردم پرچم‌های سفیدی را با قلب‌های قرمز برروی آن به اهتزاز درمی‌آورند كه سمبل گروه مخالف دولت در اوكراین است. با وجود این ماه اوت، ماه تعطیلات است، چندین هزار هوادار تیموشنكو با اتوبوس‌ها به شهر كی‌یف هجوم آورده‌اند تا رهبرشان را حمایت كنند. اتوبوس‌های دیگری كه با نیروهای پلیس پر شده‌اند اطراف ساختمان دادگاه پارك شده‌اند و در انتظار سركوب معترضان هستند. وقتی تیموشنكو به خودروی ون بازداشتیان در بیرون ساختمان دادگاه منتقل شد، هواداران وی با ازدحام در خیابان قصد داشتند سد راه اتومبیل شوند. پلیس‌های ضدشورش مردمی را كه سعی می‌كردند به پنجره‌های خودرو ون برسند تا برای وی دست تكان دهند و به وی عرض ارادت كنند، با باتوم مورد ضرب و شتم قرار دادند. اما به نظر رئیس‌جمهور اوكراین چندان نگران تاوان سیاسی بالقوه بالای بازداشت تیموشنكو نیست. وی كه مصمم است حتی اگر پاپوش‌هایی كه اكنون برای تیموشنكو درست كرده، نقش بر آب شوند، وی را به زندان بفرستد، كمیته‌ای را در پارلمان به رهبری "حزب مناطق" خود تشكیل داده كه هم‌اكنون در حال تحقیق درباره اعمال تیموشنكو در زمان مدیریت یك قرارداد تجاری گاز طبیعی در دهه ‌199ظ  است. اینا بوگوسلوسكایا، رئیس این كمیته به هفته‌نامه نیوزویك گفته است كه تیموشنكو به مانند آلكاپون، تبهكار معروف است و ممكن است به یك اتهام حقوقی به زندان رود اما مطمئنا مرتكب جرایم بدتری شده است.

در حالی كه دادگاه در مركز شهر كیف برگزار می‌شود، دفتر تیموشنكو در این شهر آرام و خالی است. مجله‌های مد در كنار كتاب‌هایی درباره اقتصاد انباشته شده‌اند و یك انجیل و یك نسخه از قانون جزایی اوكراین نیز كه تیموشنكو قبل از بازداشت آن را مطالعه كرد در آنها قرار گرفته‌اند. با قانون یا بدون قانون، تیموشنكو احتمالا در ماه‌های پیش‌رو زمان بیشتری در زندان خواهد بود اما او هنوز هم سرسخت است. تیموشنكو می‌گوید: اگر هنوز فرصتی وجود داشته باشد كه بتوان از شر راهزنان به قدرت رسیده خلاص شد، من ‌10 ، 100  و یا 1000  بار دیگر قد علم خواهم كرد. هیچ گزینه دیگری وجود ندارد، بنابراین من دوباره به پا خواهم خاست.

این سرنوشت سیاستمداران در کشورهای اروپای شرقی است که علی‌رغم گذشت بیش از دو دهه از سقوط سمبل و اسطوره کمونیسم و بلوک شرق یعنی شوروی، هنوز خوی مافیایی و تصاحب قدرت به قیمت دست‌زدن به هر کاری در این کشورها ادامه دارد و امری جاری و ساری است. حتی پیوستن به اتحادیه اروپا نیز کمکی به حل معضلات این کشورها نکرده و بلکه اوضاع نیز بدتر شده است. وقوع انقلابات رنگین متعدد در این کشورها و از جمله انقلاب نارنجی در اوکراین نتها کمکی به بهیود اوضا نکرد، بلکه وضعیت را نیز وخیم‌تر کرد و زمینه‌ای برای بروز قدرت‌طلبی و دیکتاتوری‌های جدید فراهم آورد. باید منتظر بود و دید که این‌بار اوکراین به کجا می‌رود و سرنوشت ژاندارک‌اش همانند گذشته به مسلخ ختم می‌شود یا این بار ژاندارک پیروز می‌شود.