بازگشت به وطن

در سال 1304 هجری قمری برای اهالی دیار اصفهان قدیم سال فراموش نشدنی بود. در این سال حاج آقا نورالله که در محضر بزرگان دیار پاک علوی و حسینی از محضر اساتید بزرگ و صاحب فضلی درس خوانده بود و از اکثر آنها درجه اجتهاد خویش را دریافت کرده بود در میان استقبال گرم و تاریخی مردم مؤمن و متعهد اصفهان وارد زادگاه خویش شد و به رتق و فتق امور مردم و تدریس علوم دینی برای طلاب دینی پرداخت.

چند سالی مشغول تدریس، وعظ و سخنرانی بود که سه سال پس از ورودش به منطقه کردار گروهی از فرقه بابیه در توهین به مقدسات مسلمانان و ترویج بی دینی کاسه صبر ایشان را لبریز کردند. مردم انقلابی در اقدامی بی سابقه پیروان باب را از منطقه بیرون کردند. پیروان شکست خورده باب، شکایت به دربار ناصرالدین شاه برده و از ایشان تقاضای کمک و یاری نمودند. شاه به نیروی انتظامی دستور داد گروه منحرف را به منطقه خویش برگردانده و مورد حمایت قرار دهند. روزی که سران بابیه در سایه حمایت های نیروی انتظامی به سوی سده روان بودند، مؤمنان به رهبری حاج آقا سدهی و به دستور حاج آقا روح الله به صحنه آمدند. در این درگیری هفت نفر جان باخته و پیروان فرقه ضاله از صحنه گریختند.

پس از مدتی از این صحنه حاج آقا نجفی و دو برادرش به عنوان عاملان اصلی حادثه شناخته شده و به تهران فرا خوانده شدند.

هجرت به تهران

مسافرت حاج آقا نورالله به تهران حدود دو ماه به درازا کشید، در میان راه گروه گروه مردم به پیشواز ایشان رفته و برای ایشان قربانی می کردند. به نزدیک پایتخت که رسیدند، موج ارادتمندان ایشان بسیار بیش از حد انتظار بود و مردم تهران و روحانیون به استقبال ایشان شتافته بودند. ناصرالدین شاه که انتظار چنین استقبالی را نداشت، در محافل عمومی و خصوصی از کار روحانیون تهران انتقاد کرده و اعلام ناخشنودی می کرد. ناصرالدین شاه در یک محفل خصوصی که یکی از امامت جماعت های آن زمان هم شرکت داشت، به ایشان با نگاه خشمگینانه گفت: شنیده ام تو هم به استقبال آخوند رفته ای.

امام جماعت پاسخ داد: آقا نجفی نایب امام زمان است، مگر من قدرت داشتم پیشوازش نروم یا دستش را نبوسم.

چند روز پس از ورود  به تهران و دیدار گروه گروه مردم با آیت الله اصفهانی و بستن عهد دوستی با ایشان و اقامه نماز جماعت در مسجد سید عزیزالله، ناصرالدین شاه اوضاع را به مصلحت خویش ندید و ناصرالدین شاه درصدد آشتی با حاج آقا نورالله برآمد و در جلسه آشتی ضمن ابراز ناخشنودی از حاج آقا نورالله خواست اجرای حکم را به دولت واگذار کند که حاج آقا نورالله از دستار خویش  تکه کاغذی درآورد و گفت اینان مرتدند و حکم ارتداد آ نها را صادر کرده ام تا دولت چه کند.

ناصرالدین شاه که انتظار چنین برخوردی  را نداشت در خاموشی فرو رفت.

ایام سوگ

سال 1332 هجری قمری یکی از سوگناترین ایام زندگی حاج آقا نورالله اصفهانی است برادر ارجمندش جناب آقای محمد تقی مشهور به آقا نجفی که از بزرگترین فقیهان شیعه شمرده می شد در ماه شعبان سال 1332 هجری قمری پس از مدتها بیماری وفات یافت. حاج آقا محمد تقی در دیدگاه و نظر مؤمنان، فقیهی وارسته، در نظر درباریان دشمنی بی باک و در چشم دولت استعمارگر انگلیس رهبر بیدار شرقیان به شمار می آمد. گراهم، کنسول پیر و فیلسوف نمای بریتانیا پیوسته می گفت: اگر این مرد در انگلستان بود او را وزیر امور خارجه مملکت می ساختیم.

از دست چنین فقیهی برای جامعه مسلمان ایران ضربه های سخت هولناک بود و بیش از همه حاج آقا نورالله را تحت تأثیر قرار داد.

در اصفهان

چند ماه پس از جنگ جهانی اول حاج آقا  نورالله وارد اصفهان گردید موقعیت کشور بسیار بغرنج و دشوار بود، در چنین اوضاع آشفته، حاج آقا نورالله اصفهانی فرمان بسیج همگانی صادر کرد و به حمایت از کمیته دفاع ملی پرداخت.

از سوی دیگر با فرمان بسیج همگانی آموزش نظامی مردم در سطوح مختلف آغاز شد. حاج آقا نورالله از سوی دیگر از ایلات قشقایی و بختیاری دعوت کرد تا در دفاع از اسلام شرکت جویند.

رهبر مجاهدان اصفهان که عثمانیان مسلمان را برادران دینی مردم ایران می دانست، در اولین فرصت لشکری از داوطلبان آماده ساخت و به همدان گسیل داشت تا عثمانیان را در رویارویی با نیروهای کافر روس یاری دهند. پس از این واقعه دولت روسیه سپاه خود را به سمت اصفهان گسیل داشت. همه دریافتند که هدف روسیه دستگیری حاج آقا نورالله است. با نزدیک شدن دشمن به اصفهان حاج آقا  نورالله از راه بختیاری به کرمانشاه شتافت و از آنجا به عراق رفت.

بازگشت دوباره به اصفهان

پس از پدید آمدن آرامش نسبی، حاج آقا نورالله به زادگاهش برگشت و به عنوان رئیس العلماء کشور و ریاست  حوزه اصفهان برگزیده شد. بخشی از تلاشهایی که حاج آقا نورالله در دیار اصفهان به انجام رسانید و نتیجه داد عبارتند از

1. درگیری با احزاب سیاسی غیرمذهبی

2. رسیدگی به دادخواهی انبوه بیچارگان

3. کشمکش با کارگزاران دولتی

4. برنامه ریزی برای گسترش فرهنگ مذهبی در میان همه گروه های جامعه

منابع:

1. کتاب اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت بیدارگرانه حاج آقا نورالله

2. کتاب تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوه قرن اخیر

3. کتاب ستاره اصفهان

فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه