تبخال و انواع آن

ویروس تبخال به نام Herpes Simplex (هرپس سیمپلکس) ویروس بسیار شایعی است که پوست، مخاء دستگاه عصبی و چشم را درگیر می‌کند. دوره یک تبخال بین 7 تا 10 روز است.

انواع ویروس‌های هرپس

ویروس هرپس نوع یک : باعث ایجاد تبخال لب و صورت می‌شود و می‌تواند چشم را درگیر کند.

ویروس هرپس نوع دو: از طریق جنسی منتقل می‌شود و به ندرت مشکلات چشمی ایجاد می‌کند.

در هر صورت ، هر دو نوع ویروس می‌توانند در دهان و آلت تناسلی تبخال ایجاد کنند.

تقریبا تمام افراد در دوران کودکی در معرض ویروس نوع یک قرار می‌گیرند. عفونت اولیه خفیف بوده و معمولا ایجاد گلودرد و یا زخم در دهان کرده و خود به خود بهبود می‌یابد.

تبخال ها معمولاً روی لب پدید می‌آیند. به ندرت روی سوراخ بینی، چانه یا انگشتان هم دیده می‌شوند. گاهی داخل دهان، البته روی لثه یا سقف دهان هم به وجود می‌آیند.

اگر مشکلی در داخل بافت نرم دهان به وجود آید، مسلماً تبخال نیست، بلکه آفت می‌باشد.

راه انتقال ویروس تبخال

ویروس، از راه ترشح تاول‌ها به سرعت گسترش می‌یابد. بیشترین امکان آلودگی، از زمان پیدایش تاول‌ها تا زمانی که کاملا خشک و اطراف آن پوسته پوسته شود، می‌باشد.

علل ایجاد تبخال

اگر یک بار دچار تبخال شوید، ویروس در سلول‌های عصبی پوست به طور نهفته می‌خوابد و به واسطه یک سری عوامل مجددا بیدار می‌شود. این عوامل می‌توانند شامل تب، قاعدگی، استرس، گرما، ضربه، استفاده از بعضی از داروهای خاص و قرارگرفتن در معرض نور آفتاب باشند.

علائم تبخال

- تاول های کوچک، دردناک و آبکی که در ناحیه‌ای از پوست به صورت قرمز و برجسته تشکیل می‌شوند.

- درد یا سوزش، که از علائم اولیه آن است و اغلب یک یا دو روز قبل از تاول پدید می‌آید.

تشخیص تبخال چشمی

این عفونت به وسیله slit lamp قابل تشخیص است.

برای تشخیص دقیق‌تر، از قطره‌های چشمی استفاده می‌شود.

در این عفونت، یک زخم کوچک در قرنیه دیده می‌شود که به صورت شاخه شاخه است (یعنی زخم به صورت گرد و با حدود مشخص نیست، بلکه به صورت درختی با شاخه‌های زیاد می‌باشد).

عوارض تبخال دهان

جاری شدن بزاق دهان

بوی بد دهان

ورم غدد لنفاوی گردن

در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شده باشد، ویروس تبخال ممکن است در دیگر نقاط بدن مانند: کبد، شش و مغز هم وارد شود و از طریق گردش خون به همه نقاط بدن منتقل شود.

عوارض تبخال چشم

- ویروس هرپس می‌تواند با درگیر کردن سیستم عصبی، حس قرنیه را از بین ببرد. در این حالت زمانی که پنبه‌ای را بر روی قرنیه چشم بیمار می‌کشیم، چیزی را متوجه نشده و پلک نمی‌زند.

- کراتیت (التهاب قرنیه) معمولا اولین علامت چشمی این بیماری است و اغلب لایه‌های سطحی قرنیه را گرفتار می‌سازد.

- اگر عفونت به لایه‌های عمقی‌تر قرنیه گسترش یابد، احتمال باقی ماندن محل زخم (اسکار) در قرنیه افزایش می‌یابد.

- در بعضی از افراد ممکن است یووئیت نیز اتفاق بیفتد و باعث تخریب وسیع شبکیه گردد.

- اگر تبخال چشمی درمان نشود، منجر به کدورت و آسیب قرنیه و کاهش دید می‌شود. همچنین، آب مروارید را تشدید می‌کند.

عوارض تبخال تناسلی

- بروز این تبخال در زنان، موجب ایجاد سرطان رحم می‌شود.

- در زنان بارداری که در سه ماهه نخست بارداری به سر می‌برند، موجب بروز ضایعاتی مانند: عقب افتادگی ذهنی و غیر طبیعی شدن اعضای بدن در جنین می‌شود.

پیشگیری

* اگر تبخال زده‌اید از تماس با کودکان یا کسانی که دچار اگزما و یا افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند مانند: مبتلایان به سرطان،ایدز و یا افرادی که پیوند اعضا انجام داده‌اند، بپرهیزید.

* می توانید تبخال را از شخص دیگری که آن را دارد، از راه ظروف غذاخوردن مشترک، تیغ اصلاح و حوله که عفونت را گسترش می‌دهند، بگیرید.

* از تماس پوستی و یا بوسیدن دیگران در زمان بروز تاول‌ها بپرهیزید.

* دست‌هایتان را همواره تمیز نگه دارید.

* چشم‌ها و آلت تناسلی مناطقی هستند که مستعد پذیرش و گسترش ویروس می‌باشند.

* از موقعیت‌هایی که باعث بروز تبخال می‌شوند دوری کنید؛ مانند: قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض آفتاب.

* از ضد آفتاب استفاده کنید.

* خواب کافی، تغذیه مناسب و جلوگیری از خشک شدن چشم‌ها مفید است.

* استفاده از موادی مانند سبزی‌ها و روغن زیتون (حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند)، در جلوگیری از خشک شدن چشم موثر است.

* از لنزهای تماسی چشم، دوری کنید، زیرا احتمال انتقال ویروس هرپس، در افرادی که از لنز استفاده می‌کنند، وجود دارد.

* اگر مادری به تبخال ناحیه تناسلی مبتلاست، بهتر است برای زایمان، عمل جراحی سزارین انجام دهد، زیرا احتمال این که ویروس هرپس، در زایمان طبیعی به نوزاد منتقل شود، بالاست.

درمان خانگی تبخال

- از کمپرس‌های یخ یا گرم برای کاهش درد تاول ها می‌توانید استفاده کنید.

- به تبخال اجازه دهید تا خودش خوب شود.

- از فشار دادن و دست زدن تاول‌ها،اجتناب کنید.

- مایعات خنک بنوشید یا بستنی یخی بجوید.

- در 24 ساعت اول بعد از ظاهر شدن تاول، یک تکه یخ را یک ساعت روی محل قرار دهید.

- اگر به تبخال چشمی مبتلا شدید، آن را نمالید.

- مسواک نو برای شستشوی دندان‌ها انتخاب کنید و بعد از بهبودی تبخال، آن را دور بیاندازید.

- افزایش مصرف لبنیات و سیب زمینی

- مصرف ذغال اخته

- ورزش، تمدد اعصاب و دور کردن افکار منفی و کاهش استرس

درمان طبی تبخال

درمان این بیماری بسته به شدت آن دارد.

- داروی ضد ویروسی: استفاده از دارو، دوره تبخال را کوتاه کرده و درد را کاهش می‌دهد.

- اولین عفونت چشمی ناشی از این ویروس، با استفاده از قطره‌ها و پمادهای چشمی و گاهی داروهای ضد ویروسی خوراکی درمان می‌شود.

- پزشک، نواحی آسیب دیده را با ملایمت توسط یک اپلیکاتور که انتهای آن از کتان است، از روی چشم بردارد.

- در افرادی که به طور مکرر دچار تبخال چشمی می‌شوند، قرنیه تبدیل به یک شیشه مه گرفته می‌شود و برای بهبود دیدشان، ممکن است نیاز به پیوند قرنیه پیدا کنند.

- اگر لایه‌های عمقی قرنیه گرفتار شده باشد، ممکن است که چشم پزشک علاوه بر موارد بالا از قطره‌های کورتیکواستروئیدی (کورتون) نیز استفاده کند که باعث کاهش التهاب می‌شوند.

استفاده از قطره‌های کورتیکواستروئیدی باید با نظارت دقیق پزشک صورت گیرد، در غیر این صورت آسیب‌های جدی به چشم وارد می‌کند.

اگر تبخال، در طی یک تا دو هفته خود به خود از بین نرود، اگر علائم تبخال بسیار شدید باشد و اگر تبخال به طور مرتب عود کند، هر چه زودتر نزد پزشک بروید

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

آفتاب - دکتر محمدحسین افتخاری، متخصص چشم

ایسنا – دکتر رضا یعقوبی، متخصص پوست و مو

سلامت نیوز - حسین محمد ربیعی- رئیس بخش چشم بیمارستان امام‌حسین

پزشکان ایران

آی آر شفا

مطالب مرتبط:

تب خال و درمان آن

تبخال، مهمان ناخوانده

تبخال می‌ زنید؟ نگران نباشید!

تب‌خال قابل درمان است

ارتباط ویروس تبخال با شیزوفرنی و آلزایمر