سندرم نفروتیک (دفع پروتئین از ادرار)

سندرم نفروتیک، افزایش نفوذپذیری گلومرول ها در برابر پروتئین‌های پلاسما (به خصوص آلبومین) و دفع آن‌ها از طریق ادرار می‌باشد.

این بیماری در پسران شایع‌تر از دختران است و شیوع بیشتری در کودکان 2 تا 7 سال دارد. در بزرگسالان، به نسبت مساوی در مردان و زنان می‌تواند شیوع داشته باشد.

علائم و عوارض سندرم نفروتیک

- دفع پروتئین از طریق ادرار: میزان دفع پروتئین از طریق ادرار، ممکن است به بیش از 3 گرم در شبانه روز برسد.

- ادم یا خیز (احتباس مایعات در بدن): در ابتدا به صورت پُف کردن چشم‌ها و ورم مچ پا تظاهر می‌یابد و در مراحل پیشرفته‌تر به صورت ورم منتشر پوست و در نهایت ورم شکم بروز می‌کند.

- افزایش میزان  تری گلیسرید و کلسترول خون

- سخت شدن شریان‌های کلیوی

- کاهش آلبومین خون

- کاهش تولید ادرار گاهی تا 20 درصد مقدار طبیعی

- افزایش سرعت وزن گیری بدن: در کودکان ادم در صورت و شکم است و در بزرگسالان در ران.

- در صورت مزمن شدن بیماری، نوار سفید متقاطع روی ناخن‌ها دیده می‌شود.

- ادرار کف آلود، مربوط به حضور پروتئین و آلبومین

- کاهش برون ده قلب و فشارخون

- تحلیل بافت‌ها، سوء تغذیه، کبد چرب و ابتلا به عفونت

- اسهال و جذب روده‌ای ضعیف

- خستگی، رنگ پریدگی، بی اشتهایی و تحریک پذیری

- کمبود ویتامین D

علل سندرم نفروتیک

علت دقیق این عارضه ناشناخته است. این عارضه ممکن است به صورت اولیه (بدون علت شناخته شده) یا به صورت ثانویه یعنی در اثر سایر اختلالات نظیر دیابت، لوپوس اریتماتوز، مولتیپل میلوم، گلومرولونفریت، اختلالات خودایمنی، اختلالات آلرژیک شدید، لخته شدن خون در کلیه، عفونت‌ها (به خصوص عفونت‌های پوستی)، بیماری‌های مادرزادی قلبی، یا برخی داروها بروز کند.

عوامل خطر سندرم نفروتیک

سابقه خانوادگی نفروز (تنها در مورد نوع اولیه)

بارداری

تماس با سموم شیمیایی

نارسایی احتقانی قلب

لنفوم

اعتیاد دارویی

ضعف ایمنی ناشی از بیماری‌ها یا داروها

تشخیص سندرم نفروتیک

بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل: آزمایش‌هایی نظیر آزمایش ادرار و اندازه‌گیری پروتئین و کلسترول خون یا نمونه‌برداری از کلیه (برداشت مقدار اندکی از بافت یا مایع) باشد.

داروهای مورد استفاده در سندرم نفروتیک

داروهای کورتونی برای کاهش التهاب کلیه

داروهای ادرارآور برای کاهش احتباس مایعات

آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت

داروهای ضد فشار خون برای کاهش دفع پروتئین از ادرار

رژیم غذایی سندرم نفروتیک

اولین عامل مهم از نظر رژیمی، جبرات پروتئین‌های هدر رفته از طریق ادرار است. در نتیجه یک رژیم غنی از پروتئین و محدود از سدیم، مناسب وضع بیمار است. اما این را بدانید که، کاهش سدیم می‌تواند ایجاد هیپوتانسیون کند.

کیفیت پروتئین برای این بیماران، بیشتر از مقدار آن حائز اهمیت می‌باشد.

منابع غنی پروتئین عبارتند از : گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی.

بیمار در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کند؟

سردرد شدید

تشنج

ضعف شدید

افزایش احتباس مایعات

استفراغ و اسهال

حجم ادرار 24 ساعته کمتر از 14 درصد مقدار طبیعی

مشاهده علایم عفونت، نظیر تب، زخم‌های پوستی، سرفه یا سوزش ادرار

پیشگیری از سندرم نفروتیک

نفروز ممکن است با درمان برطرف گردد، ولی عود آن شایع بوده و تکرار درمان را ایجاب می‌کند.

در بسیاری از کودکان با دارو رژیم غذایی می‌توان ورم را مهار و عملکرد کلیه را اصلاح کرد. اگرچه علایم معمولاً پس از دو هفته درمان برطرف می‌شوند، درمان دارویی باید 6 تا 8 هفته ادامه یابد.

در صورت بروز نارسایی کلیه، دیالیز یا پیوند کلیه می‌تواند طول عمر بیماران را افزایش دهد.

نکات قابل توجه در سندرم نفروتیک

- علایم معمولاً با دارو و رژیم غذایی قابل کنترل است.

- مشاوره با والدین و کمک به آن‌ها در یادگیری چگونگی برخورد با یک کودک دچار بیماری مزمن ممکن است لازم باشد. در طی مرحله حاد، ثبت روزانه درجه حرارت هر صبح و عصر توصیه می‌گردد.

- جمع‌آوری ادرار 24 ساعته و ثبت حجم آن به طور روزانه و نیز ثبت مقدار مایعات مصرفی روزانه توصیه می‌شود.

- تا برطرف شدن ادم (احتباس مایعات)، بیمار در بستر استراحت کند و تنها برای رفتن به توالت یا حمام کردن از بستر خارج شود.

- پس از کاهش ورم، به فعالیت‌های سبک بپردازید.

- از تماس بیش از حد با آفتاب و گزش حشرات اجتناب کنید.

- از مصرف غذاهای آماده که حاوی نمک هستند، خودداری شود.

- مبتلایان به سندم نفروتیک غالبا بی اشتها بوده که به علت ضعف عمومی و تورم سیستم گوارشی است. در نتیجه وادار کردن به مصرف کالری کافی در پیشگیری از سوء تغذیه موثر است. غذا دادن با مقادیر کم و مکرر باید صورت گیرد.

- مواد معدنی و ویتامین‌های تکمیلی مثل ویتامین D ، کلسیم و آهن بر طبق ضرورت داده می‌شود.

- در صورتی که بیمار کورتون دریافت می‌نماید، از حضور وی در مکان‌های شلوغ و پرجمعیت و تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی خودداری کنید.

- از قرار گرفتن پوست در معرض سرما یا گرما جلوگیری کنید.

- تهیه پوشاک نسبتا گشاد از تحریک پوستی و کوتاه کردن ناخن‌ها از خارش و زخمی شدن پوست جلوگیری خواهد کرد.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

آفتاب

بهسایت – فرزانه طالعی فر

انجمن گفتگوی دنیای ام اس

مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی کودکان مفید

بیمارستان نمازی شیراز