سرطان پروستات در آقایان
غده کوچکی که پایین‌تر از مثانه آقایان قرار گرفته و قسمت ابتدایی پیشابراه را احاطه کرده، پروستات نام دارد. پیشابراه، مجرایی است که ادرار را از مثانه به طرف خارج از بدن هدایت می‌کند.
پروستات طبیعی، نرم و فاقد توده است. این غده که اعمال مختلف را انجام می‌دهد، از دو قسمت تشکیل شده که توسط یک لایه بافتی پوشیده شده‌اند.
اعمال پروستات
- کمک به کنترل ادرار با وارد کردن فشار به قسمت ابتدایی پیشابراه
- ترشح مایعی که سلول‌های جنسی مرد، یا اسپرم‌ها را فعال نگه می‌دارد. این مایع، پیشابراه را مرطوب و لغزنده می‌کند. این مایع مواد مغذی‌ای دارد که برای فعال باقی ماندن اسپرم‌ها لازم است.
بدون پروستات، تقریبا مردان نابارور هستند، اما فقدان آن نیز تاثیر چندانی در زندگی فرد ندارد.
بزرگ‌شدن پروستات
در مردان جوان، پروستات تقریبا به اندازه‌ی یک گردو است. با افزایش سن اندازه این غده نیز افزایش می‌یابد. به این افزایش اندازه، بزرگ شدن خوش خیم پروستات (BPH) گفته می‌شود. این بیماری خوش‌خیم است و ارتباطی با سرطان پروستات ندارد.
علائم بزرگ‌شدن پروستات
می‌تواند به قسمت خروجی مثانه و به ابتدای پیشابراه فشار وارد کند.
آهسته شدن جریان ادرار
تکرر ادرار (بیشتر در شب‌ها)
احتباس ادراری
عفونت مجاری ادراری
انسداد کامل پیشابراه
آسیب به کلیه‌ها
التهاب پروستات
این بیماری بیشتر در مردان جوان تا میانسال رخ می‌دهد. متناوبا درد ایجاد می‌شود و تشخیص آن به دلیل این که علائم، در افراد مختلف متفاوت است، مشکل است. در هنگام ادرار کردن سوزش یا درد ایجاد شود و مثانه کاملاً خالی نمی‌شود.
سرطان پروستات
سرطان پروستات، نوعی بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم از بافت‌های پروستات نشات می‌گیرند و به طور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر و منجر به افزایش حجم در هر یک از اجزای سلولی غده پروستات می‌شوند.
سرطان پروستات، دومین سرطان شایع، بعد از سرطان ریه در میان مردان است.
سرطان پروستات، می‌تواند دارای رشد آهسته و زمانی طولانی تا بروز علائم بالینی آن باشد. در مواردی دیگر تومور به سرعت رشد کرده و تهاجم تومور به بافت‌های دیگر امکانپذیر می‌شود. در این مورد، فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش آن، کوتاه است.
ما بین این دو نوع رشد، تومورهایی وجود دارند که سرعت رشد آنها در حد متوسطی است.
علائم سرطان پروستات
ادرار کردن پی در پی یا سخت
جاری شدن ضعیف ادرار
عدم توانایی در ادرار
جریان منقطع و ضعیف ادرار
وجود خون در ادرارخروج منی همراه با درد
درد مداوم قسمت پایین کمر
سوزش
ناتوانی جنسی
علل سرطان پروستات
سن (مردان بالای 60 سال)
عوامل ژنتیکی
عوامل هورمونی: هورمون‌های استروئیدی (تستوسترون و آندروژن‌ها). افزایش ترشح هورمون تستوسترون در خون، موجب تسریع سرطان پروستات می‌شود.
تغذیه : استفاده از مقادیر زیاد چربی حیوانی عامل مستعد کننده در ایجاد سرطان پروستات می‌باشد.
تماس با مواد شیمیایی سرطان‌زا، مانند کادمیوم(در تهیه برخی آلیاژها و باتری کاربرد دارد)
بیماری های مقاربتی
تشخیص سرطان پروستات
1- از طریق معاینه مقعد .در این روش پزشک از داخل مقعد بیمار، غده پروستات را معاینه می‌کند. وجود سطح خشن و نامنظم بافت از علائم هشدار دهنده سرطان پروستات محسوب می‌شود.
2- تومورهای سرطانی، آنتی ژن‌های مشخصی را تولید می‌کنند که از طریق آزمایش خون کشف می‌شوند. در بیماران مبتلا به سرطان پروستات، مقدار این آنتی ژن در سطح بالاتری است.
3- در مراحل بعدی آزمایشات دیگری مانند ام آر آی (MRI)، سونوگرافی ، سی تی اسکن و نمونه برداری از غده(بیوپسی) نیز انجام می‌گیرد.
تشخیص به موقع بیماری، 5 سال بیشتر به زندگی مبتلایان اضافه می‌کند.
توصیه می‌شود مردان در سنین بالای 40 سال، سالیانه مورد معاینه غده پروستات ازطریق معاینه مقعد قرار گیرند.
در سنین بالای 50 سال، هر سال آزمایش آنتی‌ژن مخصوص پروستات را انجام دهند.
درمان سرطان پروستات
با در نظر گرفتن شرایط بیمار ممکن است یک یا ترکیبی از این موارد تجویز شود:
1- تحت نظر گرفتن بیماری: در این روش بیمار به طور دقیق تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد، بدون اینکه الگوی درمانی بر روی او اعمال شود. این روش برای بیمارانی تجویز می‌شود که جراحی برایشان مضر است و یا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسیار کند و آهسته است و در درازمدت تأثیر سوء بر سلامتی آنها نخواهد گذاشت.
2- جراحی: برداشتن کامل غده پروستات یا پروستکتومی
3- کرایوتراپی یا استفاده از سرمای شدید. در این روش پزشک با انداختن سوند درون غده پروستات از طریق شکاف کوچکی بین مقعد و کیسه حاوی بیضه‌ها، نیتروژن مایع را به غده پروستات هدایت می‌کند. نیتروژن مایع در داخل بافت منجر به انجماد بافت و انهدام سلول‌های سرطانی بافت غده پروستات می‌شود.
4- شیمی درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلول‌های سرطانی می‌شود. عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبول‌های سفید خون، ضعف سیستم ایمنی، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان.
5- رادیوتراپی: هدف از رادیوتراپی کنترل رشد سلول‌های سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد.
رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می‌گیرد. این روش کاملا بدون درد است و به مدت 7 تا 8 هفته ادامه دارد. ولی بیمار از عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو شکایت دارد. اثرات اشعه، واکنش‌های پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را ممکن است به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب‌های عروقی و تنفسی از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی است. رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبول‌های سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتا بروز عفونت شود.
رادیوتراپی داخلی یا براکی تراپی (Brachy therapy) : برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنگ های نازک، مواد یونیزه در بدن بیمار کاشته می‌شود.
6- هورمون درمانی : این روش با به کارگیری داروهای ضد تستوسترون انجام می‌گیرد و شامل تجویز هورمون استروژن به شکل قرص است که تاثیر ضد تستوسترون دارد. عوارض جانبی استفاده از قرص‌های حاوی استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص‌ها از بین می‌رود.
پیشگیری از سرطان پروستات
1- به مردان بالای 40 سال برای غربالگری این بیماری، آزمایش سالانه PSA از طریق آزمایش خون و معاینه توسط پزشک توصیه می‌گردد. آنتی ژن مخصوص پروستات، PSA نام دارد.
2- مصرف بعضی از مواد غذایی مانند سلنیوم، ویتامین D، سویا، چای سبز، لیکوپن (ماده موجود در گوجه فرنگی) در پیشگیری و حتی کاهش رشد این تومور موثر بوده است.
3- عدم مصرف بعضی غذاها مانند مواد قندی و نشاسته‌ای و چربی‌ها به خصوص LDL یا همان چربی بد، جهت پیشگیری در ابتلای این بیماری توصیه می‌گردد.
4- کاهش ترشح هورمون انسولین و فاکتور رشد شبه انسولین (GFI) باعث کاهش رشد تومور پروستات می‌گردد.
5- رژیم کم کربوهیدرات حتی بیشتر از رژیم کم چرب در آهسته کردن رشد تومور نقش دارد.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
سیمرغ – دکتر حانیه ترکمان
پزشکان بدون مرز
سیمرغ - دکتر سمیرا سرخوش
مطالب مرتبط:
نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان پروستات
