قرآن صبحگاهی

مقدمه

می دانیم که شروع روز دانش آموزان با یک برنامه صبحگاهی مناسب علاوه بر پرورش روح معنوی دانش آموزان، در بالا بردن سطح آموزشی آن ها از لحاظ یادگیری تاثیرگذار است.

مثلاً اگر معلم پرورشی مدرسه بتواند هر هفته یک کلاس را برای برگزاری برنامه های صبحگاه مدرسه انتخاب و هدایت نماید:

یکی از کارهایی که در اکثر مدارس کشور عزیزمان انجام می شود، خواندن آیاتی از قرآن مجید می باشد، در این زمینه چنان چه دانش آموزان بتوانند علاوه بر شنیدن آیت، با مفاهیم متعالی این معجزه الهی آشنا شوند، بی شک به هدف والای نزول وحی رهنمون گشته ایم.

در این راستا، مرکز یادگیری جهت غنی سازی برنامه های صبحگاه مدارس، به بررسی و تفسیر برخی از آیات قرآن پرداخته است. در این قسمت سعی شده، تفسیر به زبان ساده و قابل درک برای دانش آموزان ارائه گردد.

در این مقاله، ابتدا  آیات  18 تا 27 سورة بنی‌اسرائیل ( صفحة 284  قرآن به خط عثمان طه ) مورد بررسی قرار می گیرد.

آیات مربوطه توسط یکی از دانش آموزان قرائت شود، شما می توانید برای شنیدن فایل صوتی آیات این صفحه کلیک نمایید.

جهت دریافت  فایل صوتی آیات فوق، کلیک کنید.

نکات تفسیری مربوط به آیات در ادامه توسط یکی از دانش آموزان قرائت شود.

اوّل، واجبات

در آیات 18 تا 27 سورة بنی‌اسرائیل ( صفحة 284 قرآن به خط عثمان طه )، دو نکته ی مهم وجود دارد:

اول اینکه : علّت واقعی مخالفت مخالفان در برابر دستورات خداوند، علاقه بسیار زیاد آنان به دنیا  است

و دوم اینکه :  برنامه‌ی زندگی سعادتمندان از سه بخش تشکیل می شود، 1. ایمان 2. سعی و تلاش و 3.  تلاش برای آباد کردن زندگی آخرت،

اما در دوآیة 23 و 24 ، قسمتی از ریزه‌كاری‌های برخوردِ مؤدّبانه و فوقَ‌‌العاده احترام‌آمیز فرزندان نسبت به پدران و مادران را بازگو می‌كندكه ما، تنها، به‌آیة 23 می‌پردازیم.

این‌آیه می‌فرماید: «پروردگار تو، فرمان داده‌كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر احسان نمایید».

باید بسیار دقت کنیم که  اولاً : قرارگرفتن احسان به والدین دركنار  اصلی ترین اصل دین (= توحید) ، نشان‌دهندة اهمّیّت فوق‌العادة این وظیفة دینی و انسانی است. و ثانیاً : چون عبارت "والدین"، بدون هیچ توضیح و یا توصیف آمده است ( مثلاً نفرموده والدین مهربان و یا والدینی که .... باشند) ، شامل‌كافر و مسلمان می‌شود و ثالثاً : کلمه ی احسان نیز مطلق آمده ( یعنی بدون هیچ توضیح ،توصیف و یا اضافه آمده است ) و به این معناست که هرگونه نیكی از مادّی و معنوی؛ قلبی، زبانی و عملی را در بر می‌گیرد.

از حضرت امام باقر(ع) روایت شده است: سه چیز است‌كه خداوند، به هیچ کس اجازه ی ترك‌آن را نداده‌است: ادای امانت، چه صاحب‌آن، نیكوكار باشد و چه تبهكار؛ وفای به عهد و پیمان، چه طرف عهد، نیكوكار باشد و چه تبهكار و احسان به والدین، چه‌آنها نیكوكار باشند و چه تبهكار.

حضرت امام صادق(ع) نیز فرموده‌است: كسی‌كه خشم‌آلود به والدینش نگاه‌كند، خدا نماز او را قبول نمی‌كند! هرچند، پدر و مادرش، در حق او ظلم کرده باشند.

از طرف دیگر، رسول‌خدا(ص) فرموده‌است: فرزندی‌كه به صورت والدینش نگاه مَحبّت‌آمیزكند، برای هر نگاهش،{ثواب} یك حجّ مقبول در نامة اعمال وی نوشته می‌شود! اصحاب‌گفتند: ای رسول‌خدا، حال، اگر روزی صدبار، این‌چنین نگاه‌كند، باز هم صد حجّ مقبول نوشته می‌شود؟ پیامبر(ص) فرمود:آری؛ خدا، بزرگ‌تر و مهربان‌تر است.

بنابراین، پدر و مادر،مانند ابر رحمت خدا برای فرزندانشان هستندكه باید قدر این‌نعمت را بدانیم و از باران وجودشان بهره مند شویم.

و نیز از حضرت امام باقر(ع) نقل شده ‌است:گاهی، فرزندی، در زمان حیات والدینش، به‌آنها مهربان و نیكوكار بوده، ولی پس از مرگشان فراموششان می‌كند! نه حق آنان را به جا می‌آورد و نه از خدا برای‌آنها طلب مغفرت می‌نماید. در این‌صورت، خدا، او را همانند کسی می داند که والدینش نفرینش کرده اند. و ازآن‌سو، فرزندی، در زمان زنده‌بودن والدین، عاقّ آنها بوده (= مورد نفرین آن ها بوده )، ولی پس از مرگشان جبران‌گذشته‌ها كرده؛ دین‌آنها را ادا می‌كند و از خدا برای‌آنها طلب مغفرت می‌نماید. در این‌صورت، خدا، او را در زمرة فرزندان دوستدار و احسان‌كنندة به والدین قرار می‌دهد!

آری؛ دین ما، دارای مرزهای بسیار ظریف و باریكی است. ما ، باید مرزهای دین خود را بشناسیم و رفتار و گفتارمان را با آن هماهنگ نماییم تا زیبایی های آن را بهتر درک کنیم.

افرادی هستند كه به وظایف واجب خویش اهمیت نمی دهند، ولی با شور و شوق فراوان دنبال مستحبّات دین می‌روند!!  امر والدین‌كه واجب است را اطاعت نمی‌كنند، امّا در جلسات مذهبی و هیئت های معروف تا دیر هنگام شرکت می کنند و پدر و مادر بی‌چاره را در حال اضطراب و نگرانی و تشویش، رها می‌كنند!!

سفرهای زیارتی با جمع دوستان از نظر یك جوان مسلمان بسیار اهمّیّت دارد. امّا آزردن خاطر پدر و مادركه راضی به رفتن او نیستند، در نظرش اهمّیّتی ندارد! در صورتی‌كه آزردن خاطر والدین ، در دین ما حرام است وگناه به‌شمار می‌رود. ولی رفتن به زیارت، مستحب است و در صورتی‌كه با حرامی همراه باشد، نه‌تنها، ثواب ندارد، بلكه‌گناه هم محسوب می‌گردد و عذاب هم دارد.

اعمال و مراسم اعتكاف ماه رجب، از نظر بسیاری از ما مردم و حتّی صدا و سیمای جمهوری اسلامی، آن‌چنان مهم است‌كه از مدّت‌ها قبل، دربارة آن، صحبت و برنامه‌ریزی می‌شود! امّا همین‌ما، اگر واجبی از ما ترك شود یا گناهی مرتكب شویم، اصلاً اهمّیّتی نمی‌دهیم و حتّی متأسّف هم نمی‌شویم!! در صورتی‌كه‌آن‌اعمال و مراسم، مستحب است، ولی این، واجب.

تفکر عمیق در دین، یعنی شناختن حدود دین و تشخیص واجب از مستحب و پی‌بردن به‌آن‌چه‌كه در نظر  خداوند اهمّیّت و اولویّت دارد، وظیفة حتمی یك انسان مسلمان است! تا ازكسانی نباشدكه درباره‌اش‌گفته‌شود: ترك واجب كرده و سنّت به‌جا آورده‌ای. و متأسّفانه، از این‌دست، در میان ما مردم فراوانند!

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: علی هندی، ویراستار: سید علی مرتضوی

تنظیم: نوربخش