تازه های دفتر اسناد

---

«حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»

سید محمد مهدی غمامی

مرکز اسناد انقلاب اسلامی

652 صفحه

قیمت: 10400 تومان

درباره‌ی کتاب:

«حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با تحقق انقلاب اسلامی در برابر استبداد شاهان و استعمار بیگانگان، الگویی از مردم‌سالاری دینی است که فرمول جدیدی از سازمان مردم و حاکمیت را تعریف می‌کند. مطابق این الگو آرمان‌های انسان به عنوان اشرف مخلوقات و بنده‌ی پروردگار متعال می‌بایست با مسیر رشد و تعالی فردی و اجتماعی او در یک راستا و مورد احترام و حمایت حکومت و جامعه قرار بگیرد و متقابلا او نیز با مشارکت در حکومت، مسیر رشد خود و دیگران را فراهم سازد.»

حقوق اساسی یکی از شاخه‌های حقوق عمومی داخلی است که اصول و قواعد راجع به ساختار حکومت، قوای سازنده‌ی آن، وظایف و اختیارات مقامات و نهادهای حکومت و روابط بین آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین حقوق و آزادی‌های ملت را تبیین کرده، رابطه‌ی بین حکومت و ملت را تنظیم می‌نماید. به این ترتیب موضوع حقوق اساسی عبارت است از مطالعه‌ی اصول و قواعد حقوقی درباره‌ی استقرار، توزیع و انتقال قدرت و مطالعه‌ی اقسام حقوق و آزادی‌هایی که ملت در برابر حکومت از آن برخوردار است.

حقوق اساسی از منابع مختلفی سرچشمه می‌گیرد که قانون اساسی مهم‌ترین منبع آن به‌شمار می‌رود. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با توجه به ماهیت نظام جمهوری اسلامی و نیز اندیشه‌ی سیاسی امام خمینی، مؤسس این نظام سیاسی از دو منبع مهم و بنیادی سرچشمه گرفته است. اساسی‌ترین عنصر حاکم بر حقوق اساسی در این نظام سیاسی، آموزه‌های مکتب تشیع است که طبق کلام شیعی در عصر غیبت امام معصوم طراحی شده است و در این راستا اصول مربوط به اسلامیت نظام جمهوری اسلامی از قبیل اصول چهارم، پنجم، پنجاه و هفتم و یکصدودهم و غیره سمبل‌های آموزه‌های مذکور به شمار می‌روند.

به علاوه در اجرای صحیح آموزه‌های یادشده، آرای ملت به مثابه رکن دوم تعیین‌کننده‌ی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ترسیم شده است که چنین بنیادی براساس تعریف جمهوری اسلامی از سوی بنیان‌گذار آن، که جمهوری اسلامی نظامی است مبتنی بر احکام اسلام و متکی به رأی مردم، شکل گرفته است.

طرح مطالب در این کتاب به دلیل تعدد موضوعات و تکثر عناوین حقوق اساسی، در شش فصل و به ترتیب مبنا و اولویت و البته سنت موجود صورت گرفته است. در فصل اول مبانی و اصول حقوق اساسی در سیر منتهی به جمهوری اسلامی ایران طرح می گردد؛ در فصل دوم به مشخصات حاکمیتی و اصول مبنایی حکومت در جمهوری اسلامی پرداخته شده است؛ فصل سوم به تشریح حقوق شهروندی پرداخته است؛ فصل چهارم توضیح برخی از نهادهای حکومتی را در ایران بر عهده گرفته است؛ فصل پنجم به مبحث اقتصاد در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است و نهایتا در فصل ششم مسئله ی سیاست خارجی و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران تبیین شده است.

اسناد نهضت اسلامی ایران (4)

اعلامیه‌های صادر شده با امضای حوزه علمیه قم

با مقدمه و بکوشش: سید هادی خسروشاهی

ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

شمارگان: 1000

قیمت: 9100 تومان

از سپیده‌دم شروع نهضت اسلامی در سال 1341 حوزه‌ی علمیه‌ی قم به مهم‌ترین کانون نهضت اسلامی تبدیل گردید. حوزه‌ی علمیه‌ی قم حلقه‌ی واسط علما و روحانیون و حضرت امام از یکسو و سراسر ایران از طرف دیگر بود. در واقع آموزه‌های نهضت اسلامی ایران توسط حوزه‌ی علمیه‌ی قم به سراسر ایران منتقل می‌گردید. ناگفته نماند آنچه در دوره‌ی نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی در حوزه‌ی علمیه مورد استفاده قرار گرفت از مواریث ارزشمند دوران زعامت آیت‌الله العظمی بروجردی بود. این دوره دوران شکوفایی حوزه‌های علمیه قم و احیای حوزه‌های علمیه در سراسر ایران بود. ضمن اینکه آیت‌الله العظمی بروجردی با اعزام وکلای خود به سراسر ایران شبکه‌ی گسترده‌ی وکالت ایجاد کرد که در گستردگی و همگانی‌شدن نهضت اسلامی نقش غیرقابل انکاری را ایفا کردند.

حوزه‌ی علمیه‌ی قم از دو منظر در تاریخ انقلاب اسلامی قابل دقت و توجه است: نخست از منظر حقوقی و عنوان «حوزه‌ی علمیه» می‌باشد و بر همین اساس بخش مهمی از اسناد برجای مانده از نهضت اسلامی به نام حوزه‌ی علمیه‌ی قم منتشر گردیده است. از سوی دیگر از منظر حقیقی علما و روحانیون است که به نام حقیقی به امضای اعلامیه‌های روشنگر و مبارزه‌، مبادرت می‌کردند.

اعلامیه‌ها و بیانیه‌هایی که در آن دوران صادر و منتشر شده‌اند، در واقع اسنادی تاریخی، ارزنده و ماندگار، درباره‌ی چگونگی پیدایش و استمرار و تکامل مبارزه‌ی روحانیت و مردم در نهضت اسلامی ایران به شمار می‌روند که با بررسی و تحلیل محتوای آنها، می توان تاریخ پیدایش و تکامل و حقیقت هدف نهضت را به دست آورد و چگونگی آن را مورد ارزیابی و سپس مورد داوری منصفانه و منطقی قرار داد.

بخشی از این اعلامیه‌ها در بعضی از کتاب‌ها، از جمله: «نهضت روحانیون ایران» تالیف مورخ معاصر: مرحوم علی دوانی و مجموعه «اسناد انقلاب اسلامی» تهیه شده به همت مورخ دیگر جناب سید حمید روحانی، آمده است، و بخش دیگری در مجموعه چند جلدی اعلامیه‌های «جامعه مدرسین قم» نقل شده است... ولی این مجموعه کنونی:

اولا: فقط شامل اسناد نهضت اسلامی ایران- یعنی از آغاز نهضت تا پیروزی انقلاب اسلامی، در بهمن 1357- می‌باشد.

ثانیا: جامع تر و کامل تر از بقیه ‌ی آثار منتشر شده است و شامل همه‌ی اعلامیه‌های دیگری نیز هست که در آن مجموعه‌ها بهر دلیلی، نیامده است.